دین و وجدان (کتاب)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

دین و وجدان (أقدام العلم و أنوار المعرفة)
زبان	فارسی
نویسنده	عباس طهرانی
موضوع	عقاید
مذهب	[[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]]
ناشر	[[:رده:انتشارات انتشارات انصاریان|انتشارات انتشارات انصاریان]][[رده:انتشارات انتشارات انصاریان]]
محل نشر	قم، ایران
سال نشر	۱۳۷۱ ش
چاپ	اول
شابک	۹۷۸-۹۶۴-۴۳۸-۸۸۲-۸‬
شماره ملی	‭م‌۷۲-۴۱۷۷

دین و وجدان (أقدام العلم و أنوار المعرفة)، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مسائل اعتقادی، علمی، عرفانی، اخلاقی، اجتماعی و انسانی می‌پردازد. این کتاب اثر عباس طهرانی است و انتشارات انصاریان نشر آن را به عهده داشته‌ است

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «این اثر بازنویسی سلسله دروس و سخنرانی‌‏های اخلاقی و معنوی حاج شیخ عباس طهرانی از شخصیت‌‏های اخلاقی شیعه در سده چهاردهم است. در این کتاب در کنار مثال‏های روشن و داستان‏های عبرت‌‏آموز اخلاقی، دلایل و مباحث عقلی و نقلی گسترده‏‌ای در تشریح و تبیین اصول عقاید، تعریف معجزه، اعجاز قرآن و ماهیت شیطان صورت گرفته است. مبانی و مقامات اهل ‏بیت(ع) و دلایل ولایت و نیز مبحث مهدویت با تفصیل بیشتری بیان و در هر بحث شبهات عقیدتی پاسخ داده شده و نکات معنوی و پندهای اخلاقی تاثیرگذاری ذکر گردیده است».

فهرست کتاب

بخش اول: پیرامون مبدء اعلی‏

قدم اول: اثبات مبدأ اعلی

• اولین مرتبه ایمان به غیب‏؛

قدم دوم: آیا می‌‏توان بکنه واجب الوجود رسید؟

• ادراک هر چیزی نمونه‌‏ای از آن چیز می‌خواهد؛

قدم سوم: امتیاز انواع و مسئولیت خاص انسان قدم چهارم: صفات سلبی خدا چگونه ثابت می‌شود

• دو نوع وجود و دو نوع آثار؛
• چرا وجود خدا ذاتی و سرمدی است نه عرضی و فانی‏؛
• چرا مرکب نیست؟
• چرا محدود نیست؟
• چرا جسم نیست؟
• چرا مرئی نیست؟
• چرا متعدد نیست؟
• چرا حال و محل نیست؟
• چرا جوهر و عرض نیست؟

قدم پنجم: صفات کمال خدا چگونه ثابت می‌‏شود قدم ششم: صفات کمال خدا را از چه راهی بشناسیم!

• علم و قدرت شبه طبیعی یا نخستین اثر حیات‏؛
• پیدایش اختیار یا مزیت اولی و اصلی انسان‏؛
• چگونگی استقلال یا مبدء بلوغ و تکامل انسان‏؛
• ریشه این صفات کمال کجاست؟
• چرا حق تعالی بی‌‏معانی است؟

هفتم: صفت اختیار حق تعالی چگونه ثابت می‌شود

• صفت اختیار خدا قدیم است ولی اراده‏اش حادث است؛‏

هشتم: کمالات خدا به‌طور کلی چگونه است؟

نهم: صفت حکمت خدا و مفهوم وسیع و حیرت‏‌انگیز آن‏

• صفت حکمت صفات دیگر را محدود می‌کند؛

دهم: پرسش و پاسخ‏

• مطالب وجدانی منحصر به این نیست‏؛

یازدهم: عدالت خدا چگونه ثابت می‌شود؟

دوازدهم: توجیه غلطی که اشاعره برای عدالت می‌کنند

• فاسدترین عقاید باطل‏؛
• معنای حقیقی عدالت و ظلم‏؛
• فرق بین حکمت و عدالت‏؛

قدم سیزدهم: جود و افاضه، ذاتی حق تعالی است‏

• قدم بین جود و سخاوت؛

قدم چهاردهم: چگونگی انتساب صفات حق بذات حق‏

قدم پانزدهم: صفات فعل و صفات ذات‏

بخش دوم: پیرامون ارتباط مبدأ اعلی با انسان و سایر مخلوقات‏

قدم شانزدهم: دستگاه تولید و تأثیر موجودات بی‌‏اراده و اختیار

• موجود مضطر همانطوری که از خودش اراده‌‏ای ندارد همینطور از خودش فعلی ندارد؛
• فاعل‌های طبیعی مانند ماشین‌های صنعتی است‏؛
• ملائکه یا قوای زنده و با اراده‏؛
• برهان نمی‌تواند با وجدان معارضه کند؛

قدم هفدهم: اقسام اراده در موجودات با اراده و اختیار

• چهار احتمال‏؛
• احتمال درست قابل قبول‏؛

قدم هیجدهم: اشکال و پاسخ‏

• حل اشکال مهم‏؛
• مثال روشن بحث‏؛
• در مورد خدا نیز چنین است‏؛
• اراده تبعی ثانوی اشکالات دیگر را هم حل می‌کند؛

قدم نوزدهم: تذکر چند موضوع لازم‏

• ملاک پیروزی و شکست‏؛

قدم بیستم: نتیجه چند قدم گذشته این بخش‏

قدم بیست و یکم: مدارک بحث حدیث‌های روشن‏

• فقط دو راه افراط و تفریط را می‌‏پیمایند؛
• حدیث‌های مورد نظر؛

قدم بیست و دوم: درباره اصل طینت؛ و اختیاری بودن سعادت و شقاوت

• اختلاف صفت‌ها و طبیعت‌ها و اختلاف آثار آنها؛
• منشأ اختلاف طینت‌ها و طبیعت‌ها؛
• مطلب دوم آیا ملکات و صفات انسان قابل تغییر هست یا ذاتی و قابل تغییر نیست‏؛
• طینت ذاتی نبوده و قابل تغییر است‏؛
• معنای خبر معروف الشقی شقی فی بطن امه، و السعید سعید فی بطن امه پیچیده و مجمل نیست؛
• طینت باعث اضطرار و سلب اختیار نیست‏؛

قدم بیست و سوم: درباره روایات طینت؛ و مفهوم محکم و متشابه‏

• معنای محکم و متشابه چیست‏؛
• تقیه یا یک علت روایات متشابه‏؛
• روایات طینت نوعا از روی تقیه بوده‏؛
• سه نوع طینت‏؛

قدم بیست و چهارم: تحقیق جالبی درباره مصادیق امر بین الامرین

• مصداق اول امر بین الامرین؛ در ارتباط واجب و ممکن‏؛
• حساب خلقت از حساب صنعت جداست‏؛
• تعبیرهای جالب در سخنان امام علی(ع)؛
• مصداق دوم امر بین الامرین در ارتباط صفات ممکن با صفات واجب‏؛
• مصداق سوم امر بین الامرین در توصیف ذات حق بصفات؛
• مصداق چهارم امر بین الامرین در ترکیب ماده و صورت و اتحاد جنس و فصل‏؛
• معیت در عین غیریت و غیریت در عین معیت‏؛
• مصداق پنجم امر بین الامرین در قوه که مرتبه ضعیف از وجود است؛
• مصداق ششم امر بین الامرین در امور اعتقادی و اخلاقی و عبادی‏؛
• سه دسته از صراط مستقیم منحرف‌اند.

بخش سوم پیرامومن عوالم ماوراء الطبیعه و اثبات نبوت عامه و خاصه‏

قدم بیست و پنجم: نظر اجمالی به جهان دیگر

قدم بیست و ششم: موجودات نامرئی با ادراک (اجنه؛ شیاطین، ملائکه)

• اشاره‌‏ای به تاریخچه اجنه و شیاطین‏؛
• خواسته‌‏های شیطان‏؛
• گفتگوئی که در هنگام خلقت آدم شد؛
• عذرهای مغلطه آمیز شیطان‏؛
• دسته‌‏های مختلف موجودات نامرئی‏؛
• پاره‌‏ای از خصوصیات اجنه و شیاطین‏؛
• مرحله‌‏های گوناگون وساوس شیطانی‏؛
• توهم عجیب‏؛
• مقصر اصلی انسانست نه شیطان‏؛
• راه برطرف کردن اذیت‏های اجنه دیگر؛
• آیا هر چه محسوس نیست موجود نیست‏؛
• پیرامون ارتباط با موجودات نامرئی‏؛
• نظری به علم تنویم و نظائرش‏؛
• نتیجه علم تنویم و نظائرش‏؛
• آیا احضار ارواح قابل قبول است‏؛
• چند نمونه از علم تسخیر؛
• علم شیاطین از چه راهی است‏؛

قدم بیست و هفتم‏

• در اثبات نبوت عامه علت اصلی لزوم پیغمبر(ص)؛
• بشر نم‌ی‏تواند قوانین سودمند کامل وضع کند؛
• چرا به همه افراد وحی نمی‏‌شود؛
• چرا مقام پیغمبری را بافراد خاصی می‌‏دهد؛

قدم بیست و هشتم: در اثبات نبوت خاصه‏

• دلیل نبوت خاصه؛ اعجاز است‏؛

قدم بیست و نهم: معجزه چیست‏

• معجزه کار خداست و پیغمبر مجرا است؛
• موجودات تدریجی برای ما تدریجی است ولی برای خدا دفعی است‏؛
• هر موجودی هم بعلت محدثه احتیاج دارد و هم به علت مبقیه‏؛
• مادیین بیچاره هستند؛

قدم سی‏م: جهات مختلف اعجاز قرآن و مطالبی درباره علما و حاملان قرآن‏

• قرآن یا معجزه زنده جاویدان‏؛
• اول جهت فصاحت و بلاغت آنست‏؛
• دوم از جهت معارف و معانی قرآنست‏؛
• سوم از جهت قوانین جامع و محکم قرآنست‏؛
• حقیقت تمدن چیست؟
• و اگر نبود افکار دینی‏؛
• نقش عظیم علمای دینی‏؛

بخش چهارم: اعجاز قرآن

• امتیاز خاص پیشگوئی‌های پیغمبران‏؛

قدم سی و یکم: نمونه‌‏هائی از پیشگوئی پیغمبر اسلام(ص)‏

• خبرهای حیرت انگیزی که پیغمبر (ص) به سلمان فرموده‏؛

قدم و سی و دوم: لزوم عصمت پیغمبران و رمز اختلاف درجات آن پیغمبر(ص)

• رمز اختلاف درجات پیغمبران‏؛

قدم سی و سوم: لزوم اعلمیت پیغمبران‏

• چرا پیغمبر(ص) هر زمانی باید از همه مردم آن زمان اعلم باشد؛
• کیفیت علم انبیاء؛
• تمدن، هدف پیغمبران نیست بلکه وسیله است‏؛

قدم سی و چهارم: فضائل پیغمبر(ص) و امتیاز قوانین مالی اسلام‏

• نمونه‌‏ای از فضیلت‌های پیغمبر اسلام(ص)؛
• اهمیت انفاق در اسلام‏؛
• چرا اسلام زکوه را اجباری، و انفاق‌های دیگر را اختیاری کرده است‏؛
• امتیاز قوانین معتدل اسلام‏؛

قدم سی و پنجم: اسلام دارای سلطنت هست نه دولت‏

• قوانین اسلام برای یک دسته سودمند نیست‏؛
• علت مهم پیشروی مسلمین‏؛
• نه زور سرنیزه و نه نظام تمدن کاذب‏؛

قدم و سی و ششم: قرآن تحریف لفظی نیافته ولی تحریف معنوی یافته‏

• تحریفی که به قرآن نسبت می‌دهند چگونه و بچه معنی است؟؛
• تلاش مذبوحانه، یا یکی از موجبات اختلاف بین مسلمین‏؛
• قرآن با شرح و قرآن بی‏شرح‏؛
• دومین قیام منافقین ریاست پرست برای نابودی حقیقت اسلام‏؛
• اولین قیام اختلاف آور منافقین ریاست برای نابودی باطن اسلام‏؛

قدم سی و هفتم: اصل امامت و علل اختلاف در آن‏

• شفاعت مقام‌ایست برای شفاعت کنندگان‏؛
• آثار و برکات زیارت و توسل به اولیای حق‏؛
• آیا توبه بشفاعت احتیاج دارد؛

قدم سی و هشتم: ادله لزوم وصی بعد از هر نبی

• امام(ع) نیز لازم است‏؛
• هر پیغمبری موظف است جانشین تعیین کند؛
• امام باید کرامت و عصمت داشته باشد؛
• امامت منصبی جعلی و جزافی نیست‏؛
• سر غیبت امام زمان‏؛
• حالت انتظار برای مسلمان‌های با ایمان، طبیعی است‏؛
• کشف و کرامت دلیل بر حقانیت نیست‏؛
• چرا دعاهای کافرها و گنهکارها مستجاب می‌شود؛

بخش پنجم: پیرامون آخر الزمان‏

قدم سی و نهم: درباره مفهوم آخر الزمان، و منشأ آن‏

• آخر الزمان یعنی چه؟
• آخر الزمان از چه وقت شروع شده‏؛
• علت انحطاط رو بسقوط مسلمین‏؛

قدم چهلم: درباره وظائف مسلمین در آخر الزمان

• اجتماعی بودن دین اسلام در همه شرائط نیست‏؛

دربارهٔ پدیدآورنده

عباس طهرانی

آیت الله عباس طهرانی (متولد ۱۲۶۹ ش، تهران)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: سید محمد تنکابنی، محمد رضا مازندرانی، اسماعیل محلاتی، محمد حسن نائینی ، سید ضیاء‌الدین عراقی ، جواد آقا ملکی تبریزی و عبدالکریم حائری یزدی فرا گرفت.

او علاوه بر تدریس در حوزه‏‌های علمیه، به تألیف مقالات و کتب علمی و دینی پرداخته است. «دیوان اشعار در معارف الهی و اخلاقی»برخی از این آثار است.

دریافت متن کتاب

• دریافت متن PDF کتاب از وبگاه کتابخانه دیجیتال نور
• دریافت متن دیجیتال کتاب از وبگاه مرکز اطلاع‌رسانی غدیر
• دریافت متن دیجیتال کتاب از وبگاه شبکة الامامین الحسنین

پیوند به بیرون

• وبگاه سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی ایران
• وبگاه خانه کتاب
• وبگاه بنیاد محقق طباطبایی
• وبگاه آدینه بوک