برچسب‌ها: تغییرمسیر حذف شد پیوندهای ابهام‌زدایی |
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }}
| | #تغییر_مسیر [[حبیب سجستانی]] |
| == مقدمه ==
| |
| [[حبیب السجستانی]]<ref>ر.ک: رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۴۷، ش۶۴۶؛ رجال البرقی، ص۱۵؛ رجال الطوسی، ص۱۱۳، (ش ۱۱۱۷)، ص۱۳۲، (ش ۳۲) و ۱۸۵، (ش ۱۲۰)؛ الرجال (ابن داود)، ص۹۸، ش۳۷۳؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۶۱، ش۱؛ منهج المقال، ج۳، ص۳۱۵، ش۱۲۷۵؛ نقد الرجال، ج۱، ص۳۹۸، ش۱۱۷۱؛ مجمع الرجال، ج۲، ص۷۹؛ جامع الرواه، ج۱، ص۱۷۸، ش۱۴۷۲؛ الرجال (حر عاملی)، ص۸۴، ش۳۲۹؛ الوجیزة فی الرجال، ص۵۱، ش۴۴۴؛ منتهی المقال فی احوال الرجال، ج۲، ص۳۲۷، ش۶۶۶؛ تنقیح المقال، ج۱۷، ص۳۸۵، ش۴۶۲۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۲۰۵، (ش ۲۵۸۱) و ۲۰۸، (ش ۲۵۸۹)؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۳۰۰، (ش ۳۱۴۶) و ۳۰۴، (ش ۳۱۶۴)؛ قاموس الرجال، ج۳، ص۹۳، ش۱۷۶۵.</ref>، در سند پنج [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به گزارش از [[تفسیر العیاشی]]، [[الکافی]] و [[علل الشرائع]] ذکر شده است: | |
| | |
| {{متن حدیث|عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ حَبِيبٍ السِّجِسْتَانِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ{{ع}}قَالَ: فِي التَّوْرَاةِ مَكْتُوبٌ فِيمَا نَاجَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ{{ع}} يَا مُوسَى اكْتُمْ مَكْتُومَ سِرِّي فِي سَرِيرَتِكَ وَ أَظْهِرْ فِي عَلَانِيَتِكَ الْمُدَارَاةَ عَنِّي لِعَدُوِّي وَ عَدُوِّكَ مِنْ خَلْقِي وَ لَا تَسْتَسِبَ لِي عِنْدَهُمْ بِإِظْهَارِ مَكْتُومِ سِرِّي فَتَشْرَكَ عَدُوَّكَ وَ عَدُوِّي فِي سَبِّي}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۴، ص۴۲۱ به گزارش از الکافی، ج۲، ص۱۱۷، ح۳.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 181.</ref>
| |
| | |
| ==شرح حال [[راوی]]==
| |
| در [[کتب رجال]] و [[اسناد روایات]]، با سه عنوان روبه رو هستیم: [[حبیب السجستانی]]؛ [[حبیب بن المعلی السجستانی]]؛ [[حبیب بن المعلی]].
| |
| | |
| عنوان حبیب السجستانی در [[رجال البرقی]] از [[اصحاب امام باقر]]{{ع}}<ref>رجال البرقی، ص۱۵.</ref>، [[رجال الکشی]] از [[راویان امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}}<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۴۷، ش۶۴۶: {{عربی|ما روی فی حبیب السجستانی. محمد بن مسعود قال: حبیب السجستانی کان أولا شاریا؛ ثم دخل فی هذا المذهب و کان من أصحاب أبی جعفر و أبی عبدالله{{عم}} منقطعا إلیهما}}.</ref> و [[رجال الطوسی]] از [[اصحاب امام سجاد]]، [[امام باقر]] و امام صادق{{عم}}<ref>رجال الطوسی، ص۱۱۳، ش۱۱۱۷ (در اصحاب امام سجاد{{ع}})، ص۱۳۲، (ش ۳۲) (در اصحاب امام باقر{{ع}}: {{عربی|روی عنه و عن أبی عبدالله{{ع}}}}) و ۱۸۵، (ش ۱۲۰) (در اصحاب امام صادق{{ع}}: {{عربی|روی عنهما{{ع}}}}).</ref> ذکر شده و در [[اسناد]] شماری از [[روایات]] نیز واقع شده که از [[امام باقر]]<ref>المحاسن، ج۱، ص۹۴، ح۵۱: {{عربی|... عن هشام بن سالم، عن حبیب السجستانی، عن أبی جعفر{{ع}}}}.</ref> و [[امام صادق]]{{عم}}<ref>المحاسن، ج۲، ص۳۲۱، ح۶۱: {{عربی|... عن هشام بن سالم، عن حبیب السجستانی، قال: سألت أبا عبدالله{{ع}}}}.</ref> [[روایت]] کرده؛ لیکن روایتی از او از [[امام سجاد]]{{ع}} یافت نشده است، درحالی که [[شیخ طوسی]] وی را از [[اصحاب]] آن حضرت نیز برشمرده است<ref>رجال الطوسی، ص۱۱۳، ش۲۴ (در اصحاب امام سجاد{{ع}}).</ref>.
| |
| | |
| [[علامه شوشتری]]: {{عربی|ثم الظاهر عدم صحة عد الشيخ له في أصحاب علي بن الحسين{{ع}} لأن العياشي إنما قال: و كان من أصحاب أبي جعفر و أبي عبدالله{{ع}}<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۶۳۷، ح۶۴۶: {{عربی|محمد بن مسعود، قال: حبیب السجستانی... و کان من أصحاب أبی جعفر و أبی عبدالله{{ع}}}}.</ref> ولأن البرقي إنما عده في أصحاب الصادق{{ع}} ممن أدركه من الباقر{{ع}}}}<ref>قاموس الرجال، ج۳، ص۹۳، ش۱۷۶۵.</ref>.
| |
| | |
| عنوان [[حبیب بن المعلی السجستانی]] در [[رجال البرقی]] از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} که امام باقر{{ع}} را نیز [[ادراک]] نموده<ref>رجال البرقی، ص۱۸: حبیب بن المعلی، سجستانی.</ref> و [[رجال الطوسی]] از [[اصحاب امام باقر]]{{ع}}<ref>رجال الطوسی، ص۱۳۲، ش۱۳۶۴: حبیب بن المعلی السجستانی.</ref> ذکر شده؛ لیکن در [[اسناد روایات]] [[مشاهده]] نشده است.
| |
| | |
| عنوان [[حبیب بن المعلی]] در رجال الطوسی در اصحاب امام صادق{{ع}}<ref>رجال الطوسی، ص۱۹۴، ش۲۴۳۳ (در اصحاب امام صادق{{ع}}).</ref> ذکر گردیده و در سند یک روایت نیز واقع گردیده است<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۲۵۵، ح۷۸۱: {{عربی|سأل حبیب بن المعلی أبا عبدالله{{ع}}...}}.</ref>.
| |
| | |
| '''سؤال:''' آیا عناوین فوق یک [[راوی]] هستند یا چند راوی مستقل؟ بعضی عناوین سه گانه [[حبیب السجستانی]]، [[حبیب بن المعلی السجستانی]] و [[حبیب بن المعلی]] را که در [[کتب رجالی]] ذکر گردیده، [[متحد]] دانسته‌اند <ref>نقد الرجال، ج۱، ص۳۹۸، (ش ۱۱۷۱) و ۳۹۹، (ش ۱۱۷۵).</ref> و برخی هم آن را با حبیب بن المعلی که در [[سند روایت]] [[من لا یحضره الفقیه]] واقع گردیده است<ref>جامع الرواه، ج۱، ص۱۷۸، (در جامع الرواه اشاره‌ای به سند من لا یحضره الفقیه نشده است).</ref> و شماری هم عناوین فوق را با عناوین دیگری مانند [[حبیب بن المعلی الخثعمی]]، [[حبیب الخثعمی]] و [[حبیب الأحول الخثعمی]] [[متحد]] دانستند<ref>تهذیب المقال، ج۵، ص۲۴۳:
| |
| {{عربی|بل یمکن دعوی إتحاد حبیب الخثعمی الکوفی، و المدائنی مع حبیب بن المعلی السجستانی الذی ذکره البرقی فی أصحاب الباقر{{ع}} بقوله: [[حبیب السجستانی]] و أیضاً فی أصحاب [[الصادق]]{{ع}}: حبیب بن المعلی، [[سجستانی]]. قال [[محمد بن مسعود]]: حبیب السجستانی؛ کان أولا شاریا؛ ثم دخل فی هذا المذهب؛ و کان من أصحاب أبی جعفر و أبی عبدالله{{ع}} منقطعا إلیهما و قال الشیخ فی أصحاب [[الباقر]]{{ع}} حبیب السجستانی روی عنه و عن أبی عبدالله{{ع}} و أیضاً فیهم [[حبیب بن المعلی السجستانی]] و أیضاً فی أصحاب الصادق{{ع}} حبیب بن المعلی بأن یکون سجستانیا بالمولد؛ و کوفیا بالهجرة؛ خثعمیا بالولاء؛ مدائنیا بالمنزل و التجارة و نحوها}}.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 182-184.</ref>
| |
| | |
| ==بررسی==
| |
| [[اتحاد]] عنوان حبیب السجستانی با حبیب بن المعلی السجستانی [[قطعی]] است؛ اما اتحادش با حبیب بن المعلی واقع در سند روایت من لا یحضره الفقیه صحیح نیست، بلکه مراد از آن حبیب بن المعلی الخثعمی است، اولاً به قرینه طریق [[شیخ صدوق]] در مشیخه<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۴۷: {{عربی|و ما کان فیه عن حبیب بن المعلی فقد رؤیته عن أبیه، عن سعد بن عبدالله، عن محمد بن الولید الخزاز، عن حماد بن عثمان، عن حبیب بن المعلی الخثعمی}}.</ref> و ثانیاً همین [[روایت]] در [[تهذیب الأحکام]] گزارش شده و در سندش به جای حبیب بن المعلی نام حبیب الخثعمی قرار گرفته است<ref>تهذیب الأحکام، ج۲، ص۳۴۸، ح۱۴۴۴.</ref>.
| |
| | |
| اتحاد حبیب بن المعلی الخثعمی (حبیب الخثعمی) با حبیب السجستانی (حبیب بن المعلی السجستانی) منتفی است؛ زیرا [[نجاشی]] [[خثعمی]] را از [[راویان امام صادق]]، [[امام کاظم]] و [[امام رضا]]{{عم}} به شمار آورده است<ref> رجال النجاشی، ص۱۴۱، ش۳۶۸: {{عربی|حبیب بن المعلل الخثعمی المدائنی روی عن أبی عبدالله و أبی الحسن و الرضا{{عم}}}}.</ref> در حالی که [[حبیب السجستانی]] از [[اصحاب امام سجاد]]، [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} شمرده شده است، چنانکه گذشت.
| |
| | |
| ثانیاً [[راوی]] کتاب [[حبیب الخثعمی]] شخص [[ابن ابی عمیر]] است<ref>الفهرست (طوسی)، ص۱۶۴، ش۲۵۳: {{عربی|له أصل... عن ابن أبی عمیر عنه}}.</ref> و راوی از حبیب السجستانی در [[اسناد روایات]] [[هشام بن سالم]] است<ref>ر.ک: المحاسن، ج۱، ص۹۴، ح۵۱؛ ج۲، ص۳۲۱، ح۶۱ و...: {{عربی|... عن هشام بن سالم، عن حبیب السجستانی}}.</ref> که راوی کتابش [[ابن ابی عمیر]] است<ref>رجال النجاشی، ص۴۳۴، ش۱۱۶۵: {{عربی|له کتاب یرویه جماعة. أخبرنا محمد بن عثمان قال: حدثنا جعفر بن محمد قال: حدثنا عبدالله بن أحمد قال: حدثنا ابن أبی عمیر عنه بکتابه}}.</ref>، پس از جهت طبقه یکسان نیستند و در دو طبقه قرار دارند و ثالثاً موردی در اسناد روایات یافت نشده که از جهت راوی مشترک باشند.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 184-185.</ref>
| |
| | |
| ==[[طبقه راوی]]==
| |
| [[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] راوی مشخص نیست؛ لیکن در [[کتب رجال]] از اصحاب امام سجاد، امام باقر و امام صادق{{عم}} شمرده شده است و در [[اسناد]] [[روایات از امام باقر]] و امام صادق{{عم}} [[روایت]] کرده است، چنانکه گذشت.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 185.</ref>
| |
| | |
| ==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
| |
| در همه موارد از امام باقر و امام صادق{{عم}} روایت نموده، جز در یک مورد که از [[سعد بن ابی وقاص]] گزارش کرده که مرسل است<ref>الیقین بإختصاص مولانا علی{{ع}} بإمرة المؤمنین ص۲۶۴: {{عربی|...محمد بن الحسن الصفار، عن یعقوب بن یزید الأنباری، عن الحسن بن محبوب، عن هشام بن سالم، عن حبیب السجستانی، عن سعد بن أبی وقاص قال: بینما نحن بفناء الکعبة و رسول الله{{صل}} معنا...}}.</ref> و افرادی مانند [[هشام بن سالم]]، [[مالک بن عطیه]] و [[حسن بن محبوب]]<ref>الکافی، ج۱، ص۳۷۶، ح۴؛ وسائل الشیعه، ج۱، ص۳۲۷، ح۸۵۹ به گزارش از علل الشرائع، ج۱، ص۲۷۶، ح۱: {{عربی|و فیه عن مالک بن عیینة}}؛ الخصال، ج۲، ص۳۸۲، ح۵۹؛ یادآوری می‌شود روایت ابن محبوب از حبیب السجستانی مرسل است، اولاً به قرینه سایر اسناد که با واسطه از حبیب السجستانی گزارش کرده است. (ر.ک: المحاسن، ج۱، ص۹۴، ح۵۱؛ ج۲، ص۳۲۱، (ح ۶۱) و ۳۳۴، (ح ۱۰۳)؛ الکافی، ج۱، ص۳۷۶، (ح ۴) و ۴۵۷، (ح ۱۰) و...) و ثانیاً ابن محبوب در سال ۲۲۴ در ۷۵ سالگی وفات نموده است. (ر.ک: إختیار معرفة الرجال (رجال الکشی)، ص۵۸۴، ش۱۰۹۴) و نمی‌تواند از کسی که از راویان امام باقر و امام صادق{{عم}} است، روایت نماید.</ref> از ایشان [[روایت]] کردند که از شاگردان [[حدیثی]] وی شمرده می‌شوند.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 185-186.</ref>
| |
| | |
| ==[[مذهب]] [[راوی]]==
| |
| به تصریح [[کشی]]، [[حبیب السجستانی]] در ابتدا بر [[مذهب خوارج]] بوده و سپس به [[مذهب امامیه]] برگشت <ref>إختیار معرفة الرجال (رجال الکشی)، ص۳۴۷، ش۶۴۶: {{عربی|کان أولا شاریا ثم دخل فی هذا المذهب}}. شاری به معنای خارجی است و خوارج را شراة نامیدند، چون به گمان باطلشان، دنیا را با آخرت معامله کردند و جانشان را در مقابل بهشت فروختند. شهید ثانی: {{عربی|قلت نسبته إلی الشراة و هم الخوارج، سموا بذلک؛ لأنهم قالوا: نحن شرینا أنفسنا لله، أی بعناها}}. (رسائل الشهید الثانی، ج۲، ص۹۶۱، ش۱۴۰)؛ {{عربی|کان شاریا أی من الخوارج الذین قالوا بزعمهم الباطل إنا شرینا أی بعنا الدنیا بالآخرة أو شرینا أنفسنا بالجنة}}. (کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، ص۴۹).</ref> و از [[اصحاب خاص]] [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} قرار گرفت<ref>إختیار معرفة الرجال (رجال الکشی)، ص۳۴۷، ش۶۴۶: {{عربی|و کان من أصحاب أبی جعفر و أبی عبدالله{{عم}} منقطعا إلیهما}}.</ref>، در نتیجه از [[راویان]] [[امامیه]] شمرده می‌شود، چنانکه مضامین روایاتش نیز آن را [[تأیید]] می‌کنند؛ برای نمونه:
| |
| {{متن حدیث|عَنْهُ عَنْ أَبِي مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ حَبِيبٍ السِّجِسْتَانِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ{{ع}} قَالَ: قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَأُعَذِّبَنَّ كُلَّ رَعِيَّةٍ فِي الْإِسْلَامِ أَطَاعَتْ إِمَاماً جَائِراً لَيْسَ مِنَ اللَّهِ وَ إِنْ كَانَتِ الرَّعِيَّةُ فِي أَعْمَالِهَا بَرَّةً تَقِيَّةً وَ لَأَعْفُوَنَ عَنْ كُلِّ رَعِيَّةٍ فِي الْإِسْلَامِ أَطَاعَتْ إِمَاماً هَادِياً مِنَ اللَّهِ وَ إِنْ كَانَتِ الرَّعِيَّةُ فِي أَعْمَالِهَا ظَالِمَةً مُسِيئَةً}}<ref>المحاسن، ج۱، ص۹۴، ح۵۱؛ نیز ر.ک: الکافی، ج۱، ص۳۷۶، ح۴.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 186-187.</ref>
| |
| | |
| ==جایگاه [[حدیثی]] [[راوی]]==
| |
| درباره جایگاه حدیثی راوی دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد: بعضی وی را از [[راویان مجهول]] دانستند، چون [[مدح]] و توثیقی درباره‌اش نرسیده، درنتیجه روایتش را [[ضعیف]] دانسته‌اند.
| |
| | |
| [[شهید ثانی]] پس از نقل روایتی که در سندش [[حبیب السجستانی]] قرار گرفته<ref>الکافی، ج۷، ص۳۲۰، ح۴: {{عربی|محمد بن یحیی، عن أحمد بن محمد، عن ابن محبوب، عن هشام بن سالم، عن حبیب السجستانی قال: سألت أبا جعفر{{ع}} عن رجل قطع یدین لرجلین الیمینین قال: فقال: یا حبیب! تقطع یمینه للرجل الذی قطع یمینه أولا و تقطع یساره للرجل الذی قطع یمینه آخر لأنه إنما قطع ید الرجل الأخیر و یمینه قصاص للرجل الأول، قال: فقلت: إن علیا{{ع}} إنما کان یقطع الید الیمنی و الرجل الیسری قال: فقال: إنما کان یفعل ذلک فیما یجب من حقوق الله؛ فأما یا حبیب! حقوق المسلمین فإنه یؤخذ لهم حقوقهم فی القصاص الید بالید إذا کانت للقاطع ید و الرجل بالید إذا لم یکن للقاطع ید، فقلت له: أو ما یجب علیه الدیة و یترک له رجله؟ فقال: إنما یجب علیه الدیة إذا قطع ید رجل و لیس للقاطع یدان و لا رجلان، فثم یجب علیه الدیة، لأنه لیس له جارحة یقاص منها}}.</ref>، نوشته است: {{عربی|وفي صحتها -وإن وصفها بها الجماعة- منع واضح لأن حبيبا لم ينص الأصحاب علي توثيقه، وإنما ذكروا أنه كان شاريا وانتقل إلينا. وفي إلحاقه بذلك بالحسن فضلا عن الصحيح بعد}}<ref>مسالک الأفهام، ج۱۵، ص۱۲۷.</ref>.
| |
| | |
| [[مقدس اردبیلی]] با اشاره به [[روایت]] مذکور که بعضی‌ها آن را صحیحه تلقی کردند، نوشته است: {{عربی|وفيها تأمل، إذ ما صرح بتوثيق حبيب ولا بمدحه، بل قالوا: إنه كان شاريا}}<ref>مجمع الفائده، ج۱۳، ص۴۶۷.</ref>.
| |
| | |
| در مقابل، بعضی نفس بازگشت به [[مذهب]] [[حق]] [[امامیه]] و [[رجوع]] تام به [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} را دال بر مدح، بلکه [[وثاقت]] راوی تلقی کردند.
| |
| | |
| صاحب [[جواهر الکلام]]: {{عربی|علی أن المذكور في ترجمته أنه كان شاريا ورجع إلي الباقر والصادق{{عم}} وانقطع إليهما، بل عن صاحب البلغة الحكم بكونه ممدوحا، بل عن الفاضل المتبحر وحيد عصره وخصوصا في الحديث والرجال الآغا محمد باقر عن جده<ref>منهج المقال، ج۳، ص۳۱۵، ش۴۰۵: {{عربی|حكم خالي بكونه ممدوحا. و كذا في البلغة، و لعله لحكاية الإنقطاع إليهما -صلوات الله عليهما- و لا يخلو من تأمل، فتأمل و حكم خالي بكونه ثقة أيضا}}.</ref> أنه حکم بأنه ثقة}}<ref>جواهر الکلام، ج۴۲، ص۳۵۲.</ref>.
| |
| | |
| [[محقق شوشتری]]: {{عربی|لأن حبيبا و إن لم يذكر فيه لفظ التوثيق لكن ذكر فيه معني التوثيق فروي الكشي عن العياشي أن حبيبا كان شاريا، ثم دخل في هذا المذهب و كان من أصحاب أبي جعفر و أبي عبدالله{{عم}} منقطعا إليهما و ترك المذهب الذي كان عليه لا يصدر إلا عن نفس زكية كما أن الإنقطاع إلي المعصوم{{ع}} و قبوله له أيضاً كاشف عن ملكة حسنة مع أن في طريقه الحسن بن محبوب و هو من أصحاب الإجماع الذي ما صح عنه يكون صحيحاً}}<ref>النجعة فی شرح اللمعه، ج۱۱، ص۲۵۹.</ref>.
| |
| | |
| [[مامقانی]]: {{عربی|فالأقرب كون الرجل من الحسان، لانقطاعه إليهما{{عم}} والتأمل في كونه كافيا في مدحه لا وجه له}}<ref>تنقیح المقال، ج۱۷، ص۳۸۵، ش۴۶۲۹.</ref>.
| |
| | |
| بعضی از بزرگان: {{عربی|وأما ما يقال بأن السند ضعيف لوجهين أولهما أن الحبيب السجستاني لم يذكر بتوثيق ولا مدح ثانيهما أنه كان شاريا أي من الخوارج ففيه أولا فإنه وإن كان شاريا من الخوارج أولا ولكنه رجع إلي مذهب التشيع ثانيا وهذا دليل علي وقوعه في الشبهة أولا ثم استبصر وهذا أشد إيمانا ممن كان من الشيعة من الأول كما لايخفي وأما ما يقال من عدم توثيقه وعدم مدحه فأي مدح أرجح من خروجه من الخوارج ودخوله في مذهب التشيع وانقطاعه إلی الصادقين{{ع}} وصيرورته من أصحابهما فلا إشكال في أن الرواية من الحسان ولا إشكال في اعتباره}}<ref>کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، ص۴۹.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 187-190.</ref>
| |
| | |
| ==بررسی==
| |
| ملاک در [[وثاقت]] یا [[حسن حال]] [[راویان]]، وضع آنان در [[زمان]] [[نقل روایت]] است. بر این اساس، [[روایت]] راویانی که پیشینه [[انحراف فکری]] داشتند و سپس [[مستبصر]] شدند و در [[مسیر حق]] قرار گرفتند و در دوره [[استقامت]] روایت نقل کردند، روایت آنها پذیرفته است و خودشان نیز مورد تأییدند؛ زیرا [[شناخت حق]] و پیوستن به آن از [[صفای باطن]] و [[پاکی]] درون حکایت دارد؛ به ویژه تعبیر {{عربی|"منقطعاً إلیهما"}}<ref>تعبیر انقطاع إلی الله یا انقطاع إلی أهل بیت{{عم}} در بعضی ادعیه و درباره برخی افراد به کار رفته است. در دعای شعبانیه می‌خوانیم: {{عربی|إِلَهِي هَبْ لِي كَمَالَ الِانْقِطَاعِ إِلَيْكَ}} و امام صادق{{ع}} درباره جابر بن عبدالله انصاری فرمود است: {{متن حدیث|كَانَ مُنْقَطِعاً إِلَيْنَا}}.</ref> که معنای والایی دارد، بنابراین [[حبیب السجستانی]] را باید از [[راویان ثقه]] به حساب آورد، از این رو [[علامه حلی]] و [[ابن داوود]] از ایشان در بخش یکم کتاب رجالشان که به راویان ثقه و [[ممدوح]] اختصاص دارد، عنوان کردند<ref>الرجال (ابن داود)، ص۹۸، ش۳۷۳؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۶۱.</ref> و روایت ذیل نیز جایگاه خاص او را نزد [[امام باقر]]{{ع}} مشخص می‌نماید: {{متن حدیث|مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ السَّرَّاجُ قَالَ: حَدَّثَنَا ابْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ حَبِيبٍ السِّجِسْتَانِيِّ وَ كَانَ أَقْدَمَ مِنْ حَرِيزٍ السِّجِسْتَانِيِّ إِلَّا أَنَّ حَرِيزاً كَانَ أَسْبَغَ عِلْماً مِنْ حَبِيبٍ هَذَا قَالَ: شَكَوْتُ إِلَى الْبَاقِرِ{{ع}} شَقِيقَةً تَعْتَرِينِي فِي كُلِّ أُسْبُوعٍ مَرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ فَقَالَ ضَعْ يَدَكَ عَلَى الشِّقِّ الَّذِي يَعْتَرِيكَ وَ قُلْ يَا ظَاهِراً مَوْجُوداً وَ يَا بَاطِناً غَيْرَ مَفْقُودٍ ارْدُدْ عَلَى عَبْدِكَ الضَّعِيفِ أَيَادِيَكَ الْجَمِيلَةَ عِنْدَهُ وَ أَذْهِبْ عَنْهُ مَا بِهِ مِنْ أَذًى إِنَّكَ رَحِيمٌ وَدُودٌ قَدِيرٌ تَقُولُهَا ثَلَاثاً تُعَافَى مِنْهَا إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى}}<ref>طب الأئمه{{عم}}، ص۲۰.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 190.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده: IM009730.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۶''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:اعلام]]
| |
| [[رده:اصحاب امام باقر]]
| |
| [[رده:اصحاب امام صادق]]
| |
| [[رده:اصحاب امام سجاد]]
| |
| [[رده:رجال تفسیری]]
| |
