زکات: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[زکات (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[زکات (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
'''زکات یعنی:''' یکی از [[احکام]] [[اقتصادی]] [[اسلام]] است. مالیاتی است که به صورت درصد معیّنی از برخی [[اموال]] و درآمدهای [[مسلمانان]] گرفته می‌شود و به [[مصرف]] [[نیازمندان]]، کارهای عام المنفعه، [[فقرا]] و درماندگان و بدهکاران و آزاد کردن بردگان میرسد. [[زکات]]، از دامدارانی که گوسفند، گاو و شتر دارند و کشاورزانی که گندم، جو، خرما و کشمش دارند و یا آنان که ثروتشان طلا و نقره است، گرفته می‌شود. هر یک از این نُه چیز، اندازه‌ای دارد که به آن "نصاب" گفته می‌شود و شرایط دیگری هم دارد. [[زکات]]، یکی از منابع درآمد عمومی [[حکومت اسلامی]] و از پشتوانه‌های [[مالی]] [[زمامدار]] [[مسلمین]] محسوب می‌شود و "[[بیت المال]]" است. [[قانون]] [[زکات]]، در سال دوّم [[هجرت]]، از سوی [[خداوند]] قرار داده شد و کسانی از سوی [[پیامبر اسلام]]، به عنوان [[مأمور]] دریافت و جمع‌آوری [[زکات]]، به اطراف اعزام می‌شدند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)| فرهنگ‌نامه دینی]]، ص:۱۰۸.</ref>.


==مقدمه==
==مقدمه==
*زکات در لغت به‌معنای رشد، نمو و زیادی یا [[طهارت]] و [[پاک]] کردن آمده است. این واژه در [[نهج البلاغه]] گاهی به‌معنای [[پاکی]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۳</ref> و گاهی به‌معنای فزونی به‌کار رفته است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۴۷</ref>. استعمال زکات هم به‌معنای شرعی آن<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۱۰</ref> و هم به‌معنای عام در [[نهج البلاغه]] بیان شده است<ref>نهج البلاغه، حکمت ‌های ۱۳۶ و ۲۱۱</ref>. آنچه مسلّم است این‌که [[تشریع]] زکات و [[وجوب]] آن در [[مدینه]] اتفاق افتاده است. بنابراین زکات در [[صدر اسلام]] به ‌همان معنای لغوی آن به‌کار می‌رفته است. از این‌رو به [[صدقه]] مستحبی نیز زکات اطلاق می‌شود، زیرا زکات یکی از مصادیق [[صدقه]] به‌شمار می‌رود و [[صدقه]] پاک‌کننده است و زکات هم از [[تزکیه]] به‌معنای [[پاک]] کردن آمده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 440.</ref>.
*زکات در لغت به‌معنای رشد، نمو و زیادی یا [[طهارت]] و [[پاک]] کردن آمده است. این واژه در [[نهج البلاغه]] گاهی به‌معنای [[پاکی]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۳</ref> و گاهی به‌معنای فزونی به‌کار رفته است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۴۷</ref>. استعمال زکات هم به‌معنای شرعی آن<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۱۰</ref> و هم به‌معنای عام در [[نهج البلاغه]] بیان شده است<ref>نهج البلاغه، حکمت ‌های ۱۳۶ و ۲۱۱</ref>. آنچه مسلّم است این‌که [[تشریع]] زکات و [[وجوب]] آن در [[مدینه]] اتفاق افتاده است. بنابراین زکات در [[صدر اسلام]] به ‌همان معنای لغوی آن به‌کار می‌رفته است. از این‌رو به [[صدقه]] مستحبی نیز زکات اطلاق می‌شود، زیرا زکات یکی از مصادیق [[صدقه]] به‌شمار می‌رود و [[صدقه]] پاک‌کننده است و زکات هم از [[تزکیه]] به‌معنای [[پاک]] کردن آمده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 440.</ref>.
*زکات در اصطلاح [[فقهی]] مقدار معینی از [[مال]] است که [[مسلمانان]] آزاد و مکلّف، از [[اموال]] خود پس از حصول نصاب و تنها برای امر [[خدا]] به [[فقیر]] غیرهاشمی می‌دهند. هم‌چنین [[پیامبر اکرم]] {{صل}} پرداخت نکردن زکات را موجب محرومیت از [[نعمت]] [[باران]] دانستند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 440.</ref>.
*زکات در اصطلاح [[فقهی]] مقدار معینی از [[مال]] است که [[مسلمانان]] آزاد و مکلّف، از [[اموال]] خود پس از حصول نصاب و تنها برای امر [[خدا]] به [[فقیر]] غیرهاشمی می‌دهند. هم‌چنین [[پیامبر اکرم]] {{صل}} پرداخت نکردن زکات را موجب محرومیت از [[نعمت]] [[باران]] دانستند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۴۰.</ref>.
*در اهمیت زکات همین بس که یکی از [[ارکان اسلام]] به‌شمار آمده و در کنار [[نماز]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]] از جمله ویژگی‌های [[صالحان]] در زمان حکومتشان بیان شده است<ref>{{متن قرآن|الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الأُمُورِ }}؛ سوره حج، آیه ۴۱</ref>. واژه زکات و مشتقات آن ۵۹ بار در [[قرآن کریم]] به‌کار رفته‌اند که ۲۷ بار آن به‌همراه [[نماز]] آمده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 440-441.</ref>.
*در اهمیت زکات همین بس که یکی از [[ارکان اسلام]] به‌شمار آمده و در کنار [[نماز]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]] از جمله ویژگی‌های [[صالحان]] در زمان حکومتشان بیان شده است<ref>{{متن قرآن|الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الأُمُورِ }}؛ سوره حج، آیه ۴۱</ref>. واژه زکات و مشتقات آن ۵۹ بار در [[قرآن کریم]] به‌کار رفته‌اند که ۲۷ بار آن به‌همراه [[نماز]] آمده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 440-441.</ref>.


خط ۴۱: خط ۴۳:
==منابع==
==منابع==
* [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]
* [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]
* [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]


==پانویس==
==پانویس==

نسخهٔ ‏۸ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۳۳

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

مدخل‌های وابسته به این بحث:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل زکات (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

زکات یعنی: یکی از احکام اقتصادی اسلام است. مالیاتی است که به صورت درصد معیّنی از برخی اموال و درآمدهای مسلمانان گرفته می‌شود و به مصرف نیازمندان، کارهای عام المنفعه، فقرا و درماندگان و بدهکاران و آزاد کردن بردگان میرسد. زکات، از دامدارانی که گوسفند، گاو و شتر دارند و کشاورزانی که گندم، جو، خرما و کشمش دارند و یا آنان که ثروتشان طلا و نقره است، گرفته می‌شود. هر یک از این نُه چیز، اندازه‌ای دارد که به آن "نصاب" گفته می‌شود و شرایط دیگری هم دارد. زکات، یکی از منابع درآمد عمومی حکومت اسلامی و از پشتوانه‌های مالی زمامدار مسلمین محسوب می‌شود و "بیت المال" است. قانون زکات، در سال دوّم هجرت، از سوی خداوند قرار داده شد و کسانی از سوی پیامبر اسلام، به عنوان مأمور دریافت و جمع‌آوری زکات، به اطراف اعزام می‌شدند[۱].

مقدمه

آثار زکات

  1. نزدیکی به خداوند: امام در بیان اهمیت زکات با توجه به قرابت نماز با زکات در بسیاری از آیات قرآن، پس از تلاوت آیه ۳۷ سوره نور، زکات را موجب نزدیکی مسلمانان به خداوند می داند[۱۰]. نیز در فرازی دیگر زکات را بعد از ایمان به خدا و رسول، جهاد، توحید و نماز، بهترین وسیله توسل به خداوند معرفی می‌کند[۱۱][۱۲].
  2. کفاره گناهان و امان از دوزخ: امام علی (ع) پرداخت زکات با طیب نفس را کفاره گناهان و موجب دوری از آتش دوزخ می‌دانند[۱۳][۱۴].
  3. سبب حفظ اموال:امام علی (ع) زکات را نه تنها موجب کاسته شدن از مال نمی‌داند، بلکه سبب حفظ و نگه‌داری اموال می‌داند[۱۵][۱۶].
  4. عامل گشایش روزی: حضرت در ضمن بیان فلسفه برخی از فرایض الهی، زکات را عامل گشایش روزی فقرا و مستمندان معرفی می‌کند[۱۷].

آداب زکات‌دهنده و کارگزاران زکات

آداب زکات‌دهنده

  1. طیب نفس:امام علی (ع) طیب نفس و رضایت و خشنودی کامل از پرداخت زکات را کفاره گناهان و موجب دوری از آتش جهنم و عامل حسرت و افسوس خوردن بر پرداخت زکات را جهل و نادانی نسبت به این سنت نبوی می‌دانند. از سویی، پرداخت زکات بدون طیب نفس موجب کاسته شدن از پاداش اخروی و تباه شدن عمل خواهد شد و حسرت بی‌پایان را به دنبال دارد[۲۱][۲۲].

آداب کارگزاران زکات

  1. توجه به خدا: تقوا به‌عنوان رأس همه ارزش‌های اخلاقی[۲۳] مورد تأکید و سفارش ویژه حضرت به کارگزاران زکات است، ایشان کارگزاران را به توجه به خداوند و حرکت براساس تقوای الهی امر می‌کنند[۲۴][۲۵].
  2. عدالت: ایشان ضمن برحذر داشتن کارگزاران از ظلم و ستم و ترساندن مردم و استفاده از زور، از آنان می‌خواهد تنها به گرفتن حقوق الهی بسنده کنند[۲۶][۲۷].
  3. حفظ وقار همراه با مهربانی: وقار موجب نومید شدن افراد طمع‌کار و مهربانی و رعایت آداب معاشرت عامل جلب محبت دیگران است. از همین رو حضرت آنان را امر می‌کند تا در برخورد با مردم وقار و محبت را با هم درآمیزند[۲۸][۲۹].
  4. عدم تجسس: امام کارگزاران را از تجسس و تفحص در اموال مردم بازمی‌دارند و از آنان می‌خواهند به گفته مردم در این زمینه اعتماد کنند[۳۰][۳۱].
  5. احترام به حقوق مردم:توجه به حقوق مردم و رعایت آن مورد سفارش و تأکید حضرت به کارگزاران خود است. ایشان کارگزاران را از سخت‌گیری و رفتارهای سلطه‌گرانه نهی می‌فرمایند و از آنان می‌خواهند به مردم اجازه دهند تا در انتخاب یکی از حیوانات خود به عنوان زکات مخیر باشند[۳۲]. در صورت پشیمانی صاحب حیوانات، این حق را به او بدهند تا بار دیگر انتخاب کند[۳۳][۳۴].
  6. امانت‌داری: حضرت کارگزاران خود را به امانت‌داری سفارش می‌کند و از آنان می‌خواهد تا پس از گرفتن حقوق الهی در نگه‌داری و حفظ آن تلاش و توجه کامل داشته باشند[۳۵].

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص:۱۰۸.
  2. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۸۳
  3. ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۴۷
  4. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۱۰
  5. ↑ نهج البلاغه، حکمت ‌های ۱۳۶ و ۲۱۱
  6. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 440.
  7. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۴۴۰.
  8. ↑ الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الأُمُورِ ؛ سوره حج، آیه ۴۱
  9. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 440-441.
  10. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۹: «"ثُمَّ إِنَّ الزَّكَاةَ جُعِلَتْ مَعَ الصَّلَاةِ قُرْبَاناً لِأَهْلِ الْإِسْلَامِ"»
  11. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۱۰
  12. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 441.
  13. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۹: «"فَمَنْ أَعْطَاهَا طَيِّبَ النَّفْسِ بِهَا فَإِنَّهَا تُجْعَلُ لَهُ كَفَّارَةً وَ مِنَ النَّارِ حِجَازاً وَ وِقَايَةً"»
  14. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 441.
  15. ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۴۶: «"وَ حَصِّنُوا أَمْوَالَكُمْ بِالزَّكَاةِ"»
  16. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 441.
  17. ↑ نهج البلاغه، حکمت ۲۵۲: «"وَ الزَّكَاةَ تَسْبِيباً لِلرِّزْقِ"»
  18. ↑ صدقات فقط در موارد هشت‌گانه زیر به مصرف می‌رسد: ۱- فقرا؛ ۲مساکین؛ ۳- متصدیان اداره صدقات و مأموران جمع‌آوری زکات؛ ۴- افرادی که به وسیله کمک‌های مالی، تمایل بیشتری به اسلام پیدا می‌کنند و تألیف قلوب در آن‌ها به وجود می‌آید؛ ۵- کسانی که برده هستند و برای آزادی ان‌ها از زکات استفاده می‌شود؛ ۶- بده‌کاران؛ ۷- هر امری که رضای خداوند در آن باشد؛ ۸- افرادی که در راه خدا مانده‌اند و درمانده شده‌اند.
  19. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲
  20. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 441.
  21. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۹: «"فَمَنْ أَعْطَاهَا طَيِّبَ النَّفْسِ بِهَا فَإِنَّهَا تُجْعَلُ لَهُ كَفَّارَةً وَ مِنَ النَّارِ حِجَازاً وَ وِقَايَةً"»
  22. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 442.
  23. ↑ نهج البلاغه، حکمت ۴۱۰
  24. ↑ نهج البلاغه، نامه ۲۵
  25. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 442.
  26. ↑ نهج البلاغه، نامه ۲۵: «"لَا تُرَوِّعَنَّ مُسْلِماً وَ لَا تَجْتَازَنَّ عَلَيْهِ كَارِهاً وَ لَا تَأْخُذَنَّ مِنْهُ أَكْثَرَ مِنْ حَقِّ اللَّهِ فِي مَالِهِ"»
  27. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 442.
  28. ↑ نهج البلاغه، نامه ۲۵: «"ثُمَّ امْضِ إِلَيْهِمْ بِالسَّكِينَةِ وَ الْوَقَارِ حَتَّى تَقُومَ بَيْنَهُمْ فَتُسَلِّمَ عَلَيْهِمْ وَ لَا تُخْدِجْ بِالتَّحِيَّةِ لَهُمْ"»
  29. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 442.
  30. ↑ نهج البلاغه، نامه ۲۵: «"ثُمَّ تَقُولَ عِبَادَ اللَّهِ أَرْسَلَنِي إِلَيْكُمْ وَلِيُّ اللَّهِ وَ خَلِيفَتُهُ لِآخُذَ مِنْكُمْ حَقَّ اللَّهِ فِي أَمْوَالِكُمْ، فَهَلْ لِلَّهِ فِي أَمْوَالِكُمْ مِنْ حَقٍّ فَتُؤَدُّوهُ إِلَى وَلِيِّهِ؟ فَإِنْ قَالَ قَائِلٌ لَا، فَلَا تُرَاجِعْهُ، وَ إِنْ أَنْعَمَ لَكَ مُنْعِمٌ، فَانْطَلِقْ مَعَهُ مِنْ غَيْرِ أَنْ تُخِيفَهُ أَوْ تُوعِدَهُ أَوْ تَعْسِفَهُ أَوْ تُرْهِقَهُ"»
  31. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 442.
  32. ↑ نهج البلاغه، نامه ۲۵: «"فَإِذَا أَتَيْتَهَا فَلَا تَدْخُلْ عَلَيْهَا دُخُولَ مُتَسَلِّطٍ عَلَيْهِ وَ لَا عَنِيفٍ بِهِ وَ لَا تُنَفِّرَنَّ بَهِيمَةً وَ لَا تُفْزِعَنَّهَا وَ لَا تَسُوأَنَّ صَاحِبَهَا فِيهَا،وَ اصْدَعِ الْمَالَ صَدْعَيْنِ ثُمَّ خَيِّرْهُ، فَإِذَا اخْتَارَ فَلَا تَعْرِضَنَّ لِمَا اخْتَارَهُ"»
  33. ↑ نهج البلاغه، نامه ۲۵: «"فَإِنِ اسْتَقَالَكَ فَأَقِلْهُ ثُمَّ اخْلِطْهُمَا ثُمَّ اصْنَعْ مِثْلَ الَّذِي صَنَعْتَ أَوَّلًا حَتَّى تَأْخُذَ حَقَّ اللَّهِ فِي مَالِهِ"»
  34. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 442.
  35. ↑ نهج البلاغه، نامه ۲۵: «"وَ لَا تَأْمَنَنَّ عَلَيْهَا إِلَّا مَنْ تَثِقُ بِدِينِهِ رَافِقاً بِمَالِ الْمُسْلِمِينَ، حَتَّى يُوَصِّلَهُ إِلَى وَلِيِّهِمْ فَيَقْسِمَهُ بَيْنَهُمْ؛ وَ لَا تُوَكِّلْ بِهَا إِلَّا نَاصِحاً شَفِيقاً وَ أَمِيناً حَفِيظاً غَيْرَ مُعْنِفٍ وَ لَا مُجْحِفٍ وَ لَا مُلْغِبٍ وَ لَا مُتْعِبٍ"»
  36. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 443.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=زکات&oldid=271609»