شب قدر در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

شب قدر در معارف و سیره علوی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۹ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۰۵

۲ بایت حذف‌شده ، ۹ مارس

۱۱۲٬۸۶۰

ویرایش

@@ خط ۱۱: / خط ۱۱: @@
 ما [[قرآن]] را در شب قدر نازل کردیم و تو چه خوب می‌دانی که شب قدر چیست. شب قدر از هزار ماه بهتر است. در آن شب [[ملائکه]] و [[روح]] به [[اجازه]] پروردگارشان برای هر امری [[سلام]] گویان تا [[طلوع فجر]] فرود می‌آیند<ref>سوره قدر.</ref>.
 [[سوگند]] به این کتاب روشن‌کننده. ما این کتاب را در شبی [[مبارک]] نازل کردیم. ما همواره انذارکننده بوده‌ایم. در آن شب هر امری [[حکیمانه]] جدا می‌شود؛ امری که از ما است. ما [[فرشتگان]] را برای دریافت و اجرای تقدیرات] می‌فرستیم. [این] رحمتی از [[پروردگار]] تو است. بی‌گمان او شنوا و [[آگاه]] است<ref>{{متن قرآن|وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ * إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ * فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ * أَمْرًا مِنْ عِنْدِنَا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ * رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}} «سوگند به این کتاب روشن * که ما آن را در شبی خجسته فرو فرستادیم، بی‌گمان ما بیم‌دهنده بودیم * در آن (شب)، هر کار استواری را (که اجمال دارد) جدا می‌کنند (و تفصیل می‌دهند) * به فرمانی از نزد ما که ما فرستنده‌ایم * به بخشایشی از سوی پروردگارت که او شنوای داناست» سوره دخان، آیه 2- 6.</ref>.
 بنابراین [[آیات]]، ارتباط شب قدر و تقدیرات [[انسان]] چنین است که در این شب همه امور آدمیان (کل امر) تقدیر می‌شود. این تقدیرات در قلمرو اموری جای دارند که به [[خدای متعال]] مربوطند و تقدیر آنها کار خود او است {{متن قرآن|أَمْرًا مِنْ عِنْدِنَا}}<ref>«فرمانی از نزد ما» سوره دخان، آیه ۵.</ref>؛ یعنی اموری که در قلمرو [[اختیار]] انسانند و فعل اویند - نه فعل [[خدا]] - مشمول [[تقدیرات الهی]] نیستند. بنابراین، [[رزق]] و [[عمر]] و [[مرگ]] و [[سلامت]] و [[بیماری]] و [[توفیق]] و جز آن، به [[تقدیر الهی]] است. و در حوزه [[ربوبیت]] اویند. اما این که انسان مثلاً به چه گناهانی افتد و در [[انتخاب]] راه زندگی طریق [[ایمان]] را برگزیند یا راه [[کفر]] و [[نافرمانی]] را و [[بهشتی]] شود یا دوزخی، به هیچ رو در این شب، تقدیر و تعیین نمی‌شود. انتخاب راه خیر و [[اطاعت]] پروردگار، فعل انسان است نه فعل خدا و به همین دلیل، [[خداوند]] تقدیرش نمی‌کند، اما فراهم آمدن [[توفیق]] و امکانات [[اعمال]] خیر و [[عبادت]] و [[اطاعت خداوند]] به [[تقدیر الهی]] است [[خداوند]] است که مثلاً توفیق و امکانات [[سفر حج]] را فراهم می‌آورد و به همین دلیل از دعاهایی که در [[ماه رمضان]] بسیار تأکید شده است، [[دعا برای توفیق]] یافتن سفر حج است. در [[شب قدر]] است که تقدیر می‌شود که چه کسانی توفیق یابند به این [[سفر]] [[معنوی]] و [[ملکوتی]] روند.
 همچنین، در ماه رمضان اموری دیگر مانند [[دعا]] برای [[طول عمر]]، [[سلامت]]، دفع حوادث ناگوار، توفیق اعمال خیر و... به چشم می‌خورند؛ چون همه اینها در شب قدر تقدیر می‌شوند و دعاهای ماه رمضان تأییدی دیگرند بر این [[حقیقت]] که حوادث [[زندگی]] و امکانات عمل [[انسان]] را [[خدا]] تقدیر می‌کند.
-یکی دیگر از دعاهایی که خصوصاً در شب قدر بر آن تأکید شده، [[دعا برای فرج]] و [[ظهور امام زمان]]{{ع}} است، و این نشان می‌دهد که برخلاف آنچه معمولاً اغلب [[مردم]] تصور می‌کنند، چنین نیست که خدا از قبل، [[زمان]] [[قطعی]] و خاصی را برای ظهور معین کرده است که تغییرناپذیر است و مردم هم صرفاً باید [[چشم به راه]] فرارسیدن آن زمان خاص باشند، بی‌آن‌که خود در [[تعیین زمان ظهور]] نقشی داشته باشند. اما دستور به دعای مردم در شب قدر برای ظهور حضرت، نشان‌دهنده این است که [[زمان ظهور]]، جزو تقدیرات حتمی و تغییرناپذیر نیست، بلکه خداوند بر اساس خواست و دعای مردم و سایر اعمال و [[رفتار]] آنان، ظهور حضرت را در شب قدر تقدیر می‌کند، و این تقدیر هم غیرحتمی و تغییرپذیر است، و به طور کلی، بر اساس [[لیاقت]] و عدم لیاقت مردم قابل [[تغییر]] است. این امکان پس هست که اگر مردم خالصانه و از [[قلب]] بخواهند، خدا ظهور امام زمان{{ع}} را در اولین شب قدر [[آینده]] تقدیر کند و ظهور ایشان در همان سال باشد، و این امکان هم وجود دارد که خدا ظهور این [[منجی]] [[مقدس]] بشری را ده‌ها سال دیگر به تأخیر بیندازد و [[مردم]] [[جهان]] باز هم تا سالیان متمادی در [[جهل]] و [[ظلم]] و [[کفر]] به سر ببرند. اگر [[زمان]] حضور، یک تقدیر حتمی بود و تابع [[دعا]] و [[اعمال شایسته]] بعضی [[انسان‌ها]] نبود، این همه تأکید [[دین اسلام]] بر [[دعا برای فرج]] [[حضرت ولی عصر]]{{ع}} [[لغو]] و بی‌معنا بود.
+یکی دیگر از دعاهایی که خصوصاً در شب قدر بر آن تأکید شده، [[دعا برای فرج]] و [[ظهور امام زمان]]{{ع}} است، و این نشان می‌دهد که برخلاف آنچه معمولاً اغلب [[مردم]] تصور می‌کنند، چنین نیست که خدا از قبل، [[زمان]] قطعی و خاصی را برای ظهور معین کرده است که تغییرناپذیر است و مردم هم صرفاً باید [[چشم به راه]] فرارسیدن آن زمان خاص باشند، بی‌آن‌که خود در [[تعیین زمان ظهور]] نقشی داشته باشند. اما دستور به دعای مردم در شب قدر برای ظهور حضرت، نشان‌دهنده این است که [[زمان ظهور]]، جزو تقدیرات حتمی و تغییرناپذیر نیست، بلکه خداوند بر اساس خواست و دعای مردم و سایر اعمال و [[رفتار]] آنان، ظهور حضرت را در شب قدر تقدیر می‌کند، و این تقدیر هم غیرحتمی و تغییرپذیر است، و به طور کلی، بر اساس [[لیاقت]] و عدم لیاقت مردم قابل [[تغییر]] است. این امکان پس هست که اگر مردم خالصانه و از [[قلب]] بخواهند، خدا ظهور امام زمان{{ع}} را در اولین شب قدر [[آینده]] تقدیر کند و ظهور ایشان در همان سال باشد، و این امکان هم وجود دارد که خدا ظهور این [[منجی]] [[مقدس]] بشری را ده‌ها سال دیگر به تأخیر بیندازد و [[مردم]] [[جهان]] باز هم تا سالیان متمادی در [[جهل]] و [[ظلم]] و [[کفر]] به سر ببرند. اگر [[زمان]] حضور، یک تقدیر حتمی بود و تابع [[دعا]] و [[اعمال شایسته]] بعضی [[انسان‌ها]] نبود، این همه تأکید [[دین اسلام]] بر [[دعا برای فرج]] [[حضرت ولی عصر]]{{ع}} [[لغو]] و بی‌معنا بود.
 در [[شب قدر]]، افزون بر تقدیرات کلی، برای یکایک انسان‌ها به گونه خاص تقدیراتی رقم زده می‌شود و این [[مقدرات]] فردی نیز به گونه جداگانه و به تفصیل و تفکیک کامل - حتی در جزئی‌ترین امور - ثبت می‌شوند؛ چنان‌که می‌فرماید: {{متن قرآن|فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ}}<ref>«در آن (شب)، هر کار استواری را (که اجمال دارد) جدا می‌کنند (و تفصیل می‌دهند)» سوره دخان، آیه ۴.</ref>.
 دیگر آن‌که آنچه [[خدای متعال]] تقدیر می‌کند، در همه موارد، [[حکیمانه]] است و هرگز [[عبث]] و گزاف نیست: {{متن قرآن|كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ}}<ref>«در آن (شب)، هر کار استواری را (که اجمال دارد) جدا می‌کنند (و تفصیل می‌دهند)» سوره دخان، آیه ۴.</ref> هر چند در نظر کوته‌بینان برخی [[تقدیرات الهی]]، غیرحکیمانه نمایند. از آنجا که شب قدر در هر [[ماه رمضان]] تکرار می‌شود، تقدیر امور هر کس برای یک سال، تا شب قدر [[آینده]] صورت می‌گیرد. اما از آن رو که [[دست خدا]] در هیچ تقدیری بسته نیست، این امکان هست که در طول سال به دلیل [[اعمال]] خود فرد، تقدیرات [[تغییر]] یابند. بدین‌سان، انسان‌ها، هم [[امید]] دارند که تقدیر [[ناگواری]] را که برای آنان در شب قدر، رقم خورده است با دعا و دیگر [[اعمال صالح]] به تقدیری [[نیکو]] مبدل سازند و هم [[بیم]] دارند که مبادا تقدیر خیر شب قدر آنان، بر اثر [[گناه]] یا اعمالی [[ناشایست]]، تغییر یابد. پس از آن‌که تقدیر انجام می‌گیرد، [[فرشتگان الهی]] - که در این شب بر [[حجت]] [[معصوم]] نازل می‌شوند – آنها را به مثابه برنامه خود برمی‌گیرند و به عنوان مأموران [[تکوینی]] [[الهی]] برای اجرای آن برنامه‌ها رهسپار می‌شوند. {{متن قرآن|تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ}}<ref>«فرشتگان و روح (الامین) در آن، با اذن پروردگارشان برای هر کاری فرود می‌آیند» سوره قدر، آیه ۴.</ref>.
-[[احادیث]] [[چهارده معصوم]]{{ع}} در [[فضیلت]] و اهمیت [[شب قدر]] بسیارند<ref>ر.ک: بحار الانوار، ج۹۷، باب شب قدر.</ref>. در اینجا تنها به ذکر نمونه‌هایی می‌پردازیم که به بحث ما مربوطند. [[امام رضا]]{{ع}} می‌فرماید: «[[خداوند]] – عزوجل - در شب قدر [[حیات]] و [[مرگ]] و [[خیر و شر]] و [[رزق]] را برای یک سال تا سال دیگر تقدیر می‌کند»<ref>بحار الانوار، ج۹۷، ص۱۴، ح۲۴، به نقل از عیون اخبار الرضا{{ع}}.</ref>. در [[حدیثی]] [[امیرمؤمنان]] می‌فرماید: «شب قدر در هر سال هست و در این شب امور سالیانه نازل می‌شود»<ref>بحار الانوار، ج۹۷، ص۱۵، ح۲۵، به نقل از صدوق، الخصال.</ref>. همان [[امام همام]] می‌فرماید:
+[[احادیث]] [[چهارده معصوم]]{{ع}} در [[فضیلت]] و اهمیت [[شب قدر]] بسیارند<ref>ر.ک: بحار الانوار، ج۹۷، باب شب قدر.</ref>. در اینجا تنها به ذکر نمونه‌هایی می‌پردازیم که به بحث ما مربوطند. [[امام رضا]]{{ع}} می‌فرماید: «[[خداوند]] – عزوجل - در شب قدر [[حیات]] و [[مرگ]] و [[خیر و شر]] و [[رزق]] را برای یک سال تا سال دیگر تقدیر می‌کند»<ref>بحار الانوار، ج۹۷، ص۱۴، ح۲۴، به نقل از عیون اخبار الرضا{{ع}}.</ref>. در [[حدیثی]] [[امیرمؤمنان]] می‌فرماید: «شب قدر در هر سال هست و در این شب امور سالیانه نازل می‌شود»<ref>بحار الانوار، ج۹۷، ص۱۵، ح۲۵، به نقل از صدوق، الخصال.</ref>. همان [[امام همام]] می‌فرماید: در شب‌های هفدهم و نوزدهم و بیست و یکم و [[بیست و سوم ماه رمضان]] از خداوند [[سفر حج]] بخواهید که [[خدا]] در شب قدر هر سال [[حج]] را برای [[مردمان]] می‌نویسد و مقدر می‌کند و در این شب هر امری [[حکیمانه]] جدا می‌گردد»<ref>بحار الانوار، ج۹۷، ص۹، ح۱۲، به نقل از دعائم الاسلام.</ref>.
-در شب‌های هفدهم و نوزدهم و بیست و یکم و [[بیست و سوم ماه رمضان]] از خداوند [[سفر حج]] بخواهید که [[خدا]] در شب قدر هر سال [[حج]] را برای [[مردمان]] می‌نویسد و مقدر می‌کند و در این شب هر امری [[حکیمانه]] جدا می‌گردد»<ref>بحار الانوار، ج۹۷، ص۹، ح۱۲، به نقل از دعائم الاسلام.</ref>.
-[[امام باقر]]{{ع}} می‌فرماید: «[[فرشتگان]] و مأموران که [[مقدرات]] را می‌نویسند، در شب قدر به [[آسمان]] [[دنیا]] فرود می‌آیند و امور آن سال و آنچه را برای [[بندگان]] رخ می‌دهد، می‌نویسند»<ref>بحار الانوار، ج۹۷، ص۹.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید:
+[[امام باقر]]{{ع}} می‌فرماید: «[[فرشتگان]] و مأموران که [[مقدرات]] را می‌نویسند، در شب قدر به [[آسمان]] [[دنیا]] فرود می‌آیند و امور آن سال و آنچه را برای [[بندگان]] رخ می‌دهد، می‌نویسند»<ref>بحار الانوار، ج۹۷، ص۹.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: در شب قدر، فرشتگان و [[روح]] و نویسندگان تقدیرات، به آسمان دنیا فرود می‌آیند و [[تقدیرات الهی]] آن سال را می‌نویسند. پس چون خدا [[اراده]] کند که چیزی [از این مقدرات] را پس و پیش یا کم [و زیاد] کند، به [[فرشته]] [[فرمان]] می‌دهد که آن را محو کند و سپس آنچه را اراده کرده است، به جای آن می‌نشاند<ref>بحار الانوار، ج۹۷، ص۱۲، ح۱۸.</ref>.<ref>[[علی افضلی|افضلی، علی]]، [[قضا و قدر - افضلی (مقاله)| مقاله «قضا و قدر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۲]]، ص ۲۷۲.</ref>
-در شب قدر، فرشتگان و [[روح]] و نویسندگان تقدیرات، به آسمان دنیا فرود می‌آیند و [[تقدیرات الهی]] آن سال را می‌نویسند. پس چون خدا [[اراده]] کند که چیزی [از این مقدرات] را پس و پیش یا کم [و زیاد] کند، به [[فرشته]] [[فرمان]] می‌دهد که آن را محو کند و سپس آنچه را اراده کرده است، به جای آن می‌نشاند<ref>بحار الانوار، ج۹۷، ص۱۲، ح۱۸.</ref>. <ref>[[علی افضلی|افضلی، علی]]، [[قضا و قدر - افضلی (مقاله)| مقاله «قضا و قدر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۲]] ص ۲۷۲.</ref>.
 == منابع ==