ملاقات‌گرایی

متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.

ادعای ملاقات، آغاز انحراف

• عدم معرفت به حقیقت وجود امام و چگونگی ارتباط صحیح با‌ ایشان‌ باعث شده تا فرصتی مناسب برای‌ معاندان و منکران مهدویت فراهم آید تا مشتاقان را به اموری ظاهری چون اصرار بر ملاقات با امام زمان (ع) در خواب و بیداری مشغول نماید و فرهنگ ملاقات‌گرایی را ترویج کند تا از باقی وظایف غافل شده و تنها به دیدار ـ به‌عنوان برترین وظیفه ـ بپردازند. در حالی که دیدار امام زمان (ع) توفیق است اما جزء واجبات و وظایف منتظران نیست. دیدار امام زمان (ع) ملاک برتری نیست و تشویق به ملاقات موجب ظهور مدعیانی است که بی‌دلیل ادعای ملاقات می‌کنند و این آغاز انحرافی است که زیبندۀ مهدویت نیست.
• البته نفس اشتیاق به دیدار امام زمان(ع) نه‌ تنها‌ مذموم‌ نیست بلکه بسیار پسندیده و از جمله نشانه‌های انتظار است؛ چراکه هر محبّی مشتاق دیدار‌ جمال‌ محبوب‌ است. اما باید توجه کرد ارتباط حقیقی با امام زمان (ع) از‌ طریق‌ تزکیۀ درونی و تقوای‌ الهی‌ حاصل می‌شود. لذا باید سعی کنیم یاد آن حضرت پیوسته در دل‌های ما باشد و هر روز با خواندن دعای عهد با آن حضرت تجدید عهد کنیم و ارتباط قلبی پیدا کنیم و این همان چیزی است که مورد توصیه و مطلوب پیامبر و ائمه اطهار (ع) بوده است.

امکان ملاقات با امام مهدی

• درباره امکان و مطلوبیت دیدار با امام موعود در زمان غیبت کبرا، دو گرایش وجود دارد:

1. گرایش افراطی: معتقدان به این گرایش بر این باورند، شرط لازم ارتباط با حضرت و بهره‌وری از ایشان در زمان غیبت، دیدار امام است و همۀ کمالات دیگر فرع و شاخۀ آن است و ملاقات با امام غایب (ع) امر بسیار رایج و عادی برای هر کس و در هر شرایطی است و با شیوع این طرز تفکر، علاقه و محبت عموم مردم به وجود مقدس امام زمان (ع) روز به روز بیشتر می‌شود. اگر انسان‌ها رسیدن به محبوب را سخت و استثنایی بدانند، امید زیادی به آن نمی‌بندند و همین مسأله باعث دلسردی آنان می‌شود. این رویکرد تا آنجا پیش می‌رود که اگر کسی با نیت مقدس، ماجرایی هرچند ساختگی و دروغ دربارۀ ملاقات با امام عصر (ع) برای مردم نقل کند را مستحق حق‌شناسی و سپاس‌گزاری می‌‌داند در حالی که نقل تشرفات اولویت درجه اوّل در مباحث مهدویت نیست و زیاده‌روی در نقل چنین اموری یقیناً آسیب‌زاست. پیامدهای این نگرش عبارت‌اند از: یأس و ناامیدی در اثر عدم توفیق دیدار، توهم‌گرایی و خیال‌پردازی، استقبال از مدعیان دروغین مهدویت و مدعیان ملاقات، دور ماندن از انجام وظایف اصلی به دلیل اهتمام بیش از اندازه به دیدار و بدبینی به امام (ع) به دلیل عدم دیدار.
2. گرایش تفریطی: اعتراض این گروه به معتقدان افراطی ملاقات‌گرایی این است که با سهل انگاشتن دیدار امام در زمان غیبت، مهدویت و اعتقاد به امام به سطحی نازل سقوط می‌کند و از اهمیت و ارزش آن کاسته می‌شود. نقطۀ کانونی این مسأله پیرامون آخرین نامه امام عصر (ع) در زمان غیبت صغرا شکل گرفته که امام ادعای هرگونه مشاهده توسط افراد را کذب و افترا خوانده‌اند: «أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیَانِیِّ وَ الصَّیْحَةِ فَهُوَ کَذَّابٌ مُفْتَرٍ». اما به نظر می‌رسد مقصود کلی از این عبارت، تکذیب کسی است که با ادعای نیابت از جانب امام همراه باشد، چون بنابه عرف زمان غیبت صغرا، مشاهده توسط کسی صورت می‌گرفت که نایب امام باشد. وجه دیگر این عبارت متضمن آن است که مشاهدۀ اختیاری و اینکه فرد در هر زمان که بخواهد بتواند به دیدار امام نائل شود، امکان ندارد. امام (ع) هر گاه خود صلاح بداند می‌تواند به دیدار افراد بیاید. علاوه بر اینکه، تشرفاتی که در کتاب‌های عالمان شیعه ذکر شده، مربوط به کسانی است که در نهایت تقوا و علم قرار داشته و امکان دروغ‌گویی آنان بسیار بعید به نظر می‌رسد و هیچ یک از این بزرگواران این قضیه را علنی نکرده، ادعای نیابت خاص و ارتباط همیشگی با امام عصر نداشته و در برابر انتشار این خبر نیز حساس و مخالف بوده اند‌ و این جریان بعد از رحلت‌ آنها منتشر شده است.

نتیجه گیری

• حاصل آنکه دربارۀ امکان دیدار امام در زمان غیبت می‌بایست طریق اعتدال را پیش گرفت؛ نه هر گونه ملاقات با امام را منکر شد و راه دیدار با ایشان را به کلی مسدود دانست و نه ادعای کسی که دعوی ارتباط و سفارت و نیابت امام را دارد پذیرفت. هر یک از این دو نگرش، آسیب‌های خاص خود را دارا بوده و به افراط و تفریطی جاهلانه و غیرعلمی می‌انجامد. لذا تقاضای دیدار امام و دعا برای تحقق این امر، موضوع مستحب و مطلوبی است. با این وجود، کنار گذاردن جریان عادی زندگی و به طور تصنعی در پی ملاقات با امام بودن و از زیر بار وظایف شانه خالی کردن، امر نامطلوب و آسیب‌زایی است که با روح آموزۀ انتظار و غیبت در تضاد است.

پرسش مستقیم

• چرا ملاقات‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)

منابع

• میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر
• جعفری، محمد صابر، اندیشه مهدویت و آسیب‌ها
• نوروزی، رضا علی؛ نجفی، محمد، هاشمی، فاطمه، موانع و آفات انتظار
• عرفان، امیر محسن، مواجهه ائمه با مدعیان مهدویت
• میرزایی، کاظم، تبیین سخنان آیت‌الله خامنه‌ای درباره مهدویت
• حائری‌پور،محمد مهدی، بازگویی انجام ملاقات با امام مهدی در زمان حیات افراد
• نصوری، محمد رضا، فعالیت غرب در تخریب چهره امام زمان

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: