عرش: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۰: خط ۱۰:


==چیستی عرش==
==چیستی عرش==
*عرش در لغت به معنای سلطنت است و عرش خداوند سلطنت اوست و استوای او بر عرش، استیلای او بر سلطنت است<ref>مفید، مصنفات، ج۵، ص۷۳</ref>.<ref>ر.ک. رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام(با رویکرد قرآنی، روایی، عرفانی، فلسفی و کلامی)، ص 85 ـ 90</ref> عرش و برخی مفاهیم دیگر مانند کرسی، لوح و قلم از مفاهیم معنوی و مربوط به عالم غیب هستند.<ref>ر.ک. فرهنگ شیعه، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، ص 339؛ آشنایی با قرآن، ج 2، ص 66 و 67، </ref>
*عرش در لغت به معنای سلطنت است و عرش خداوند سلطنت اوست و استوای او بر عرش، استیلای او بر سلطنت است<ref>مفید، مصنفات، ج۵، ص۷۳</ref><ref>ر.ک. [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، ص ۸۵ ـ ۹۰</ref> عرش و برخی مفاهیم دیگر مانند کرسی، لوح و قلم از مفاهیم معنوی و مربوط به عالم غیب هستند.<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، ص ۳۳۹؛ [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[آشنایی با قرآن (کتاب)|آشنایی با قرآن]]، ج ۲، ص ۶۶ و ۶۷</ref>


==عرش در قرآن==
==عرش در قرآن==
*واژۀ عرش در برخی از آیات قرآن به کار رفته است مانند:<ref>سورۀ حاقه، آیۀ 17</ref> «وَالْمَلَكُ عَلَى أَرْجَائِهَا وَيَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمَانِيَةٌ»، «وَهُوَ الَّذِي خَلَق السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاء»<ref>سورۀ هود، آیۀ 7</ref> و ... .<ref>ر.ک. خاکپور، حسین، نصیری، علی اکبر، معین الدینی، نعیمه، تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم، فصلنامه پژوهش های فلسفی کلامی، ش 63، ص 137ـ 145</ref> از دید قرآن، عرش مقام تدبیر عمومی عالَم و محل صدور اوامر تکوینی خداوند است:<ref>سورۀ بروج، آیل 15 و 16</ref> «ذُو الْعَرْشِ الْمَجِيدُ فَعَّالٌ لِّمَا يُرِيدُ»<ref>ر.ک. میرترابی حسینی، زهرة السادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص 75</ref> رحمان بزرگ‌ترین اسم الله است و این اسم بر عرش استیلا یافته است: «الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى»<ref>سورۀ طه، آیۀ 5</ref> حضرت رسول(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «هیچ مخلوقی نیست مگر اینکه صورت آن در زیر عرش است.<ref>ر.ک. حسن زاده، حسن، ممدالهمم، ص۱۲۷</ref>»<ref>ر.ک. رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام(با رویکرد قرآنی، روایی، عرفانی، فلسفی و کلامی)، ص 85 ـ 90</ref> پس عرش همه چیز را در بر می‌گیرد؛ از اینرو، در آیۀ شریفۀ «وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ»،<ref>سورۀ اعراف، آیۀ 156</ref> عرش همان رحمت الهی است که رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) مُظهر آن است و آیۀ شریفۀ «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلاَّ رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ»<ref>سورۀ انبیاء، آیۀ 107</ref> بر این امر دلالت دارد.<ref>ر.ک. رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام(با رویکرد قرآنی، روایی، عرفانی، فلسفی و کلامی)، ص 85 ـ 90</ref>
*واژۀ عرش در برخی از آیات قرآن به کار رفته است مانند:<ref>سورۀ حاقه، آیۀ ۱۷</ref> {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَالْمَلَكُ عَلَى أَرْجَائِهَا وَيَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمَانِيَةٌ}}﴾}}، {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي خَلَق السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاء}}﴾}}<ref>سورۀ هود، آیۀ ۷</ref> و ... .<ref>ر.ک. [[حسین خاکپور|خاکپور، حسین]]، [[علی اکبر نصیری|نصیری، علی اکبر]]، [[نعیمه معین‌الدینی|معین‌الدینی، نعیمه]]، [[تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم (مقاله)|تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم]]، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش ۶۳، ص ۱۳۷ـ ۱۴۵</ref> از دید قرآن، عرش مقام تدبیر عمومی عالَم و محل صدور اوامر تکوینی خداوند است:<ref>سورۀ بروج، آیل ۱۵ و ۱۶</ref> {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|ذُو الْعَرْشِ الْمَجِيدُ فَعَّالٌ لِّمَا يُرِيدُ}}﴾}}<ref>ر.ک. [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۷۵</ref> رحمان بزرگ‌ترین اسم الله است و این اسم بر عرش استیلا یافته است: {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى}}﴾}}<ref>سورۀ طه، آیۀ ۵</ref> [[حضرت رسول]]{{صل}} فرمودند: «هیچ مخلوقی نیست مگر اینکه صورت آن در زیر عرش است.<ref>ر.ک. حسن زاده، حسن، ممدالهمم، ص۱۲۷</ref>»<ref>ر.ک. [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، ص ۸۵ ـ ۹۰</ref> پس عرش همه چیز را در بر می‌گیرد؛ از اینرو، در آیۀ شریفۀ {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ}}﴾}}،<ref>سورۀ اعراف، آیۀ ۱۵۶</ref> عرش همان رحمت الهی است که [[رسول اکرم]]{{صل}} مُظهر آن است و آیۀ شریفۀ {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلاَّ رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ}}﴾}}<ref>سورۀ انبیاء، آیۀ ۱۰۷</ref> بر این امر دلالت دارد.<ref>ر.ک. [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، ص ۸۵ ـ ۹۰</ref>
==ارتباط عرش با [[علم الهی]]==
==ارتباط عرش با [[علم الهی]]==
*در یک تفسیر<ref>امام خمینی، آداب الصلوه، ص ۲۷۲ ـ ۲۷۳ و طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۱۵۶ ـ ۱۶۲</ref> عرش به معنای علم و قدرت الهی<ref>مانند: کافی، ج ۱، ص ۱۲۹ کتاب التوحید، باب العرش و الکرسی، ح ۱و ۲ و ۶</ref> معنا شده، همان‌گونه که مقام تدبیر عام و فراگیر همه چیز است؛<ref>ر.ک. طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۱۵۶ ـ ۱۶۲</ref> و حامل آن نیز دارای علم و قدرتی است که بدین وسیله، بر همۀ مخلوقات دانا و تواناست. <ref>ر.ک. نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص 139؛ میرترابی حسینی، زهرة السادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص 75</ref> و پیامبران و اهل بیت(علیهم السلام) حاملان این علم هستند، منتها منظور علم فعلی خداوند است نه علم ذاتی.<ref>ر.ک. صالحی مالستانی، حسین، علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی(ره)، فصلنامه حضور، ش 88، صفحه؟؟؟</ref>
*در یک تفسیر<ref>[[امام خمینی]]، آداب الصلوه، ص ۲۷۲ ـ ۲۷۳ و [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۱۵۶ ـ ۱۶۲</ref> عرش به معنای علم و قدرت الهی<ref>مانند: کافی، ج ۱، ص ۱۲۹ کتاب التوحید، باب العرش و الکرسی، ح ۱و ۲ و ۶</ref> معنا شده، همان‌گونه که مقام تدبیر عام و فراگیر همه چیز است؛<ref>ر.ک. طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۱۵۶ ـ ۱۶۲</ref> و حامل آن نیز دارای علم و قدرتی است که بدین وسیله، بر همۀ مخلوقات دانا و تواناست. <ref>ر.ک. [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|علم غیب]]، ص ۱۳۹؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۷۵</ref> و پیامبران و [[اهل بیت]] {{عم}} حاملان این علم هستند، منتها منظور علم فعلی خداوند است نه علم ذاتی.<ref>ر.ک. [[حسین صالحی مالستانی|صالحی مالستانی، حسین]]، [[علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی (مقاله)|علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی]]، فصلنامه حضور، ش ۸۸ صفحه؟؟؟</ref>


==رابطۀ عرش و [[کرسی]] با [[غیب]]==
==رابطۀ عرش و [[کرسی]] با [[غیب]]==
*باید توجه داشت عرش و کرسی دو باب از ابواب غیب<ref>ر.ک. خاکپور، حسین، نصیری، علی اکبر، معین الدینی، نعیمه، تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم، فصلنامه پژوهش های فلسفی کلامی، ش 63، ص 137ـ 145؛ جعفری، یعقوب، تفسیر کوثر، ص 21 ـ 27</ref> و در غیب بودن نزدیک به هم هستند، کرسی باب ظاهر غیبی است که اشیا همه از آن هستند و عرش باب باطنی است که علم کیف، کون، قدر، (...) همه در آن است.<ref>ر.ک. خاکپور، حسین، نصیری، علی اکبر، معین الدینی، نعیمه، تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم، فصلنامه پژوهش های فلسفی کلامی، ش 63، ص 137ـ 145</ref> البته در رابطه با معنای دو واژۀ عرش و کرسی نظرات مختلفی وجود دارد که آیا این دو یکی هستند یا دو معنای مختلف؟ بیشتر بزرگان<ref>مانند علامۀ طباطبایی در المیزان، آیت الله مکارم در تفسیر نمونه و ...</ref> احتمال داده اند عرش و کرسی یک چیز است با دو نام، عرش به اعتبار دلالت برای اریکۀ سلطنت و قدرت و کرسی به اعتبار برتری و سریر حکمران و مقر فرمانروایی، هر دو تعبیر کنایی است، از مقامی که امر تدبیر جهان از آن ناشی می شود.<ref>ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، معارف قرآن، ج 1 ـ 3، ص 248؛ پژوهشگران وبگاه اسلام کوئست</ref>
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[رابطه عرش با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)|رابطه عرش با علم غیب معصوم چیست؟]]'''{{پایان}}
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم غیب معصوم (پرسش)|(پرسمان علم غیب معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
*باید توجه داشت عرش و کرسی دو باب از ابواب غیب<ref>ر.ک. [[حسین خاکپور|خاکپور، حسین]]، [[علی اکبر نصیری|نصیری، علی اکبر]]، [[نعیمه معین‌الدینی|معین‌الدینی، نعیمه]]، [[تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم (مقاله)|تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم]]، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش ۶۳، ص ۱۳۷ـ ۱۴۵؛ [[یعقوب جعفری|جعفری، یعقوب]]، تفسیر کوثر، ص ۲۱ـ ۲۷</ref> و در غیب بودن نزدیک به هم هستند، کرسی باب ظاهر غیبی است که اشیا همه از آن هستند و عرش باب باطنی است که علم کیف، کون، قدر، (...) همه در آن است.<ref>ر.ک. [[حسین خاکپور|خاکپور، حسین]]، [[علی اکبر نصیری|نصیری، علی اکبر]]، [[نعیمه معین‌الدینی|معین‌الدینی، نعیمه]]، [[تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم (مقاله)|تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم]]، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش ۶۳، ص ۱۳۷ـ ۱۴۵</ref> البته در رابطه با معنای دو واژۀ عرش و کرسی نظرات مختلفی وجود دارد که آیا این دو یکی هستند یا دو معنای مختلف؟ بیشتر بزرگان<ref>مانند علامۀ طباطبایی در المیزان، آیت الله مکارم در تفسیر نمونه و ...</ref> احتمال داده اند عرش و کرسی یک چیز است با دو نام، عرش به اعتبار دلالت برای اریکۀ سلطنت و قدرت و کرسی به اعتبار برتری و سریر حکمران و مقر فرمانروایی، هر دو تعبیر کنایی است، از مقامی که امر تدبیر جهان از آن ناشی می‌شود.<ref>ر.ک. [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، معارف قرآن، ج ۱ ـ ۳، ص ۲۴۸؛ پژوهشگران وبگاه اسلام کوئست</ref>


==روایات دربارۀ عرش==
==روایات دربارۀ عرش==
*از امام صادق(علیه السلام) دربارۀ آیۀ «الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى»<ref>سورۀ طه، آیۀ 5</ref> سؤال شد، حضرت فرمودند:<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، توحید، ص ۳۱۵</ref> «عرش جمیع خلقت است که هشت فرشته آنرا حمل می‌کنند که هر یک بر هشت طبقه عالم اشراف دارند. یکی از این ملائکه برای انسان‌ها از خداوند طلب روزی می‌کند؛ یکی دیگر برای تمام بهائم از خداوند طلب روزی می‌کند؛ یکی دیگر برای وحوش از خداوند طلب روزی می‌کند؛ یکی دیگر برای پرندگان از خداوند طلب روزی می‌کند.»<ref>ر.ک. رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام(با رویکرد قرآنی، روایی، عرفانی، فلسفی و کلامی)، ص 85 ـ 90</ref> همچنین حضرت در تفسیر آیۀ:<ref>سورۀ بقره، آیۀ 255</ref> «وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ» فرمودند:<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کتاب؟؟؟، ۳۲۷؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 4، ص ۸۹</ref> «آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آن دو است، در کرسی است. و عرش، علمی است که اندازه آن را هیچ‌کس نمی‌تواند تقدیر کند.»<ref>ر.ک. خاکپور، حسین، نصیری، علی اکبر، معین الدینی، نعیمه، تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم، فصلنامه پژوهش های فلسفی کلامی، ش 63، ص 137ـ 145</ref> و روایات دیگری که در این زمینه وارد شده است.<ref>ر.ک. خاکپور، حسین، نصیری، علی اکبر، معین الدینی، نعیمه، تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم، فصلنامه پژوهش های فلسفی کلامی، ش 63، ص 137ـ 145</ref>
*از [[امام صادق]] {{ع}} دربارۀ آیۀ {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى}}﴾}}<ref>سورۀ طه، آیۀ ۵</ref> سؤال شد، حضرت فرمودند:<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، توحید، ص ۳۱۵</ref> «عرش جمیع خلقت است که هشت فرشته آنرا حمل می‌کنند که هر یک بر هشت طبقه عالم اشراف دارند. یکی از این ملائکه برای انسان‌ها از خداوند طلب روزی می‌کند؛ یکی دیگر برای تمام بهائم از خداوند طلب روزی می‌کند؛ یکی دیگر برای وحوش از خداوند طلب روزی می‌کند؛ یکی دیگر برای پرندگان از خداوند طلب روزی می‌کند.»<ref>ر.ک. [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، ص ۸۵ ـ ۹۰</ref> همچنین حضرت در تفسیر آیۀ:<ref>سورۀ بقره، آیۀ ۲۵۵</ref> {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ}}﴾}} فرمودند:<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کتاب؟؟؟، ۳۲۷؛ [[محمد باقر مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحارالانوار، ج ۴، ص ۸۹</ref> «آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آن دو است، در کرسی است. و عرش، علمی است که اندازه آن را هیچ‌کس نمی‌تواند تقدیر کند.»<ref>ر.ک. [[حسین خاکپور|خاکپور، حسین]]، [[علی اکبر نصیری|نصیری، علی اکبر]]، [[نعیمه معین‌الدینی|معین‌الدینی، نعیمه]]، [[تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم (مقاله)|تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم]]، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش ۶۳، ص ۱۳۷ـ ۱۴۵</ref> و روایات دیگری که در این زمینه وارد شده است.<ref>ر.ک. [[حسین خاکپور|خاکپور، حسین]]، [[علی اکبر نصیری|نصیری، علی اکبر]]، [[نعیمه معین‌الدینی|معین‌الدینی، نعیمه]]، [[تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم (مقاله)|تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم]]، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش ۶۳، ص ۱۳۷ـ ۱۴۵</ref>
==رابطه عرش با [[علم معصوم]]==
==رابطه عرش با [[علم معصوم]]==
* روایاتی  وارد شده مبنی بر اینکه ارواح امامان(علیهم السلام) در شب های جمعه به عرش الهی صعود می کند و در آنجا کسب علم می نمایند مانند: امام صادق(علیه السلام) فرمودند:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ١٣۱، ح ۵</ref> «مَا مِنْ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ إِلَّا وَ لِأَوْلِيَاءِ اللَّهِ فِيهَا سُرُورٌ قُلْتُ كَيْفَ ذَاكَ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ إِذَا كَانَتْ لَيْلَةُ الْجُمُعَةِ وَافَى رَسُولُ اللَّهِ الْعَرْشَ وَ وَافَى الْأَئِمَّةُ الْعَرْشَ وَ وَافَيْتُ مَعَهُمْ فَمَا أَرْجِعُ إِلَّا بِعِلْمٍ مُسْتَفَادٍ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَفِدَ مَا عِنْدَنَا»<ref>ر.ک. افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص 62</ref> و ... .<ref>ر.ک. افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص 72 و 73؛ وکیلی، محمد حسن، علم غیب امام، صفحه؟؟؟؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص 62؛ رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام(با رویکرد قرآنی، روایی، عرفانی، فلسفی و کلامی)، ص 85 ـ 90</ref>
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[رابطه عرش با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|رابطه عرش با علم معصوم چیست؟]]'''{{پایان}}
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|(پرسمان علم معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
* روایاتی  وارد شده مبنی بر اینکه ارواح [[امامان]] {{عم}} در شب‌های جمعه به عرش الهی صعود می‌کند و در آنجا کسب علم می‌نمایند مانند: [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ١٣۱، ح ۵</ref> {{عربی|اندازه=155%|«مَا مِنْ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ إِلَّا وَ لِأَوْلِيَاءِ اللَّهِ فِيهَا سُرُورٌ قُلْتُ كَيْفَ ذَاكَ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ إِذَا كَانَتْ لَيْلَةُ الْجُمُعَةِ وَافَى رَسُولُ اللَّهِ الْعَرْشَ وَ وَافَى الْأَئِمَّةُ الْعَرْشَ وَ وَافَيْتُ مَعَهُمْ فَمَا أَرْجِعُ إِلَّا بِعِلْمٍ مُسْتَفَادٍ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَفِدَ مَا عِنْدَنَا»}}<ref>«شب جمعه‌ای نباشد، جز اين که برای اولياء الله در آن شب سروری هست. راوی گويد عرض کردم: قربانت گردم آنسرور چيست؟ فرمود: چون شب جمعه شود، پيغمبر و ائمه به عرش برآيند و من هم با ايشان بر آيم و جز اين نباشد که با علم استفاده شده برگردم و اگر چنين نبود، آن چه نزدم هست نابود می‌شد» ر.ک. [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۶۲</ref> و ... .<ref>ر.ک. [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایان‌نامه)|بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد]]، ص ۷۲ و ۷۳؛ [[محمد حسن وکیلی|وکیلی، محمد حسن]]، علم غیب امام، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، صفحه؟؟؟؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۶۲؛ [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، ص ۸۵ ـ ۹۰</ref>


== پرسش‌های وابسته ==
== پرسش‌های وابسته ==
خط ۴۴: خط ۴۸:
==منابع==
==منابع==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{پرسش‌های وابسته}}
 
{{ستون-شروع|3}}
* [[پرونده:1414.jpg|22px]]، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]'''
* [[پرونده:B1771.JPG|22px]] [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، '''[[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]'''.
* [[پرونده:1368994.jpg|22px]] [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[آشنایی با قرآن (کتاب)|'''آشنایی با قرآن''']].
* [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[حسین خاکپور|خاکپور، حسین]]، [[علی اکبر نصیری|نصیری، علی اکبر]]، [[نعیمه معین‌الدینی|معین‌الدینی، نعیمه]]، [[تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم (مقاله)|تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم]].
* [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|'''علم لدنی در قرآن و حدیث''']].
* [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، '''معارف قرآن'''.
* [[پرونده:11203.jpg|22px]] [[حسین صالحی مالستانی|صالحی مالستانی، حسین]]، [[علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی (مقاله)|'''علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی''']].
* [[پرونده:93C19166.jpg|22px]] [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|'''علم غیب''']].
* [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایان‌نامه)|'''بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد''']].
{{پایان}}
{{پایان}}
{{پایان}}
{{پایان}}

نسخهٔ ‏۱۱ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۰۸

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "عرش" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

چیستی عرش

  • عرش در لغت به معنای سلطنت است و عرش خداوند سلطنت اوست و استوای او بر عرش، استیلای او بر سلطنت است[۱][۲] عرش و برخی مفاهیم دیگر مانند کرسی، لوح و قلم از مفاهیم معنوی و مربوط به عالم غیب هستند.[۳]

عرش در قرآن

  • واژۀ عرش در برخی از آیات قرآن به کار رفته است مانند:[۴] ﴿وَالْمَلَكُ عَلَى أَرْجَائِهَا وَيَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمَانِيَةٌ﴾، ﴿وَهُوَ الَّذِي خَلَق السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاء﴾[۵] و ... .[۶] از دید قرآن، عرش مقام تدبیر عمومی عالَم و محل صدور اوامر تکوینی خداوند است:[۷] ﴿ذُو الْعَرْشِ الْمَجِيدُ فَعَّالٌ لِّمَا يُرِيدُ﴾[۸] رحمان بزرگ‌ترین اسم الله است و این اسم بر عرش استیلا یافته است: ﴿الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى﴾[۹] حضرت رسول(ص) فرمودند: «هیچ مخلوقی نیست مگر اینکه صورت آن در زیر عرش است.[۱۰]»[۱۱] پس عرش همه چیز را در بر می‌گیرد؛ از اینرو، در آیۀ شریفۀ ﴿وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ﴾،[۱۲] عرش همان رحمت الهی است که رسول اکرم(ص) مُظهر آن است و آیۀ شریفۀ ﴿وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلاَّ رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ﴾[۱۳] بر این امر دلالت دارد.[۱۴]

ارتباط عرش با علم الهی

  • در یک تفسیر[۱۵] عرش به معنای علم و قدرت الهی[۱۶] معنا شده، همان‌گونه که مقام تدبیر عام و فراگیر همه چیز است؛[۱۷] و حامل آن نیز دارای علم و قدرتی است که بدین وسیله، بر همۀ مخلوقات دانا و تواناست. [۱۸] و پیامبران و اهل بیت (ع) حاملان این علم هستند، منتها منظور علم فعلی خداوند است نه علم ذاتی.[۱۹]

رابطۀ عرش و کرسی با غیب

  • باید توجه داشت عرش و کرسی دو باب از ابواب غیب[۲۰] و در غیب بودن نزدیک به هم هستند، کرسی باب ظاهر غیبی است که اشیا همه از آن هستند و عرش باب باطنی است که علم کیف، کون، قدر، (...) همه در آن است.[۲۱] البته در رابطه با معنای دو واژۀ عرش و کرسی نظرات مختلفی وجود دارد که آیا این دو یکی هستند یا دو معنای مختلف؟ بیشتر بزرگان[۲۲] احتمال داده اند عرش و کرسی یک چیز است با دو نام، عرش به اعتبار دلالت برای اریکۀ سلطنت و قدرت و کرسی به اعتبار برتری و سریر حکمران و مقر فرمانروایی، هر دو تعبیر کنایی است، از مقامی که امر تدبیر جهان از آن ناشی می‌شود.[۲۳]

روایات دربارۀ عرش

  • از امام صادق (ع) دربارۀ آیۀ ﴿الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى﴾[۲۴] سؤال شد، حضرت فرمودند:[۲۵] «عرش جمیع خلقت است که هشت فرشته آنرا حمل می‌کنند که هر یک بر هشت طبقه عالم اشراف دارند. یکی از این ملائکه برای انسان‌ها از خداوند طلب روزی می‌کند؛ یکی دیگر برای تمام بهائم از خداوند طلب روزی می‌کند؛ یکی دیگر برای وحوش از خداوند طلب روزی می‌کند؛ یکی دیگر برای پرندگان از خداوند طلب روزی می‌کند.»[۲۶] همچنین حضرت در تفسیر آیۀ:[۲۷] ﴿وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ﴾ فرمودند:[۲۸] «آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آن دو است، در کرسی است. و عرش، علمی است که اندازه آن را هیچ‌کس نمی‌تواند تقدیر کند.»[۲۹] و روایات دیگری که در این زمینه وارد شده است.[۳۰]

رابطه عرش با علم معصوم

  • روایاتی وارد شده مبنی بر اینکه ارواح امامان (ع) در شب‌های جمعه به عرش الهی صعود می‌کند و در آنجا کسب علم می‌نمایند مانند: امام صادق (ع) فرمودند:[۳۱] «مَا مِنْ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ إِلَّا وَ لِأَوْلِيَاءِ اللَّهِ فِيهَا سُرُورٌ قُلْتُ كَيْفَ ذَاكَ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ إِذَا كَانَتْ لَيْلَةُ الْجُمُعَةِ وَافَى رَسُولُ اللَّهِ الْعَرْشَ وَ وَافَى الْأَئِمَّةُ الْعَرْشَ وَ وَافَيْتُ مَعَهُمْ فَمَا أَرْجِعُ إِلَّا بِعِلْمٍ مُسْتَفَادٍ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَفِدَ مَا عِنْدَنَا»[۳۲] و ... .[۳۳]

پرسش‌های وابسته


منبع‌شناسی جامع عرش

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ مفید، مصنفات، ج۵، ص۷۳
  2. ↑ ر.ک. رستمی، محمد زمان، آل‌بویه، طاهره، علم امام، ص ۸۵ ـ ۹۰
  3. ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، ص ۳۳۹؛ مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، ج ۲، ص ۶۶ و ۶۷
  4. ↑ سورۀ حاقه، آیۀ ۱۷
  5. ↑ سورۀ هود، آیۀ ۷
  6. ↑ ر.ک. خاکپور، حسین، نصیری، علی اکبر، معین‌الدینی، نعیمه، تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش ۶۳، ص ۱۳۷ـ ۱۴۵
  7. ↑ سورۀ بروج، آیل ۱۵ و ۱۶
  8. ↑ ر.ک. میرترابی حسینی، زهرةالسادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۷۵
  9. ↑ سورۀ طه، آیۀ ۵
  10. ↑ ر.ک. حسن زاده، حسن، ممدالهمم، ص۱۲۷
  11. ↑ ر.ک. رستمی، محمد زمان، آل‌بویه، طاهره، علم امام، ص ۸۵ ـ ۹۰
  12. ↑ سورۀ اعراف، آیۀ ۱۵۶
  13. ↑ سورۀ انبیاء، آیۀ ۱۰۷
  14. ↑ ر.ک. رستمی، محمد زمان، آل‌بویه، طاهره، علم امام، ص ۸۵ ـ ۹۰
  15. ↑ امام خمینی، آداب الصلوه، ص ۲۷۲ ـ ۲۷۳ و طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۱۵۶ ـ ۱۶۲
  16. ↑ مانند: کافی، ج ۱، ص ۱۲۹ کتاب التوحید، باب العرش و الکرسی، ح ۱و ۲ و ۶
  17. ↑ ر.ک. طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۱۵۶ ـ ۱۶۲
  18. ↑ ر.ک. نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص ۱۳۹؛ میرترابی حسینی، زهرةالسادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۷۵
  19. ↑ ر.ک. صالحی مالستانی، حسین، علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی، فصلنامه حضور، ش ۸۸ صفحه؟؟؟
  20. ↑ ر.ک. خاکپور، حسین، نصیری، علی اکبر، معین‌الدینی، نعیمه، تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش ۶۳، ص ۱۳۷ـ ۱۴۵؛ جعفری، یعقوب، تفسیر کوثر، ص ۲۱ـ ۲۷
  21. ↑ ر.ک. خاکپور، حسین، نصیری، علی اکبر، معین‌الدینی، نعیمه، تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش ۶۳، ص ۱۳۷ـ ۱۴۵
  22. ↑ مانند علامۀ طباطبایی در المیزان، آیت الله مکارم در تفسیر نمونه و ...
  23. ↑ ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، معارف قرآن، ج ۱ ـ ۳، ص ۲۴۸؛ پژوهشگران وبگاه اسلام کوئست
  24. ↑ سورۀ طه، آیۀ ۵
  25. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، توحید، ص ۳۱۵
  26. ↑ ر.ک. رستمی، محمد زمان، آل‌بویه، طاهره، علم امام، ص ۸۵ ـ ۹۰
  27. ↑ سورۀ بقره، آیۀ ۲۵۵
  28. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کتاب؟؟؟، ۳۲۷؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۴، ص ۸۹
  29. ↑ ر.ک. خاکپور، حسین، نصیری، علی اکبر، معین‌الدینی، نعیمه، تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش ۶۳، ص ۱۳۷ـ ۱۴۵
  30. ↑ ر.ک. خاکپور، حسین، نصیری، علی اکبر، معین‌الدینی، نعیمه، تبیین مفهوم عرش و کرسی بر مبنای علم بلا معلوم، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش ۶۳، ص ۱۳۷ـ ۱۴۵
  31. ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ١٣۱، ح ۵
  32. ↑ «شب جمعه‌ای نباشد، جز اين که برای اولياء الله در آن شب سروری هست. راوی گويد عرض کردم: قربانت گردم آنسرور چيست؟ فرمود: چون شب جمعه شود، پيغمبر و ائمه به عرش برآيند و من هم با ايشان بر آيم و جز اين نباشد که با علم استفاده شده برگردم و اگر چنين نبود، آن چه نزدم هست نابود می‌شد» ر.ک. افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۶۲
  33. ↑ ر.ک. افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۷۲ و ۷۳؛ وکیلی، محمد حسن، علم غیب امام، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، صفحه؟؟؟؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۶۲؛ رستمی، محمد زمان، آل‌بویه، طاهره، علم امام، ص ۸۵ ـ ۹۰
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=عرش&oldid=139933»