وصایت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۸ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۴۰

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

وصایت در قرآن | وصایت در حدیث | وصایت در نهج البلاغه | وصایت در معارف دعا و زیارات | وصایت در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل وصایت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

چیستی وصایت

"وصایت" در لغت، سفارش کردن، توصیه، نوعی عهد و قرارداد مالی است^[۱] و اصطلاحی کلامی، فقهی و اخلاقی است^[۲].

انواع وصایت

فقه به معنای ولایت دادن به غیر برای اخراج یا استیفای حق میت و سرپرستی طفل و دیوانه از وارثان میت است که معمولا این منصب به پس از فوت موصی مربوط می‌شود^[۳]. و کسی که عهده‌دار این مسؤولیت می‌شود، وصی است.
وصایت در علم کلام، تعیین جانشین برای پیامبران و امامان (ع) است. اوصیای انبیا وظیفه دارند کارهای پیامبران را پس از فوتشان به پایان برسانند و ادامه دهندۀ راه آنان باشند.
وصیت در بُعد اخلاقی به پند و موعظه‌ای گفته می‌‌شود که یک شخص به دیگری می‌‌گوید تا به آن عمل کند، مثل وصایای امیرالمؤمنین به فرزندان و شیعیانش، یا وصیت امام صادق (ع) به پیروانش نسبت به اهمیت نماز. این وصیت‌ها گاهی مکتوب است و گاهی شفاهی و گفتاری^[۴]. وصیت‌نامۀ الهی سیاسی امام خمینی یکی از جامع‌ترین وصیت‌هاست که در ابعاد مختلف می‌تواند سرمشق عملی مسلمانان قرار گیرد^[۵].

وجود وصایت در تمام ادیان

اینکه انسان، کسی را برای حفظ آنچه از خویش بر جای می‌گذارد، به وصایت تعیین کند، مقبول عقل و فطرت انسانی است و همۀ شریعت‌ها و دین‌ها آن را پسندیده‌اند. شریعت اسلام نیز برای وصایت حدود و قوانینی مشخص کرده است. پیامبران الهی (ع) در امت‌های پیشین نیز هنگام غیبت یا برای روزگار پس از خویش، وصی برمی‌گزیدند تا آیین و شریعت خویش را ماندگار سازند و رسالت خود را دوام بخشند و پس از آنان به تبلیغ دین و بیان شریعت بپردازند. آدم، شیث را به وصایت گمارد و نوح، سام را و ابراهیم، اسحاق را و موسی، هارون را و عیسی، شمعون را و سرانجام، پیامبر اسلام (ص) علی (ع) و یازده فرزند معصوم او را به وصایت برنهاد. حقیقت وصایت همان ولایت ـ یعنی سرپرستی و زعامت امور دینی و دنیوی ـ است و پیامبر اسلام (ص) بر آن بسیار ارج می‌نهاد و بارها، با پافشاری تمام، از اهمیت آن سخن گفت که وصایت و ولایت حضرت علی (ع) سیّد الأوصیاء و یازده فرزندش، همسنگ نبوت و قرآن و بلکه روح نبوت است. احادیث در این باره بسیارند و به روشنی و صراحت از اهمیت وصایت و ولایت سخن می‌گویند^[۶].

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ ر.ک: لسان العرب‌، ج ۱۵، ص۳۹۴؛ مجمع البحرین، واژۀ وصیّ.
↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۴۳-۲۴۴؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۵۵.
↑ ر.ک: معجم فقه الجواهر، ج ۶، ص ۲۵۶.
↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۴۳-۲۴۴؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۵۵.
↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۹۲.
↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۵۶؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۹۲.

[1] ر.ک: لسان العرب‌، ج ۱۵، ص۳۹۴؛ مجمع البحرین، واژۀ وصیّ.

[2] ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۴۳-۲۴۴؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۵۵.

[3] ر.ک: معجم فقه الجواهر، ج ۶، ص ۲۵۶.

[4] ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۴۳-۲۴۴؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۵۵.

[5] ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۹۲.

[6] ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۵۶؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۹۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-'''وصایت''' سفارش، توصیه، نوعی [[عهد]] و قرارداد [[مالی]] که کسی در [[ثروت]] خود برای پس از [[مرگ]] می‌‌کند. مثل آنکه [[وصیت]] می‌‌کند پس از مرگش فلان مبلغ به فلان شخص یا برای فلان کار داده شود. [[مستحب]] است که [[انسان]] در حال حیات، "[[وصیت]] [[نامه]]" بنویسد و اگر بدهی‌هایی دارد، یا [[نمازها]] و عبادت‌هایی از او فوت شده، در وصیت‌نامه بنویسد تا پس از او عمل شود. وصیت‌کننده باید [[عاقل]]، بالغ و ‌رشید باشد تا [[وصیت]] او لازم الاجرا گردد. به کسی که عهده‌دار انجام [[وصیت]] می‌‌شود "[[وصی]]" گفته می‌شود. [[جانشینان]] [[پیامبران]] را هم [[وصی]] گویند. اوصیای [[انبیا]] [[وظیفه]] دارند کارهای [[پیامبران]] را پس از فوتشان به پایان برسانند و ادامه‌دهنده راه آنان باشند. [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[وصی]] [[حضرت رسول]] و [[جانشین]] او بود. به این برنامه "[[وصایت]]" هم گفته می‌‌شود. [[وصیت]] در بُعد [[اخلاقی]] به [[پند]] و موعظه‌ای گفته می‌‌شود که یک شخص به دیگری می‌‌گوید تا به آن عمل کند، مثل وصایای [[امیرالمؤمنین]] به [[فرزندان]] و شیعیانش، یا [[وصیت]] [[امام صادق]]{{ع}} به پیروانش نسبت به اهمیت [[نماز]]. این وصیت‌ها گاهی مکتوب است و گاهی شفاهی و گفتاری. وصیت‌نامه [[الهی]] [[سیاسی]] [[امام خمینی]] یکی از [[جامع‌ترین]] وصیت‌هاست که در ابعاد مختلف می‌تواند سرمشق عملی [[مسلمانان]] قرار گیرد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)| فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۴۳-۲۴۴.</ref>.
+===چیستی وصایت===
+*"وصایت" در لغت، سفارش کردن، توصیه، نوعی [[عهد]] و قرارداد [[مالی]] است<ref>ر.ک: لسان العرب‌، ج ۱۵، ص۳۹۴؛ مجمع البحرین، واژۀ وصیّ.</ref> و اصطلاحی [[کلامی]]، [[فقهی]] و [[اخلاقی]] است<ref>ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۴۳-۲۴۴؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۵۵.</ref>.
+===انواع وصایت===
-==مقدمه==
+#[[فقه]] به معنای [[ولایت]] دادن به غیر برای اخراج یا استیفای [[حق]] میت و [[سرپرستی]] طفل و دیوانه از [[وارثان]] میت است که معمولا این [[منصب]] به پس از فوت موصی مربوط می‌شود<ref>ر.ک: معجم فقه الجواهر، ج ۶، ص ۲۵۶.</ref>. و کسی که عهده‌دار این [[مسؤولیت]] می‌شود، [[وصی]] است.
-*وصایت به معنای [[جانشینی]] از کسی در انجام همۀ اموری که برعهده و در حیطۀ [[قدرت]] و اختیارات او بوده است و معمولا این [[منصب]] به پس از فوت موصی مربوط می‌شود<ref> ر.ک: «مجمع البحرین»، واژۀ وصیّ</ref>.آن کسی که عهده‌دار این [[مسؤولیت]] می‌شود، [[وصی]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۹۲.</ref>.
+#وصایت در [[علم کلام]]، [[تعیین جانشین]] برای [[پیامبران]] و [[امامان]] {{ع}} است. اوصیای [[انبیا]] [[وظیفه]] دارند کارهای [[پیامبران]] را پس از فوتشان به پایان برسانند و ادامه دهندۀ راه آنان باشند.
-*در بعد [[اعتقادی]]، [[پیامبران الهی]] اوصیایی داشته‌اند که پس از آنان بار [[تبلیغ]] [[دین]] و بیان [[شریعت]] را برعهده داشتند. مثلا شیث، [[وصیّ]] [[آدم]]، سام [[وصیّ]] [[نوح]]، [[یوحنّا]] [[وصیّ]] هود، [[اسحاق]] [[وصیّ]] [[ابراهیم]]، یوشع [[وصیّ]] [[موسی]]، [[شمعون]] [[وصیّ]] [[عیسی]] و [[امام علی]]{{ع}} [[وصیّ]] [[پیامبر خاتم|حضرت محمّد]]{{صل}} بوده‌اند و سلسلۀ اوصیای [[پیامبران]]، [[شأن]] و منزلتی والا داشته‌اند.
+#[[وصیت]] در بُعد [[اخلاقی]] به [[پند]] و موعظه‌ای گفته می‌‌شود که یک شخص به دیگری می‌‌گوید تا به آن عمل کند، مثل وصایای [[امیرالمؤمنین]] به [[فرزندان]] و شیعیانش، یا [[وصیت]] [[امام صادق]] {{ع}} به پیروانش نسبت به اهمیت [[نماز]]. این وصیت‌ها گاهی مکتوب است و گاهی شفاهی و گفتاری<ref>ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۴۳-۲۴۴؛ فرهنگ شیعه، ص ۴۵۵.</ref>. وصیت‌نامۀ [[الهی]] [[سیاسی]] [[امام خمینی]] یکی از [[جامع‌ترین]] وصیت‌هاست که در ابعاد مختلف می‌تواند سرمشق عملی [[مسلمانان]] قرار گیرد<ref>ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۹۲.</ref>.
-*در [[جانشینی]] [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]] و [[امامت]] [[امامان]] پس از او همین سمت و [[منصب الهی]] بوده است و [[ائمه]]، [[اوصیای پیامبر]] بوده‌اند و [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} سیّد الأوصیاء و [[وصیّ]] [[پیامبر خاتم|محمّد]]{{صل}} به‌شمار می‌آمد و این [[لقب]] برای او مشهور بوده است.
+===وجود وصایت در تمام [[ادیان]]===
-*[[علامه مجلسی]] بابی مستقل گشوده و [[احادیث]] مربوط به [[وصی]] بودن و سرور [[اوصیا]] بودن [[امام علی]]{{ع}} و کاربرد این [[لقب]] در اشعار شعرای [[صدر اسلام]] را آورده است<ref> بحارالأنوار، ج ۳۸ ص ۱</ref> و می‌گوید بیشتر این [[روایات]] تصریح دارد که مقصود از وصایت، همان [[خلافت]] عظمی است<ref> بحارالأنوار، ج ۳۸ ص ۲۰</ref>. در [[تاریخ]] [[انبیا]]، برای تداوم این خطّ [[نورانی]]، سلسلۀ [[اوصیا]] عهده‌دار تداوم راه [[پیامبران]] بوده‌اند و [[انتخاب]] [[وصیّ]] هم به [[امر الهی]] بوده است و نام یکایک [[اوصیا]] در [[منابع روایی]] آمده است<ref>همان، ج ۲۳ ص ۵۷. نیز ر.ک: «امام‌شناسی»، حسینی تهرانی، ج ۲ ص ۲۲۹ تا ۲۷۵</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۹۲.</ref>
+*اینکه [[انسان]]، کسی را برای حفظ آنچه از خویش بر جای می‌گذارد، به وصایت تعیین کند، مقبول [[عقل]] و [[فطرت انسانی]] است و همۀ شریعت‌ها و دین‌ها آن را پسندیده‌اند. [[شریعت اسلام]] نیز برای وصایت حدود و قوانینی مشخص کرده است. [[پیامبران الهی]] {{ع}} در [[امت‌های پیشین]] نیز [[هنگام غیبت]] یا برای روزگار پس از خویش، [[وصی]] برمی‌گزیدند تا [[آیین]] و [[شریعت]] خویش را ماندگار سازند و [[رسالت]] خود را دوام بخشند و پس از آنان به [[تبلیغ دین]] و [[بیان]] [[شریعت]] بپردازند. [[آدم]]، شیث را به وصایت گمارد و [[نوح]]، سام را و [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] را و [[موسی]]، [[هارون]] را و [[عیسی]]، [[شمعون]] را و سرانجام، [[پیامبر اسلام]] {{صل}} [[علی]] {{ع}} و یازده [[فرزند]] [[معصوم]] او را به وصایت برنهاد. [[حقیقت]] وصایت همان [[ولایت]] ـ یعنی [[سرپرستی]] و [[زعامت]] [[امور دینی]] و [[دنیوی]] ـ است و [[پیامبر اسلام]] {{صل}} بر آن بسیار ارج می‌نهاد و بارها، با پافشاری تمام، از اهمیت آن سخن گفت که وصایت و [[ولایت]] [[حضرت علی]] {{ع}} سیّد الأوصیاء و یازده فرزندش، همسنگ [[نبوت]] و [[قرآن]] و بلکه [[روح]] [[نبوت]] است. [[احادیث]] در این باره بسیارند و به روشنی و صراحت از اهمیت وصایت و [[ولایت]] سخن می‌گویند<ref>ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۴۵۶؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۹۲.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==