←تیه در تورات
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==تیه در [[تورات]]== | ==تیه در [[تورات]]== | ||
[[راز]] [[محرومیت]] ۴۰ ساله [[بنی اسرائیل]] از ورود به [[کنعان]]، [[سرگردانی]] آنان در بیابان و انبوهی از رخدادهای تلخ و شیرین این سال‌ها به شکل مبسوطی در [[عهد عتیق]] گزارش شده است. «سِفر اعداد» که بخش عمده آن [[روایتگر]] این دوره از [[تاریخ]] بنی اسرائیل است، در تورات [[عبری]]، با نام «در بیابان» خوانده می‌‌شده است. | [[راز]] [[محرومیت]] ۴۰ ساله [[بنی اسرائیل]] از ورود به [[کنعان]]، [[سرگردانی]] آنان در بیابان و انبوهی از رخدادهای تلخ و شیرین این سال‌ها به شکل مبسوطی در [[عهد عتیق]] گزارش شده است. «سِفر اعداد» که بخش عمده آن [[روایتگر]] این دوره از [[تاریخ]] بنی اسرائیل است، در تورات [[عبری]]، با نام «در بیابان» خوانده می‌‌شده است.<ref>قاموس الکتاب المقدس، ص۶۰۹.</ref> بنا به [[روایت]] تورات، بنی اسرائیل در پی خروج از [[مصر]] و با عبور از [[دریای سرخ]]، مناطقی چون [[کوه طور]] ([[سینا]])، بخش‌های گوناگون [[صحرای سینا]] همانند بیابان‌های سین، [[فاران]] و توقفگاه‌های متعدد آن را پشت سر گذاشته، به بیابانی به نام «قادش برنیع» می‌‌رسند که نزدیک‌ترین بخش صحرای سینا به مرزهای جنوبی کنعان و پس از [[کوه سینا]]، مشهورترین مکان در تاریخ سرگردانی آنان است. بیشترین سال‌های سرگردانی ۴۰ ساله بنی اسرائیل در این منطقه سپری شده است.<ref> التفسیر التطبیقی، ص۲۷۰ - ۲۷۱؛ الکتاب المقدس، خروج ۱۵: ۲۲؛ اعداد ۱۰: ۱۱ - ۱۲، ۱۰: ۳۳؛ اعداد ۲۰: ۱</ref> اینجاست که [[موسی]]{{ع}} ۱۲ نفر از سران [[قبایل]] را برای بررسی شرایط جغرافیایی، [[اقتصادی]]، امکانات و وضعیت [[دفاعی]] [[سرزمین کنعان]] به سمت مرزهای جنوبی آن روانه می‌‌کند. آنان پس از ۴۰ [[روز]] بازگشته، از حاصلخیزی و [[جنگجویان]] غول پیکر و نیرومند آن [[سرزمین]] و حصارهای دفاعی بلند و مستحکم [[شهرها]] خبر می‌‌دهند. از این افراد تنها دو نفر به نام‌های [[یوشَع بن نون]] و [[کالیب ابن یَفُنَّه]] با [[اعتماد به خدا]] و یادآوری امدادها و [[وعده‌های الهی]]، بنی اسرائیل را برای فتح [[سرزمین موعود]] [[ترغیب]] می‌‌کنند؛ اما ۱۰ نفر دیگر که با دیدن آن اوضاع، به [[هراس]] افتاده بودند، با سخنان خود و [[شکست ناپذیر]] خواندن [[دشمن]]، [[بنی اسرائیل]] را نیز دچار [[رعب]] و [[وحشت]] می‌‌کنند، برای همین آنان کشته شدن مردان و [[اسارت]] [[زنان]] و [[فرزندان]] [[قوم]] را نتیجه محتوم [[رویارویی]] با چنین [[دشمنی]] خوانده، از [[فرمان خدا]] مبنی بر [[جنگ]] با آنان سر باز می‌‌زنند. تلاش [[موسی]]{{ع}}، [[هارون]]{{ع}} و [[یوشع]] و [[کالیب]] نیز در این باره ثمرساز نشد و بنی اسرائیل با ابراز [[ندامت]] از ترک [[مصر]] و با طرح ایده [[انتخاب]] [[رهبری]] جدید، به [[فکر]] بازگشت دوباره به مصر افتادند. | ||
به [[کیفر]] این [[بی‌ایمانی]] و [[تمرد]] آشکار که به رغم [[مشاهده]] [[معجزات]] و امدادهای فراوان [[الهی]] صورت می‌‌گرفت، [[خداوند]] از [[محرومیت]] ۴۰ ساله قوم از ورود به [[سرزمین موعود]] و [[مرگ]] همه افراد ۲۰ ساله و بالاتر از ۲۰ سال به جز یوشع و کالیب در طی این مدت خبر می‌‌دهد. بنی اسرائیل با [[آگاهی]] از این [[کیفر الهی]] و نادم از [[نافرمانی]] خویش، برای جنگ اعلام [[آمادگی]] کرده، به رغم [[نهی]] موسی{{ع}} در تلاشی ناموفق برای ورود به [[سرزمین مقدس]] با [[عمالقه]] و کنعانی‌ها درگیر و از سوی آنان مورد [[یورش]] و تعقیب قرار می‌‌گیرند. | به [[کیفر]] این [[بی‌ایمانی]] و [[تمرد]] آشکار که به رغم [[مشاهده]] [[معجزات]] و امدادهای فراوان [[الهی]] صورت می‌‌گرفت، [[خداوند]] از [[محرومیت]] ۴۰ ساله قوم از ورود به [[سرزمین موعود]] و [[مرگ]] همه افراد ۲۰ ساله و بالاتر از ۲۰ سال به جز یوشع و کالیب در طی این مدت خبر می‌‌دهد. بنی اسرائیل با [[آگاهی]] از این [[کیفر الهی]] و نادم از [[نافرمانی]] خویش، برای جنگ اعلام [[آمادگی]] کرده، به رغم [[نهی]] موسی{{ع}} در تلاشی ناموفق برای ورود به [[سرزمین مقدس]] با [[عمالقه]] و کنعانی‌ها درگیر و از سوی آنان مورد [[یورش]] و تعقیب قرار می‌‌گیرند.<ref>الکتاب المقدس، اعداد ۱۳: ۱ - ۳۳، ۱۴: ۱ - ۴۵؛ تثنیه ۱ - ۳.</ref> آنها در ادامه تلاش برای ورود به [[کنعان]]، پس از درگیری با ساکنان «عراد» در جنوب [[اورشلیم]] که مانع عبور بنی اسرائیل از [[سرزمین]] خویش شدند، ناگزیر به سمت جنوب [[بحرالمیت]][[تغییر]] مسیر می‌‌دهند تا از راه [[کشور]] «أدوم» (بخشی از [[اردن]] کنونی) وارد سرزمین موعود شوند. با ممانعت [[پادشاه]] «[[ادوم]]»، بنی اسرائیل کشور یاد شده را دور زده، در موازات بحرالمیت به سوی سرزمین «[[عمون]]» واقع در [[مرز]] شمالی اردن با [[سوریه]] [[حرکت]] می‌‌کنند. پیمایش این مسیر طولانی و سختی‌های راه، آنان را به شدت دچار فرسایش می‌‌کند. | ||
قوم [[سرگردان]] پس از [[شکست]] «اموری‌ها» و «عمونی‌ها» و نیز [[تصرف]] سرزمین «باشان» واقع در مرزهای جنوبی سوریه با اردن و شرق رود اردن، در دشت‌های [[موآب]] (کرانه‌های [[غربی]] و شرقی رود [[اردن]]) روبه روی [[شهر]] [[اریحا]] [[اردو]] می‌‌زنند. | قوم [[سرگردان]] پس از [[شکست]] «اموری‌ها» و «عمونی‌ها» و نیز [[تصرف]] سرزمین «باشان» واقع در مرزهای جنوبی سوریه با اردن و شرق رود اردن، در دشت‌های [[موآب]] (کرانه‌های [[غربی]] و شرقی رود [[اردن]]) روبه روی [[شهر]] [[اریحا]] [[اردو]] می‌‌زنند.<ref>التفسیر التطبیقی، ص۲۷۰ - ۲۷۱؛ الکتاب مقدس، اعداد ۲۰: ۱۴ - ۲۱؛ ۲۱: ۱ - ۳۵.</ref> تلاش [[پادشاه]] [[موآب]] برای [[شکست]] [[بنی اسرائیل]] به کمک [[نفرین]] [[بلعم باعورا]]، [[انحراف]] شمار زیادی از [[قوم]] به وسیله [[زنان]] و [[دختران]] مدیان، [[بت پرستی]] و خوردن از گوشت قربانیان [[بت]] به [[دعوت]] آنها و در نتیجه [[مرگ]] شمار انبوهی بر اثر [[بیماری]] وبا و به [[کیفر]] این [[گناهان]] در دشت‌های یاد شده رخ می‌‌دهند. | ||
[[سرگردانی]] قوم در اینجا پایان می‌‌یابد و [[نسل]] جدید که [[خداوند]] در مدت سرگردانی، حضور خود را در [[آتش]] و [[ابر]] بر آنان آشکار می‌‌ساخت و بر [[همراهی]] و [[یاری]] آنان تأکید می‌‌کرد، پس از مرگ [[موسی]]{{ع}} و به [[فرماندهی]] [[یوشع]] از آنجا وارد [[سرزمین موعود]] می‌‌شوند | [[سرگردانی]] قوم در اینجا پایان می‌‌یابد و [[نسل]] جدید که [[خداوند]] در مدت سرگردانی، حضور خود را در [[آتش]] و [[ابر]] بر آنان آشکار می‌‌ساخت و بر [[همراهی]] و [[یاری]] آنان تأکید می‌‌کرد، پس از مرگ [[موسی]]{{ع}} و به [[فرماندهی]] [[یوشع]] از آنجا وارد [[سرزمین موعود]] می‌‌شوند<ref>الکتاب المقدس، اعداد ۲۲: ۱ - ۲۰، ۲۳: ۱ - ۱۲، ۲۵: ۱ - ۹.</ref>. | ||
در دوره ۴۰ ساله سرگردانی، حوادث تلخ و شیرین و [[جنگ]] و گریزهای فراوانی رخ می‌‌دهد و خداوند به تدریج آموزه‌های [[اعتقادی]] و [[احکام عملی]] را برای بنی اسرائیل می‌‌فرستد. | در دوره ۴۰ ساله سرگردانی، حوادث تلخ و شیرین و [[جنگ]] و گریزهای فراوانی رخ می‌‌دهد و خداوند به تدریج آموزه‌های [[اعتقادی]] و [[احکام عملی]] را برای بنی اسرائیل می‌‌فرستد.<ref>الکتاب المقدس، اعداد ۵: ۵ - ۳۱، ۶: ۱ - ۲۱، ۱۵: ۱ - ۳۱، ۲۸ - ۳۱، ۲۹: ۱ - ۴۰.</ref> [[میزان]] [[طاعت]] و [[بندگی]] آنان بارها آزموده می‌‌شود و خداوند به کرّات [[عهد]] خویش با ابراهیم و [[فرزندان]] او را به آنان یادآوری می‌‌کند.<ref>الکتاب المقدس، خروج ۱۹: ۱ - ۸، ۲۳: ۲۰ - ۲۶.</ref> رخدادهای مهمی چون [[نزول]] مَنّ و سلوی،<ref>الکتاب المقدس، اعداد ۱۱: ۴ - ۳۲.</ref> شکافتن چشمه آب از سنگ با [[عصای موسی]]،<ref>الکتاب المقدس، اعداد ۲۰: ۲ - ۱۲؛ قضاة ۱۵: ۱۹.</ref> آمدن ابر آتشین برای [[هدایت]] قوم،<ref>الکتاب المقدس، اعداد ۹: ۱۵ - ۲۳.</ref> نزول عذاب‌های متعدد،<ref>الکتاب المقدس، اعداد، ۱۱: ۱ - ۲، ۳۳ - ۳۵، ۲۵: ۱ - ۹.</ref> مرگ [[مریم]]<ref>الکتاب المقدس، اعداد، ۲۰: ۲.</ref> ([[خواهر موسی]])، [[هارون]] و موسی{{ع}}<ref>الکتاب المقدس، اعداد، ۲۰: ۲۲ - ۲۹؛ تثنیه ۳۴: ۴ - ۶.</ref> همه در این دوره [[تاریخی]] رخ داده است.<ref>[[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[تیه (مقاله)|مقاله «تیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۹، ص.</ref> | ||
==[[تیه]] در [[قرآن]]== | ==[[تیه]] در [[قرآن]]== | ||
واژه تیه به معنای بیابانی که [[بنی اسرائیل]] در آن [[سرگردان]] شدند، در قرآن نیامده، بلکه از تعبیر «یَتیهونَ فِی الاَرض» ([[مائده]] / ۵، ۲۶) گرفته شده است. [[مورخان]] [[مسلمان]] (۱) و [[مفسران شیعه]] (۲) و [[سنی]] (۳) به تبع [[مفسران]] نخستین،[[سایه]] افکندن [[ابر]] بر سر بنی اسرائیل، [[نزول]] مَنّ و سلوی و پیدایش چشمه‌های [[دوازده گانه]] از سنگ برای آنان (بقره / ۲، ۵۷، ۶۰؛ [[اعراف]] / ۷، ۱۶۰؛ طه / ۲۰، ۸۰)، همچنین [[مرگ]] [[موسی]] و [[هارون]]{{ع}} را در بیابان یاد شده دانسته‌اند. | واژه تیه به معنای بیابانی که [[بنی اسرائیل]] در آن [[سرگردان]] شدند، در قرآن نیامده، بلکه از تعبیر «یَتیهونَ فِی الاَرض» ([[مائده]] / ۵، ۲۶) گرفته شده است. [[مورخان]] [[مسلمان]] (۱) و [[مفسران شیعه]] (۲) و [[سنی]] (۳) به تبع [[مفسران]] نخستین،[[سایه]] افکندن [[ابر]] بر سر بنی اسرائیل، [[نزول]] مَنّ و سلوی و پیدایش چشمه‌های [[دوازده گانه]] از سنگ برای آنان (بقره / ۲، ۵۷، ۶۰؛ [[اعراف]] / ۷، ۱۶۰؛ طه / ۲۰، ۸۰)، همچنین [[مرگ]] [[موسی]] و [[هارون]]{{ع}} را در بیابان یاد شده دانسته‌اند. | ||