زهد در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

*از آنجا که دلبستگی به [[دنیا]] و [[برگزیدن]] آن بر [[آخرت]]، عامل [[گمراهی]]: {{متن قرآن|الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الْآخِرَةِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا أُولَئِكَ فِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ}}<ref> «آنان که زندگانی این جهان را از جهان واپسین دوست‌تر دارند و (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند و آن را کج می‌خواهند در گمراهی ژرفی به سر می‌برند» سوره ابراهیم، آیه ۳.</ref> و ترک [[آخرت]]: {{متن قرآن|إِنَّ هَؤُلَاءِ يُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ وَيَذَرُونَ وَرَاءَهُمْ يَوْمًا ثَقِيلًا}} <ref>«بی‌گمان اینان این جهان شتابان را دوست دارند و روزی سنگین را که در پیش روی خویش دارند وا می‌نهند» سوره انسان، آیه ۲۷.</ref> و موجب [[عذاب]] [[دوزخ]]: {{متن قرآن|مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِيهَا مَا نَشَاءُ لِمَنْ نُرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلَاهَا مَذْمُومًا مَدْحُورًا}} <ref>«هر کس این جهان زودگذر را بخواهد، آنچه در آن بخواهیم برای هر کس اراده کنیم زود بدو می‌دهیم سپس برای او دوزخ را می‌گماریم که در آن نکوهیده رانده درآید» سوره اسراء، آیه ۱۸؛ {{متن قرآن|وَآثَرَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا}}<ref>و زندگی این جهان را برگزیده باشد...» سوره نازعات، آیه ۳۸.</ref> و [[خشم خدا]] می‌شود{{متن قرآن|مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِيمَانِ وَلَكِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ذَلِكَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّوا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الْآخِرَةِ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}} <ref>«بر آن کسان که پس از ایمان به خداوند کفر ورزند- نه آن کسان که وادار (به اظهار کفر) شده‌اند و دلشان به ایمان گرم است بلکه آن کسان که دل به کفر دهند- خشمی از خداوند خواهد بود و عذابی سترگ خواهند داشت آن (عذاب) از این روست که آنها زندگانی دنیا را از جهان واپسین دوست‌تر دارند و اینکه خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره نحل، آیه ۱۰۶-۱۰۷.</ref>، [[زهد]] و بی‌رغبتی به [[دنیا]] می‌تواند [[انسان]] را از این امور [[ناپسند]] [[نجات]] دهد و موجب شود که وی در راه [[آخرت]] و [[سعادت]] گام نهد، از این‌رو [[قرآن کریم]] آنچه را نزد خداست از [[زندگی]] [[دنیا]] [[برتر]] و پایدارتر معرفی کرده و بدین ترتیب [[انسان‌ها]] را به [[زهد]] در [[دنیا]] [[تشویق]] کرده: {{متن قرآن|وَمَا أُوتِيتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَمَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَزِينَتُهَا وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى أَفَلَا تَعْقِلُونَ}}<ref>«و هر چه به شما داده شده است کالای زندگانی این جهان و آرایه آن است و آنچه نزد خداوند است بهتر و پایاتر است، آیا خرد نمی‌ورزید؟» سوره قصص، آیه ۶۰؛ نیز: {{متن قرآن|...قُلْ مَتَاعُ الدُّنْيَا قَلِيلٌ وَالْآخِرَةُ خَيْرٌ لِمَنِ اتَّقَى...}}<ref>«بگو: بهره این جهان، اندک است و سرای واپسین برای آن کس که پرهیزگاری ورزد بهتر است» سوره نساء، آیه ۷۷.</ref>؛ {{متن قرآن|...أَرَضِيتُمْ بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا مِنَ الْآخِرَةِ فَمَا مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فِي الْآخِرَةِ إِلَّا قَلِيلٌ}} <ref>«...آیا به جای جهان واپسین به زندگانی این جهان خرسند شده‌اید؟ در حالی که کالای زندگی این جهان در برابر جهان واپسین جز اندکی نیست» سوره توبه، آیه ۳۸.</ref>؛ {{متن قرآن|وَلَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَكَ مِنَ الْأُولَى}} <ref>«و بی‌گمان جهان واپسین برای تو از این جهان بهتر است» سوره ضحی، آیه ۴.</ref>؛ {{متن قرآن|بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةُ خَيْرٌ وَأَبْقَى}} <ref>«بلکه، شما زندگی این جهان را برمی‌گزینید با آنکه جهان واپسین بهتر و پایدارتر است» سوره اعلی، آیه ۱۶-۱۷.</ref><ref>الرسالة القشیریه، ص۱۵۱؛ بیان‌السعاده، ج۳، ص۱۹۴؛ رسائل اخوان الصفا، ج۴، ص۸۱.</ref> و دلخوش بودن و سرگرم شدن به [[زن]]، [[فرزند]]، پول‌های انباشته شده طلا و نقره، اسب‌های [[عالی]] که [[مظهر]] جلال و حشمت‌اند، چارپایان، کشت و زرع و [[راضی]] بودن به این امور و [[غفلت]] از [[خدا]] و [[آخرت]] را [[نکوهش]] کرده و [[عاقبت]] [[نیک]] را نزد [[خداوند]] دانسته: {{متن قرآن|زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ}}<ref>«دوستداری خواستنی‌ها از زنان و فرزندان و دارایی‌های فراوان انباشته از زر و سیم و اسب‌های نشاندار و چارپایان و کشتزاران، برای مردم آراستگی یافته است؛ اینها سرمایه زندگی نزدیک‌تر (در این جهان) است و خداوند است که نکوفرجامی، (تنها) نزد او است» سوره آل عمران، آیه ۱۴.</ref><ref>تفسیر سمرقندی، ج۱، ص۱۹۸-۱۹۹؛ البحرالمدید، ج۱، ص۳۳۰-۳۳۱؛ مجموعه آثار، ج۲، ص۲۲۵-۲۲۶، «حکمت‌ها و اندرزها».</ref> و برای بی‌رغبت کردن [[انسان‌ها]] به [[دنیا]]، شکوفه‌های [[زندگی]] [[دنیا]] را وسیله [[آزمایش]] قرار داده و روزی [[پروردگار]] را [[برتر]] و پایدارتر معرفی کرده: {{متن قرآن|وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى}}<ref>«و به آنچه با آن دسته‌هایی از آنان را بهره‌مند گردانده‌ایم چشم مدوز، آراستگی زندگی این جهان را (به آنان داده‌ایم) تا آنان را در آن بیازماییم و روزی پروردگارت بهتر و پایاتر است» سوره طه، آیه ۱۳۱.</ref><ref>بدایع الکلام، ص۱۳۰.</ref> و با یادآوری حتمی بودن [[مرگ]]، و در نتیجه زوال همه نعمت‌هایی که [[انسان‌ها]] در [[زندگی]] [[دنیا]]، از آنها برخوردارند، [[لزوم]] [[زهد]] در [[دنیا]] را گوشزد کرده است: {{متن قرآن|...وَكُنْتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْيَاكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ}}<ref>«...با آنکه مرده بودید، شما را زنده گردانید؛ آنگاه شما را می‌میراند، دگرباره زنده می‌گرداند و سپس به سوی او بازگردانده می‌شوید» سوره بقره، آیه ۲۸.</ref><ref>التفسیر الکبیر، ج۲، ص۳۷۸؛ تفسیر صدرالمتألهین، ج۲، ص۲۷۱.</ref> و آنچه را [[خدا]] در [[زمین]] قرار داده زینتی برای [[زمین]] دانسته تا [[انسان‌ها]] آزموده شوند و معلوم شود که عمل چه کسی بهتر و زاهدانه‌تر است: {{متن قرآن|إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا}}<ref>«ما هر چه را بر زمین است، (در کار) آرایش آن کرده‌ایم تا آنان را بیازماییم که کدام نیکوکردارترند» سوره کهف، آیه ۷.</ref><ref>تفسیر سمرقندی، ج۲، ص۳۳۵؛ الکشاف، ج۲، ص۷۰؛ تفسیر بیضاوی، ج۳، ص۲۷۳.</ref>، چنان‌که [[غایت]] و نتیجه [[آفرینش]] [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] را نیز همین [[آزمون]] دانسته: {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ... لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا}}<ref>«و اوست که آسمان‌ها و زمین را آفرید... تا شما را بیازماید که کدام نکوکردارترید» سوره هود، آیه ۷.</ref> و در [[حدیثی]] از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} کسی که عملش نیکوتر است به شخص زاهدتر [[تفسیر]] شده<ref>مکارم الاخلاق، ص۴۴۷؛ بحار الانوار، ج۷۴، ص۹۳.</ref> و [[کافران]] [[ثروتمندی]] را که به زینت [[دنیا]] [[دل]] بسته‌اند و [[مؤمنان]] [[زاهد]] را مسخره می‌کنند، [[نکوهش]] کرده است: {{متن قرآن|زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَيَسْخَرُونَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ}}<ref>«زندگانی این جهان برای کافران آراسته شده است و (آنان) مؤمنان را به ریشخند می‌گیرند اما پرهیزگاران در روز رستخیز از آنان فراترند» سوره بقره، آیه ۲۱۲.</ref><ref>مجمع‌البیان، ج۲، ص۵۴۱؛ فتح القدیر، ج۱، ص۲۴۴؛ الوجیز، ج۱، ص۱۷۸.</ref> [[نکوهش]] و [[نهی]] از دلبستگی به [[دنیا]] و [[غفلت]] از [[خدا]] و [[آخرت]] که نقطه مقابل [[زهد]] است، در [[آیات]] فراوان دیگری نیز بازتاب یافته است<ref>[[علی گرامی|گرامی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۴، ص ۵۶۳-۵۶۴.</ref>.