رشد شخصیت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۶ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۲۴

متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.

مقدمه

چیستی رشد شخصیت

یکی از مؤلفه‌های بهداشت روانی رشد شخصیت و خودشکوفایی است. شکوفایی، در لغت به معنای گشودن، شکافته شدن و از خود بیرون آمدن است و در اصطلاح، به رشد همه جانبۀ روح، جسم و روان به صورت هماهنگ و یکنواخت گویند. بنابراین، خودشکوفایی به معنای آن است که شخص از همۀ ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خویش بهره گیرد^[۱]. رشد شخصیت، رشد و ارتقای الگوهای رفتاری است که موجب متمایز شدن فرد می‌شود و با جلو رفتن روحیات، عادات و محیط فرد اتفاق می‌افتد^[۲].

معنای رشد شخصیت در مکتب انتظار

از منظر اسلام، انسان موجودی با کرامت، خلیفة الله و امانت‌دار الهی است. موجودی که سرشار از استعدادهای بالقوه است و انبیاء و ائمه (ع) برای شکوفایی آنها تلاش و تبلیغ ‌ کرده‌اند و امکان پرورش آن را گوشزد کرده‌اند. چنین مباحث کلی از دیدگاه مکتب انتظار نیز قابل دستیابی است، چراکه با ظهور امام زمان(ع) و حکومت انسان کامل، کرامت انسانی و خلیفة الله بودن انسان تحقق کامل می‌‌یابد^[۳]. بدین ترتیب، رشد شخصیت برای انسان حاصل می‌‌شود. از سوی دیگر، انسان آمیزه‌ای از تمایل صِرف و لذت‌طلبی محض و نیز آگاهی و قضاوت عقلانی است. از یک سو ناخودآگاهِ انسان او را به جلب لذایذ و دفع آلام سوق داده و راحتی و لذت‌طلبی را مدنظر قرار می‌دهد و از طرف دیگر عقل با خودآگاهی و قضاوت عقلانی انسان را به طرف حیات طیبه و پرورش صفات ملکوتی رهنمون می‌‌کند. گاهی میان این دو نوع خصوصیات شخصی انسان، تعارض پیش می‌آید؛ زمانی نیازها و خواسته‌های مادی و گاهی نیازها و اشتیاقات روحی و عقلی او را به طرف خود جذب می‌‌کند؛ این تعارض اگر به پیروزی عقل بر نفس بینجامد، موجب رشد شخصیت آدمی می‌گردد. انتظار پاسدار ارزش‌های والای دینی و حاکمیت روح عقلانی است.
در زندگی توأم با انتظار، لذت‌جویی، شبهه‌افکنی و راحت‌طلبی جای خود را به آرمان‌گرایی، مسئولیت‌پذیری، عمل به تکالیف الهی و حق‌طلبی می‌دهد و مقاومت و سازندگی انسان را به اوج تکامل شخصیتی تا آنجا که برتر از اهل هر زمان گردد می‌‌رساند^[۴].

ساز و کار تأمین رشد شخصیت در فرهنگ انتظار

فرهنگ انتظار، با برخورداری از عناصری چون امید، شوق و یاد، می‌‌تواند این نیاز روانی انسان را با سازوکارهایی تأمین کند؛ مانند:

ایجاد انگیزه: امید، محرک انسان برای رویارویی با آینده است. آدمی، پیوسته و در پی انجام هرکاری، دنبال غایت و مقصودی مشخص بوده و قبل از اقدام به آن نیز، نیازمند انگیزه‌ای برای آغاز عمل است. بر این اساس، انسان برای تداوم زندگی و تحمل دشواری‌های آن، نیازمند انگیزه‌ای نیرومند است که در پدیده "امید به آینده" تجلی می‌‌یابد؛ آینده‌ای که به مراتب، عالی‌تر، زیباتر و بهتر از امروز باشد. وقتی منتظر، باور دارد که موعود می‌‌آید، به آمدنش هم اشتیاق دارد و دائم به یاد اوست، ناگزیر خود را برای آمدنش آماده می‌کند و سعی دارد وقتی او می‌‌آید، در آمادگی کامل باشد.
جهت‌دهی به انگیزه‌ها: باورها و ارزش‌های دینی، به انگیزش‌ افراد شکل دینی می‌‌دهند و در قوت و تداوم بخشیدن به آن نیز، نقش بالایی ایفا می‌‌کنند. اعتقاد به اینکه ما در مقابل امام(ع)، مسئول هستیم، انگیزه آدمی را تقویت می‌کند.
خودشناسی: خودشکوفایی تا حد زیادی‌ متوقف بر شناخت جنبه‌های مثبت شخصیتی و آگاهی از استعدادها و توانایی‌ها و قابلیت‌هاست^[۵].

نتیجه گیری

در نتیجه، رشد شخصیت به رشد همه جانبۀ روح، جسم و روان به صورت هماهنگ و یکنواخت می‌‌گویند. از دیدگاه مکتب انتظار، با ظهور امام زمان(ع) و تشکیل حکومت انسان کامل، کرامت انسانی و خلیفة الله بودن انسان تحقق می‌‌یابد و بدین ترتیب، رشد شخصیت برای انسان حاصل می‌‌شود. همچنین، حاکمیت عقلانیت در زمان ظهور و پیروزی همیشگی عقل بر نفس نیز موجب رشد شخصیت آدمی می‌‌شود. از سوی دیگر، فرهنگ انتظار، با برخورداری از عناصری چون امید، شوق و یاد می‌‌تواند این نیاز روانی انسان را با سازوکارهایی مانند ایجاد انگیزه و امید، جهت‌دهی به انگیزه‌ها و خودشناسی تأمین کند

پرسش مستقیم

رشد شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی ظهور به چه معناست؟ (پرسش)

منابع

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ ر.ک. سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۷۶-۷۷.
↑ ر.ک. موحدی، محسن، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
↑ ر.ک. موحدی، محسن، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
↑ ر.ک. فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی، ص؟؟
↑ ر.ک. سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۸۰-۸۱.

[1] ر.ک. سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۷۶-۷۷.

[2] ر.ک. موحدی، محسن، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.

[3] ر.ک. موحدی، محسن، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.

[4] ر.ک. فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی، ص؟؟

[5] ر.ک. سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۸۰-۸۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 {{مهدویت}}
 ==مقدمه==
-*یکی از مؤلفه‌های بهداشت روانی رشد و [[خودشکوفایی]] است. [[شکوفایی]]، در لغت به معنای گشودن، شکافته شدن و از خود بیرون آمدن است و در اصطلاح، به رشد همه‌جانبه [[روح]]، جسم و روان به صورت هماهنگ و یکنواخت گویند. همان‌گونه که میان دانه زیر [[خاک]] و دانه‌ای که رشد کرده، شکوفا شده و بوته گلی بسیار زیبا گردیده، تفاوت‌های بسیاری است میان انسانی که به [[شکوفایی]] رسیده و انسانی که از نظر روحی در همان مرحله نخستین [[باقی]] مانده و رشدی نکرده است<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۷۶-۷۷.</ref>.
+==چیستی [[رشد شخصیت]]==
-*[[خودشکوفایی]] به معنای آن است، که شخص از همه ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خویش بهره گیرد. در این حالت، نوعی [[اعتماد به نفس]] و [[عزت نفس]] در [[آدمی]] پدید می‌آید که وی را از دیگران بی‌نیاز می‌کند.
+*یکی از مؤلفه‌های [[بهداشت روانی]] [[رشد شخصیت]] و [[خودشکوفایی]] است. [[شکوفایی]]، در لغت به معنای گشودن، شکافته شدن و از خود بیرون آمدن است و در اصطلاح، به رشد همه جانبۀ [[روح]]، جسم و روان به صورت هماهنگ و یکنواخت گویند. بنابراین، [[خودشکوفایی]] به معنای آن است که شخص از همۀ ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خویش بهره گیرد<ref>ر.ک. [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۷۶-۷۷.</ref>. [[رشد شخصیت]]، رشد و ارتقای الگوهای [[رفتاری]] است که موجب متمایز شدن فرد می‌شود و با جلو رفتن [[روحیات]]، عادات و محیط فرد اتفاق می‌افتد<ref>ر.ک. [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.
+==معنای [[رشد شخصیت]] در [[مکتب]] [[انتظار]]==
+*از منظر [[اسلام]]، [[انسان]] موجودی با [[کرامت]]، [[خلیفة الله]] و [[امانت‌دار الهی]] است. موجودی که سرشار از استعدادهای بالقوه است و [[انبیاء]] و [[ائمه]] {{ع}} برای [[شکوفایی]] آنها تلاش و [[تبلیغ]] ‌ کرده‌اند و امکان پرورش آن را گوشزد کرده‌اند. چنین مباحث کلی از دیدگاه [[مکتب]] [[انتظار]] نیز قابل دستیابی است، چراکه با [[ظهور امام زمان]]{{ع}} و [[حکومت]] [[انسان کامل]]، [[کرامت انسانی]] و [[خلیفة الله]] بودن [[انسان]] تحقق کامل می‌‌یابد<ref>ر.ک. [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>. بدین ترتیب، [[رشد شخصیت]] برای [[انسان]] حاصل می‌‌شود. از سوی دیگر، [[انسان]] آمیزه‌ای از تمایل صِرف و لذت‌طلبی محض و نیز [[آگاهی]] و [[قضاوت]] [[عقلانی]] است. از یک سو ناخودآگاهِ [[انسان]] او را به جلب لذایذ و دفع آلام سوق داده و راحتی و لذت‌طلبی را مدنظر قرار می‌دهد و از طرف دیگر [[عقل]] با [[خودآگاهی]] و [[قضاوت]] [[عقلانی]] [[انسان]] را به طرف [[حیات طیبه]] و پرورش صفات ملکوتی رهنمون می‌‌کند. گاهی میان این دو نوع خصوصیات شخصی [[انسان]]، [[تعارض]] پیش می‌آید؛ زمانی نیازها و خواسته‌های مادی و گاهی نیازها و اشتیاقات روحی و [[عقلی]] او را به طرف خود جذب می‌‌کند؛ این [[تعارض]] اگر به [[پیروزی]] [[عقل]] بر [[نفس]] بینجامد، موجب [[رشد شخصیت]] [[آدمی]] می‌گردد. [[انتظار]] پاسدار ارزش‌های والای [[دینی]] و [[حاکمیت]] [[روح]] [[عقلانی]] است.
+*در [[زندگی]] توأم با [[انتظار]]، لذت‌جویی، شبهه‌افکنی و [[راحت‌طلبی]] جای خود را به [[آرمان‌گرایی]]، [[مسئولیت‌پذیری]]، عمل به [[تکالیف الهی]] و [[حق‌طلبی]] می‌دهد و [[مقاومت]] و [[سازندگی]] [[انسان]] را به اوج [[تکامل]] شخصیتی تا آنجا که [[برتر]] از اهل هر زمان گردد می‌‌رساند<ref>ر.ک. [[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]]، ص؟؟</ref>.
+==ساز و کار تأمین [[رشد شخصیت]] در [[فرهنگ انتظار]]==
 *[[فرهنگ انتظار]]، با برخورداری از عناصری چون [[امید]]، [[شوق]] و یاد، می‌‌تواند این [[نیاز]] روانی [[انسان]] را با سازوکارهایی تأمین کند؛ مانند:
-#'''ایجاد [[انگیزه]]:''' [[امید]]، محرک [[انسان]] برای رویارویی با [[آینده]] است. [[آدمی]]، پیوسته و در پی انجام هرکاری، دنبال [[غایت]] و مقصودی مشخص بوده و قبل از [[اقدام]] به آن نیز، [[نیازمند]] انگیزه‌ای برای آغاز عمل است. بر این اساس، [[انسان]] برای تداوم [[زندگی]] و [[تحمل]] دشواری‌های آن، [[نیازمند]] انگیزه‌ای نیرومند است که در پدیده "[[امید به آینده]]" [[تجلی]] می‌‌یابد؛ آینده‌ای که به مراتب، عالی‌تر، زیباتر و بهتر از امروز باشد. این مسئله، به‌ویژه برای [[جوانان]]، اهمیت بیشتری دارد؛ زیرا آنان در پرتو [[امید]] به فردایی بهتر می‌‌توانند به نیروی فراوان خود و شور و [[نشاط]] بی‌پایانشان جهت و معنا بخشند. وقتی [[منتظر]]، [[باور]] دارد که [[موعود]] می‌‌آید، به آمدنش هم [[اشتیاق]] دارد و دائم به یاد اوست، ناگزیر خود را برای آمدنش آماده می‌کند و سعی دارد وقتی او می‌‌آید، در [[آمادگی]] کامل باشد؛ پس ظاهرش را می‌‌آراید و تلاش می‌‌کند روانش را نیز برای حضور او آماده کند. مشغله‌های ذهنی را نیز به [[فراموشی]] می‌‌سپارد و ذهنش را تنها معطوف وی می‌‌سازد؛ تا زمانی که [[منجی]] آمد، او را [[منتظر]] ببیند. این امر به بی‌قراری [[منتظر]] منجر می‌‌شود که نکند در زمان آمدن [[موعود]]، هنوز آماده نباشد یا مشغول کار بیهوده‌ای باشد. این بی‌قراری تلاش او را مضاعف می‌‌کند و همین امر، از او یک [[منتظر واقعی]] می‌‌سازد. [[انتظار]]، یعنی [[شکوفایی]] و [[منتظر]]، یعنی کسی که برای آمدن [[موعود]] و شکوفاشدن تلاش می‌‌کند. وقتی فرد [[باور]] داشته باشد که [[امامی]] هست، می‌‌آید و می‌‌تواند به او [[متوسل]] شود، وی را ناظر [[اعمال]] خود می‌داند و در [[افعال]] خویش از او [[کمک]] می‌‌خواهد. با انجام اشتباه‌ها از او شرم می‌کند و در نهایت خود را مشمول [[لطف]] او می‌‌داند و نکته دیگر اینکه چون [[منتظر]] به آمدن [[منجی]] [[اشتیاق]] دارد، اعمالی انجام می‌‌دهد که آمدنش را سرعت بخشد. او همواره در رشد و تعالی خویش و [[جامعه]] تلاش می‌‌کند و هر آن‌چه را با آمدن [[موعود]] منافات دارد، از سر راه برمی‌دارد<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۷۸-۷۹.</ref>.
+#ایجاد [[انگیزه]]: [[امید]]، محرک [[انسان]] برای رویارویی با [[آینده]] است. [[آدمی]]، پیوسته و در پی انجام هرکاری، دنبال [[غایت]] و مقصودی مشخص بوده و قبل از [[اقدام]] به آن نیز، [[نیازمند]] انگیزه‌ای برای آغاز عمل است. بر این اساس، [[انسان]] برای تداوم [[زندگی]] و [[تحمل]] دشواری‌های آن، [[نیازمند]] انگیزه‌ای نیرومند است که در پدیده "[[امید به آینده]]" [[تجلی]] می‌‌یابد؛ آینده‌ای که به مراتب، عالی‌تر، زیباتر و بهتر از امروز باشد. وقتی [[منتظر]]، [[باور]] دارد که [[موعود]] می‌‌آید، به آمدنش هم [[اشتیاق]] دارد و دائم به یاد اوست، ناگزیر خود را برای آمدنش آماده می‌کند و سعی دارد وقتی او می‌‌آید، در [[آمادگی]] کامل باشد.
-#'''جهت‌دهی به انگیزه‌ها:''' [[باورها]] و [[ارزش‌های دینی]]، به انگیزش‌ افراد شکل [[دینی]] می‌‌دهند و در [[قوت]] و تداوم بخشیدن به آن نیز، نقش بالایی ایفا می‌‌کنند. معمولا انگیزه‌های نشأت‌گرفته از [[ایمان]]، [[استحکام]] و دوام بیشتری از انگیزه‌های مادی برخوردارند. [[اعتقاد]] به اینکه ما در مقابل [[امام]]{{ع}}، [[مسئول]] هستیم، [[انگیزه]] [[آدمی]] را تقویت می‌کند. احساس [[تکلیف]] در واقع، تهعد و [[التزام]] به انجام [[وظایف]] را به دنبال دارد.
+#جهت‌دهی به انگیزه‌ها: [[باورها]] و [[ارزش‌های دینی]]، به انگیزش‌ افراد شکل [[دینی]] می‌‌دهند و در [[قوت]] و تداوم بخشیدن به آن نیز، نقش بالایی ایفا می‌‌کنند. [[اعتقاد]] به اینکه ما در مقابل [[امام]]{{ع}}، [[مسئول]] هستیم، [[انگیزه]] [[آدمی]] را تقویت می‌کند.
-#[[خودشناسی]]: [[اعتماد به نفس]] و [[خودشکوفایی]] تا حد زیادی‌ متوقف بر [[شناخت]] جنبه‌های مثبت شخصیتی و [[آگاهی]] از استعدادها و توانایی‌ها و قابلیت‌هاست. عدم [[اعتماد به نفس]] غالب افراد، بر اثر فقدان امکانات نیست، بلکه به [[دلیل]] عدم شناسایی خویشتن است.
+#[[خودشناسی]]: [[خودشکوفایی]] تا حد زیادی‌ متوقف بر [[شناخت]] جنبه‌های مثبت شخصیتی و [[آگاهی]] از استعدادها و توانایی‌ها و قابلیت‌هاست<ref>ر.ک. [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۸۰-۸۱.</ref>.
-*مکاتب [[روان‌شناسی]] با دیدگاهی کاملاً محدود به بررسی و مطالعه [[حقیقت انسان]] می‌‌پردازند و از آن اعتلایی که [[آدمی]] می‌‌تواند بدان دست یابد، غافل هستند و استعداد انسانی را نادیده می‌‌انگارند و با مطالعه جزئی‌نگر محدود بر [[انسان]]، به یافته‌ای ناچیز، کم‌بها و سطحی درباره او دست می‌‌یابند و چه بسا در [[شناخت]] وی دچار [[انحراف]] می‌‌شوند؛ چرا که نهایت [[همت]] آنها این است که به دید یک ماشین یا [[بیمار]]، [[ناتوان]] و درمانده به [[انسان]] بنگرند و از این دریچه درصدد [[شناخت]] او باشند<ref>دوان شولتس، روان‌شناسی کمال، ص۶-۸.</ref>»<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۸۰-۸۱.</ref>.
+==نتیجه گیری==
+*در نتیجه، [[رشد شخصیت]] به رشد همه جانبۀ [[روح]]، جسم و روان به صورت هماهنگ و یکنواخت می‌‌گویند. از دیدگاه [[مکتب]] [[انتظار]]، با [[ظهور امام زمان]]{{ع}} و [[تشکیل حکومت]] [[انسان کامل]]، [[کرامت انسانی]] و [[خلیفة الله]] بودن [[انسان]] تحقق می‌‌یابد و بدین ترتیب، [[رشد شخصیت]] برای [[انسان]] حاصل می‌‌شود. همچنین، [[حاکمیت]] [[عقلانیت]] در [[زمان ظهور]] و [[پیروزی]] همیشگی [[عقل]] بر [[نفس]] نیز موجب [[رشد شخصیت]] [[آدمی]] می‌‌شود. از سوی دیگر، [[فرهنگ انتظار]]، با برخورداری از عناصری چون [[امید]]، [[شوق]] و یاد می‌‌تواند این [[نیاز]] روانی [[انسان]] را با سازوکارهایی مانند ایجاد [[انگیزه]] و [[امید]]، جهت‌دهی به انگیزه‌ها و [[خودشناسی]] تأمین کند
 ==پرسش مستقیم==
@@ خط ۱۷: / خط ۲۴: @@
 ==منابع==
 # [[پرونده:137963.jpg|22px]][[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|'''مهدویت و آرامش روان''']]
+# [[پرونده:137973.jpg|22px]] [[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|'''بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی''']]
+# [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]
 ==پانویس==
 {{یادآوری پانویس}}