برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| ==[[سیره اهل بیت]]{{عم}} در تعامل با [[والدین]] و [[فرزندان]]==
| |
| تعامل والدین و فرزندان در [[آیات]] و [[روایات]] متون [[اسلام]] متبلور است، چنان‌که در [[قرآن]] می‌خوانیم:
| |
| فرزندان [[امانت الهی]] و [[نعمت‌های خدا]] هستند {{متن قرآن|...وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ بَنِينَ وَحَفَدَةً...}}<ref>«و خداوند از خودتان برای شما همسرانی آفرید و برای شما از همسرانتان فرزندان و فرزندزادگانی پدید آورد و از چیزهای پاکیزه روزیتان داد؛ آیا باز هم آنان به باطل ایمان می‌آورند و به نعمت‌های خداوند ناسپاسی می‌ورزند؟» سوره نحل، آیه ۷۲.</ref> و {{متن قرآن|أَمَدَّكُمْ بِأَنْعَامٍ وَبَنِينَ}}<ref>«شما را با چارپایان و فرزندان یاوری کرد،» سوره شعراء، آیه ۱۳۳.</ref> و والدین درباره [[سلامت]]، [[رشد]]، [[تعلیم و تربیت]] این [[امانت‌های الهی]]، مسئولند و {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا...}}<ref>«ای مؤمنان! خود و خانواده خویش را از آتشی بازدارید که هیزم آن آدمیان و سنگ‌هاست؛ فرشتگان درشتخوی سختگیری بر آن نگاهبانند که از آنچه خداوند به آنان فرمان دهد سر نمی‌پیچند و آنچه فرمان یابند بجای می‌آورند» سوره تحریم، آیه ۶.</ref> و در برابر [[تربیت]] خوب [[پاداش]] {{متن قرآن|وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا}}<ref>«و خانواده خود را به نماز و زکات فرمان می‌داد و نزد پروردگار خویش پسندیده بود» سوره مریم، آیه ۵۵.</ref> و اینکه در برابر تربیت بد آنان [[کیفر]] خواهند دید
| |
| {{متن قرآن|...إِنَّ الْخَاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَأَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ...}}<ref>«بنابراین هر چه را می‌خواهید به جای او بپرستید! بگو: بی‌گمان زیانکاران آنانند که در روز رستخیز به خود و خانواده خویش زیان رسانده‌اند، آگاه باشید که این همان زیان آشکار است» سوره زمر، آیه ۱۵.</ref>.
| |
|
| |
| [[امام سجاد]]{{ع}} نیز با تأکید بر این امر، می‌فرمایند: «و اما [[حق]] فرزندت این است که بدانی او از توست و در این [[جهان]] به [[نیک]] و بد خویش وابسته به توست و تو به [[حکم]] [[ولایتی]] که بر او داری نسبت به تربیت و [[راهنمایی]] او به راه پروردگارش و کمک به او در [[فرمانبرداری]] [[خداوند]]، هم درباره خودت و هم در [[حق]] فرزندت [[مسئول]] هستی و بر اساس این [[مسئولیت]] [[پاداش]] می‌بری و [[کیفر]] می‌بینی. پس در امور [[دنیایی]] فرزند مانند کسی عمل کن که اثر [[آفریده]] و اینک آن را به زیبایی‌ها می‌آراید و در امر آخرتش آن‌گونه تلاش کن که نزد پروردگارت به سبب حسن رابطه و [[سرپرستی]] خوبی که از او کرده‌ای و نتیجه‌ای [[الهی]] که از او گرفته‌ای معذور باشی»<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا حَقُّ وَلَدِكَ فَتَعْلَمُ أَنَّهُ مِنْكَ وَ مُضَافٌ إِلَيْكَ فِي عَاجِلِ الدُّنْيَا بِخَيْرِهِ وَ شَرِّهِ وَ أَنَّكَ مَسْئُولٌ عَمَّا وُلِّيتَهُ مِنْ حُسْنِ الْأَدَبِ وَ الدَّلَالَةِ عَلَى رَبِّهِ وَ الْمَعُونَةِ لَهُ عَلَى طَاعَتِهِ فِيكَ وَ فِي نَفْسِهِ فَمُثَابٌ عَلَى ذَلِكَ وَ مُعَاقَبٌ فَاعْمَلْ فِي أَمْرِهِ عَمَلَ الْمُتَزَيِّنِ بِحُسْنِ أَثَرِهِ عَلَيْهِ فِي عَاجِلِ الدُّنْيَا الْمُعَذِّرِ إِلَى رَبِّهِ فِيمَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ بِحُسْنِ الْقِيَامِ عَلَيْهِ وَ الْأَخْذِ لَهُ مِنْهُ وَ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ}}؛ تحف العقول، ص۲۶۳.</ref>.
| |
|
| |
| از [[آیات]] و [[حدیث]] مذکور در می‌یابیم که رابطه [[فرزندان]] با [[والدین]] نیز بر اساس [[حقوق متقابل]] تنظیم می‌شود و همان [[طور]] که والدین بر فرزندان [[حقوقی]] دارند، فرزندان نیز بر والدین حقوقی دارند، چنان که [[رسول خدا]]{{صل}} فرموده است:
| |
| {{متن حدیث|يلزم الوالد من الحقوق لولده ما يلزم الولد من الحقوق لوالده}}<ref>کنز العمال، ج۱۶، ص۴۴۴.</ref>؛
| |
| «فرزند بر پدر حقوقی دارد مانند حقوقی که پدر بر فرزند دارد».
| |
|
| |
| مهم‌ترین [[حقوق]]، حق [[تربیت]]<ref>«تربیت عبارت است از رفع موانع و ایجاد مقتضیات برای این که استعدادهای انسان در جهت کمال مطلق شکوفا شود» سیری در تربیت اسلامی، ص۲۵).</ref> است که می‌توان سایر حقوق یاد شده در [[روایات]] را در جهت رسیدن به این حق و نیاز عظیم فرزند دانست. پدر [[امت]]، رسول خدا{{صل}} می‌فرمایند: {{متن حدیث|ما ورث والد ولدا خيرا من أدب حسن}}؛ «هیچ ارثی بهتر از تربیت [[نیکو]]، پدر برای فرزندش نگذاشته است»<ref>مجمع الزوائد، ج۸، ص۱۰۵.</ref>.؛ چراکه [[مال]] می‌رود و [[ادب]] می‌ماند؛ لذا [[امام صادق]] می‌فرمایند: «بی‌گمان بهترین چیزی که [[پدران]] برای پسرانشان به [[ارث]] می‌گذارند [[تربیت]] است نه [[مال]]؛ زیرا که مال می‌رود و تربیت می‌ماند»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ خَيْرَ مَا وَرَّثَ الْآبَاءُ لِأَبْنَائِهِمُ الْأَدَبُ، لَاالْمَالُ؛ فَإِنَّ الْمَالَ يَذْهَبُ، وَ الْأَدَبَ يَبْقى}}؛ الکافی، ج۸، ص۱۵۰، ح۱۳۲.</ref>.
| |
|
| |
| [[زینت]] [[عبادت کنندگان]]، [[امام سجاد]]{{ع}} در انجام این [[وظیفه]] خطیر از [[خداوند]] [[طلب یاری]] می‌کند و عرض می‌کند:
| |
| {{متن حدیث|أَعِنِّي عَلَى تَرْبِيَتِهِمْ وَ تَأْدِيبِهِمْ، وَ بِرِّهِمْ}}؛
| |
| «و مرا در پرورش و [[تأدیب]] (راه [[پسندیده]] نمودن) و [[نیکی]] کردن [[فرزندان]] [[یاری]] فرما»<ref>الصحیفة السجادیة، دعای بیست و پنجم، ص۱۲۰.</ref>.
| |
| از این رو ما بر مبنای [[آیات]] [[وحی]] و گفتار و [[رفتار]] عاملین به [[کلام الهی]] گوشه‌هایی از [[وظایف پدر]] و مادر در تربیت و نقش آنها در این موضوع را برمی‌شماریم.
| |
|
| |
| ==[[روش‌های تربیتی]] پیش از تولد== | | ==[[روش‌های تربیتی]] پیش از تولد== |
| ===نقش و اهمیت توارث در تربیت=== | | ===نقش و اهمیت توارث در تربیت=== |
