امام علی در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

امام علی در معارف و سیره نبوی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۵ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۵۹

۱۶٬۸۳۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۵ ژانویهٔ ۲۰۲۴

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۵٬۸۷۱

ویرایش

@@ خط ۳۱: / خط ۳۱: @@
 [[احادیث پیامبر]] درباره برادری علی{{ع}} بسیار است. از جمله آنها [[حدیثی]] است که برخی [[محدثان]] نقل کرده‌اند:
 هزار سال پیش از این که [[خدا]] [[آسمان‌ها]] را بیافریند، بر در [[بهشت]] نوشته شده است: «محمد [[پیامبر خدا]] است و علی برادر پیامبر خدا است»<ref>هیثمی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۱۱؛ طبری، محب الدین، ذخائرالعقبی، ص۶۶؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج۶، ص۵۹؛ ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ج۴، ص۳۵۵؛ مناوی، فیض القدیر، ج۴، ص۳۵۵.</ref>.<ref>[[محسن معینی|معینی، محسن]]، [[امام علی در نگاه پیامبر (مقاله)| مقاله «امام علی در نگاه پیامبر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱۰]] ص ۲۷۳.</ref>.
+==[[ایمان]] و [[عبادت علی]]{{ع}}==
+[[پیامبر]] بارها ایمان و عبادت علی{{ع}} را [[ستوده]] و او را با ایمان‌ترین و [[عابدترین]] فرد دانسته است. نقل شده است که در [[جنگ خندق]]، آن‌گاه که علی{{ع}} با [[عمرو بن عبدود عامری]] روبه‌رو شد، پیامبر فرمود: «همه ایمان در برابر همه [[شرک]] برخاسته است»<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۴۴.</ref>. در [[حدیثی]] دیگر آمده است:
+[[مردم]] از علی{{ع}} [[شکایت]] کردند. [[پیامبر خدا]]{{صل}} به پا خاست و فرمود: «ای مردم، از علی{{ع}} شکایت نکنید که او شیفته [[خدا]] است»<ref>ابن عساکر، تاریخ دمشق (تهذیب تاریخ ابن عساکر)، ج۱، ص۳۸۶؛ امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۱، ص۳۶۳ و ۲۸۹.</ref>.<ref>[[محسن معینی|معینی، محسن]]، [[امام علی در نگاه پیامبر (مقاله)| مقاله «امام علی در نگاه پیامبر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱۰]] ص ۲۷۶.</ref>.
+===[[احادیث]] [[تشبیه]]===
+روایاتی با الفاظی گوناگون از طریق [[شیعه]] و [[سنی]] نقل شده است که پیامبر علی{{ع}} را به [[پیامبران]] [[اولوا العزم]] یا دیگر پیامبران تشبیه کرده است؛ از جمله فرمود: هر کس می‌خواهد [[دانش]] [[آدم]] و [[فهم]] نوح و [[خلق و خوی]] [[موسی]] در [[مناجات]] و [[سنت]] [[عیسی]] و همه [[کمالات]] محمد را بنگرد، باید به کسی بنگرد که اینک از راه می‌رسد. مردم گردن پیش کشیدند تا دریابند کیست که اینک خواهد آمد. ناگاه علی{{ع}} را دیدند که می‌آید. گویی سیلی بود که از جا کنده می‌شد و در سراشیبی به زیر می‌آمد<ref>امینی، الغدیر، ج۳، ص۳۵۷ به نقل از: احمد بن حنبل، مسند، ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۴۹ و ۲۳۶؛ امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۱، ص۳۵۶.</ref>.
+[[علامه امینی]] به نقل از [[حافظ]] [[احمد بن محمد عاصمی]] در کتاب زین الفتی فی شرح سورة [[هل اتی]]، وجوه شباهت علی{{ع}} را با پیامبران آورده است و درباره هر یک از آنها با استناد به [[آیات]] و [[روایات]] به تفصیل سخن گفته است<ref>امینی، الغدیر، ج۳، ص۳۵۵.</ref>. صورتی دیگر از این [[حدیث]]، که در کتاب [[مناقب]] خوارزمی آمده، چنین است:
+پیامبر با جمعی از [[اصحاب]] بود که گفت: «می‌خواهم آدم را در علمش و نوح را در فهمش و ابراهیم را در حکمتش به شما نشان دهم». در همین هنگام، علی{{ع}} پیدا شد. [[ابوبکر]] گفت: «ای [[رسول خدا]]{{صل}}، آیا مردی را با سه [[پیامبر]] همسنگ می‌شماری؟ به‌به! آفرین به این مرد، کیست این مرد، ای رسول خدا؟» پیامبر فرمود: «او را نمی‌شناسی ای ابوبکر؟» ابوبکر گفت: «[[خدا]] و [[رسول]] او داناترند». فرمود: «او [[ابوالحسن]] [[علی بن ابی طالب]] است». ابوبکر گفت: «به‌به! آفرین بر تو ای ابوالحسن، کجا مانند تو پیدا می‌شود؟»<ref>خوارزمی، المناقب، ص۳۹؛ موسوی، میرحامد حسین، عبقات الانوار، ج۶؛ دائرةالمعارف تشیع، ج۶، ص۱۵۷ - ۱۵۶.</ref>.
+در روایتی دیگر پیامبر علی{{ع}} را به [[حضرت عیسی]]{{ع}} [[تشبیه]] فرموده است:
+تو را شباهتی به [[عیسی]] هست که [[یهود]] با او [[دشمن]] شدند، چونان که به مادرش [[تهمت]] زدند، در حالی که [[نصارا]] دوستش می‌داشتند، چونان که در مقامی او را شمردند که جایش نبود<ref>احمد بن حنبل، مسند، ج۱، ص۱۶۰؛ هیثمی، ابن حجر، الصواعق المحرقه، ص۷۴؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج۱، ص۲۲۶؛ نسائی، خصائص امیر المؤمنین علی بن ابی طالب، ص۲۷.</ref>.<ref>[[محسن معینی|معینی، محسن]]، [[امام علی در نگاه پیامبر (مقاله)| مقاله «امام علی در نگاه پیامبر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱۰]] ص ۲۷۶.</ref>.
+==علی{{ع}} عضوی از [[اهل بیت پیامبر]]==
+[[پیامبر اکرم]]{{صل}} در احادیثی پرشمار به [[تکریم]] و [[بزرگداشت]] [[اهل بیت]]{{عم}} پرداخته است. از آنجا که علی{{ع}} نیز از اعضای اهل بیت{{عم}} است، [[احادیث پیامبر]] درباره اهل بیت را به اختصار می‌آوریم:
+===[[حدیث ثقلین]]===
+حدیث ثقلین، [[حدیثی]] صحیح، و نزد علمای همه [[مذاهب اسلام]] معتبر است. [[شیعیان]] این [[حدیث]] را از [[ادله امامت]] و خلافت بلافصل علی بن ابی طالب{{ع}} می‌شمارند. این حدیث را بیش‌تر [[محدثان اهل سنت]] [[روایت]] کرده‌اند. همچنین [[محدثان شیعه]] با ۸۲ طریق و با عبارت‌های گوناگون از [[رسول الله]]{{صل}} آن را روایت کرده‌اند و در [[تواتر حدیث]] [[اجماع]] دارند. نویسنده [[عبقات الانوار]]، در جلد دوازدهم از منهج دوم، همه طرق [[روایی]] آن را ذکر کرده است که برای نمونه یک حدیث نقل می‌شود:
+[[زید بن حیان]] گوید: همراه با حصین بن سَبره و [[عمر بن مسلم]] نزد [[زید بن ارقم]] رفتم. پس از اینکه در کنارش نشستیم، حصین گفت: «ای زید، تو را خیر بسیار نصیب شده است. [[پیامبر]] را دیده‌ای و [[حدیث]] او را شنیده‌ای و همراهش [[جهاد]] کرده‌ای. ای زید، برای ما شمه‌ای از آن‌چه از [[رسول خدا]]{{صل}} شنیده‌ای، بازگوی». زید گفت: «ای برادرزاده، به [[خدا]] [[سوگند]] سن من بسیار است و عهدم با رسول خدا{{صل}} کهن است و بسیاری از آن‌چه شنیده‌ام فراموش کرده‌ام. پس آن‌چه برای شما می‌گویم بپذیرید و آن‌چه را نمی‌گویم واگذارید». آن‌گاه گفت: روزی [[پیامبر خدا]] در جایی میان [[مکه]] و [[مدینه]] (خُم) سخن گفت. پس از [[حمد]] و ثنای خدا به [[وعظ]] و ذکر پرداخت و آن‌گاه گفت: «بدانید ای [[مردم]] که من نیز بشرم و به زودی [[فرستاده خدا]] پیش من می‌آید و [[دعوت]] او را [[اجابت]] می‌کنم و از [[دنیا]] می‌روم. میان شما دو چیز گران‌بها بر جای می‌نهم. نخستین آنها [[کتاب خدا]] است که در آن [[هدایت]] و [[نور]] است. کتاب خدا را محکم در دست گیرید و رها نکنید». پیامبر درباره [[قرآن]] سفارش بسیار کرد و سپس گفت: «دومین آنها [[اهل بیت]] من است. درباره اهل بیت من همواره خدا را به یاد داشته باشید». سه بار این جمله را بر زبان آورد. حصین پرسید: اهل بیت کیانند؟ مگر [[زنان]] او اهل بیت نیستند؟» گفت: «زنان او [[اهل]] [[خانه]] او بودند، اما اهل بیت [[رسول الله]]{{صل}} کسانی‌اند که پس از پیامبر [[صدقه]] برایشان [[حرام]] است». حصین گفت: «آنان کیانند؟» گفت: «[[آل علی]] و [[عقیل]] و جعفر و عباس». حصین گفت: «آیا صدقه بر همه اینان حرام است؟» گفت: «آری»<ref>نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۷، ص۱۲۲؛ احمد بن حنبل، مسند، ج۴، ص۳۶۶؛ بیهقی، سنن الکبری، ج۲، ص۱۴۸؛ دارمی، سنن، ج۲، ص۴۳۱؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج۱، ح ۴۵؛ طحاوی، مشکل الآثار، ج۴، ص۳۶۸؛ دائرةالمعارف تشیع، ج۶، ص۱۵۸.</ref>.<ref>[[محسن معینی|معینی، محسن]]، [[امام علی در نگاه پیامبر (مقاله)| مقاله «امام علی در نگاه پیامبر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱۰]] ص ۲۷۷.</ref>.
+===حدیث [[کشتی نوح]]===
+از احادیثی که بیش‌تر [[محدثان شیعه]] و [[سنی]] در کتاب‌های خود نقل کرده‌اند، [[حدیثی]] است که پیامبر اهل بیت{{عم}} را به [[کشتی نوح]] [[تشبیه]] کرده است. این [[حدیث]] نیز با الفاظ مختلف و طرق گوناگون نقل شده است. در اینجا به ذکر یک طریق از آن بسنده می‌کنیم. حَنَش کِنانی گوید: شنیدم [[ابوذر]] در حالی که باب [[کعبه]] را گرفته بود، می‌گفت:
+ای [[مردم]]، هر کس مرا می‌شناسد، پس من همانم که می‌شناسد، و هر کس نمی‌شناسد، بداند که من ابوذرم. از [[رسول خدا]]{{صل}} شنیدم که فرمود: «مثل [[اهل بیت]] من، مثل کشتی نوح است؛ هر که بر آن سوار شود، [[نجات]] یابد، و هر که از آن بازماند، [[غرقه]] شود»<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۵۰؛ ج۲، ص۳۴۳؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج۶، ص۲۱۶؛ ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ج۴، ص۳۰۶؛ امینی، الغدیر، ج۱۰، ص۳۸۰؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۱۹؛ دائرةالمعارف تشیع، ج۶، ص۱۷۵ - ۱۷۴.</ref>.<ref>[[محسن معینی|معینی، محسن]]، [[امام علی در نگاه پیامبر (مقاله)| مقاله «امام علی در نگاه پیامبر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱۰]] ص ۲۷۹.</ref>.
+===[[حدیث کساء]]===
+از مشهورترین [[احادیث نبوی]] در میان [[اهل سنت]] و [[تشیع]] درباره [[اهل بیت پیامبر]]، حدیث کساء است. این حدیث در کتب [[شیعه]] و [[سنی]] با اسانید مختلف و با الفاظ گوناگون [[روایت]] شده است. [[محدثان]] از [[ام سلمه]]، [[همسر پیامبر]]، روایت کرده‌اند که گفت:
+[[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> در [[خانه]] من نازل شد. در آن هنگام، علی و [[فاطمه]] و حسن و حسین آنجا بودند. [[پیامبر]] ایشان را به زیر کسای خود برد و فرمود: «اینانند که اهل بیت من هستند و [[خدا]] هر [[پلیدی]] را از ایشان زدوده و آنان را از هر [[عیب]] و [[گناه]] [[پاک]] و [[مطهر]] ساخته است»<ref>احمد بن حنبل، مسند، ج۲، ص۲۹۲؛ سیوطی، الدر المنثور، ج۵، ص۱۹۹ - ۱۹۸؛ واحدی، اسباب النزول، ص۲۶۸؛ طبری، محب‌الدین، ذخائرالعقبی، ص۲۳؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۰، ص۲۷۸؛ محمد بن جریر طبری، جامع البیان، ج۲۲، ص۷؛ فیروزآبادی، فضائل الخمسة من الصحاح السته، ج۱، ص۲۱۴؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۴۷؛ بیهقی، السنن الکبری، ج۲، ص۱۴۹.</ref>.
+این [[حدیث]] در ذیل [[آیه]] مذکور ([[آیه تطهیر]])، در بیش‌تر [[تفاسیر شیعه]] و [[سنی]] ذکر شده است.<ref>[[محسن معینی|معینی، محسن]]، [[امام علی در نگاه پیامبر (مقاله)| مقاله «امام علی در نگاه پیامبر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱۰]] ص ۲۷۹.</ref>.
+===[[حدیث باب حطه]]===
+در ذیل آیه ۵۸ [[سوره بقره]] و ۱۶۱ [[سوره اعراف]]، که از ورود [[بنی‌اسرائیل]] به [[بیت‌المقدس]] سخن می‌گوید، احادیثی از [[پیامبر]] رسیده که به [[احادیث]] «[[باب حطه]]» مشهورند. در آیه ۵۸ سوره بقره چنین آمده است:
+آن‌گاه به بنی‌اسرائیل گفتیم در این [[قریه]] [بیت‌المقدس] وارد شوید و هر چه می‌خواهید به فراوانی و آسانی بخورید و هرجا می‌خواهید به [[خوشی]] بگذرانید، و چون می‌خواهید از دروازه [[شهر]] درون آیید، پشت خود را خم کنید و بگویید «حِطة؛ خدایا، بار ما را از [[گناه]] سبک ساز!» تا از خطاهای شما درگذریم، و ما به [[نیکوکاران]] [[احسان]] بیش‌تری خواهیم کرد.
+[[مفسران]] [[نزول]] این آیه را درباره بنی‌اسرائیل می‌دانند و مقصود از قریه را بیت‌المقدس دانسته‌اند<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۲۶۴ - ۲۶۰؛ سیوطی، الدرالمنثور، ج۱، ص۷۱.</ref>. [[ابوذر غفاری]]، [[ابوسعید خدری]] و [[ابن عباس]] نیز از پیامبر [[روایت]] کرده‌اند که فرموده است: {{متن حدیث|إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي فِيكُمْ مَثَلُ بَابِ حِطَّةٍ فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ مَنْ دَخَلَهُ غُفِرَ لَهُ}}؛ «[[اهل بیت]] من میان شما، مانند باب حطه‌اند در بنی‌اسرائیل؛ هر کس از آن در آید، بخشوده شود». و در [[حدیثی]] دیگر علی{{ع}} از پیامبر نقل کرده است: «باب حطه [[امت اسلام]] از باب حطه بنی‌اسرائیل [[برتر]] است؛ زیرا آن از چوب بود، و ما [[امامان]] [[ناطق]] و صادق و مؤمنیم». و [[امام باقر]]{{ع}} نیز خود و اهل بیت را باب حطه [[مسلمانان]] می‌خواند و می‌فرماید: {{متن حدیث|نَحْنُ بَابُ حِطَّتِكُمْ‌}}<ref>سیوطی، الدرالمنثور، ج۱، ص۷۱؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۶۸؛ فیروزآبادی، فضائل الخمسة من الصحاح السته، ج۲، ص۵۷؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج۱، ح ۲۵۰؛ امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۱، ص۳۷۱- ۳۷۰؛ عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۸۳- ۸۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۲۳، ص۱۲۵ - ۱۱۹.</ref>.<ref>[[محسن معینی|معینی، محسن]]، [[امام علی در نگاه پیامبر (مقاله)| مقاله «امام علی در نگاه پیامبر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱۰]] ص ۲۸۰.</ref>.
 == منابع ==