زینب بنت خزیمه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ')| ' به ')|') |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*[[زینب دختر خزیمه بن حارث بن عبدالله هلالیه]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>، پنجمین [[همسر]] از [[همسران پیامبر اکرم]]{{صل}} از لحاظ ترتیب زمانی و از پنج [[زن]] [[قریشی]] ایشان شمرده می‌شود. از [[زندگی]] و احوال این بانوی گرامی اطلاع چندانی در دست نداریم؛ چرا که گویا کوتاهی [[عمر]] و کمی اقامتش در [[بیت]] [[نبی اکرم]]{{صل}} موجب شد که مؤرخان و نویسندگان کتب [[سیره]] در ترجمان زندگی‌اش [[سکوت]] کنند و حتی عده‌ای را بر آن داشت که از طرح نامش [[غفلت]] ورزند. تقریباً عمده اطلاعاتمان از وی در [[انفاق]] او به [[یتیمان]] و بینوایان و نیز ازدواجش با [[رسول خدا]]{{صل}} خلاصه می‌شود<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۶.</ref>. | *[[زینب دختر خزیمه بن حارث بن عبدالله هلالیه]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>، پنجمین [[همسر]] از [[همسران پیامبر اکرم]]{{صل}} از لحاظ ترتیب زمانی و از پنج [[زن]] [[قریشی]] ایشان شمرده می‌شود. از [[زندگی]] و احوال این بانوی گرامی اطلاع چندانی در دست نداریم؛ چرا که گویا کوتاهی [[عمر]] و کمی اقامتش در [[بیت]] [[نبی اکرم]]{{صل}} موجب شد که مؤرخان و نویسندگان کتب [[سیره]] در ترجمان زندگی‌اش [[سکوت]] کنند و حتی عده‌ای را بر آن داشت که از طرح نامش [[غفلت]] ورزند. تقریباً عمده اطلاعاتمان از وی در [[انفاق]] او به [[یتیمان]] و بینوایان و نیز ازدواجش با [[رسول خدا]]{{صل}} خلاصه می‌شود<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۶.</ref>. | ||
==[[نسب]] کامل ایشان== | ==[[نسب]] کامل ایشان== | ||
*از لحاظ [[نسب]] پدری وی، بین نسب‌شناسان اختلافی نیست؛ چرا که تقریباً همه مؤرخان و علمای [[علم]] انساب بر این نکته [[اتفاق نظر]] دارند که [[نسب]] کامل وی [[زینب بنت خزیمه بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبد مناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری]] است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۸۵۳؛ ابن حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ص۲۷۴؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۸.</ref>. | *از لحاظ [[نسب]] پدری وی، بین نسب‌شناسان اختلافی نیست؛ چرا که تقریباً همه مؤرخان و علمای [[علم]] انساب بر این نکته [[اتفاق نظر]] دارند که [[نسب]] کامل وی [[زینب بنت خزیمه بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبد مناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری]] است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۸۵۳؛ ابن حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ص۲۷۴؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۸.</ref>. | ||
*اما از جهت مادری، بسیاری از مصادر از نسبش، یادی نکرده‌اند. [[ابن عبدالبر]] از قول [[ابی الحسن جرجانی]]، نسّابه او را [[خواهر]] [[میمونه بنت حارث]]، [[همسر گرامی رسول خدا]]{{صل}} معرفی کرده، می‌افزاید: "این مطلب را از کسی غیر از ایشان ندیدم"<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۸۵۳.</ref>. [[ابن حبیب بغدادی]] نیز [[برادران]] و [[خواهران]] مادری ایشان را چنین برمی شمارد: [[ام‌الفضل لبابة کبری بنت حارث]] [[همسر]] [[عباس]]، [[عموی پیامبر]]{{صل}}، [[مادر]] [[ابن‌عباس]] و لبابة صغری، [[همسر]] [[ولید بن مغیره]]، [[مادر]] [[خالد بن ولید]] و [[عزه بنت حارث]]. سپس به طرح نام [[خواهران]] مادری [[زینب بنت خزیمه]] می‌پردازد و چنین برمی‌شمارد: [[میمونه بنت حارث]]، [[اسماء بنت عمیس]]، [[همسر]] [[جعفر بن ابی‌طالب]] و [[سلامه بنت عمیس]]، [[همسر]] [[حمزة بن عبدالمطلب]]<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۱۰۶-۱۰۹؛ همچنین علی بن الحسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۳۰۰؛ نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۷۸؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۶-۳۹۷.</ref>. | *اما از جهت مادری، بسیاری از مصادر از نسبش، یادی نکرده‌اند. [[ابن عبدالبر]] از قول [[ابی الحسن جرجانی]]، نسّابه او را [[خواهر]] [[میمونه بنت حارث]]، [[همسر گرامی رسول خدا]]{{صل}} معرفی کرده، می‌افزاید: "این مطلب را از کسی غیر از ایشان ندیدم"<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۸۵۳.</ref>. [[ابن حبیب بغدادی]] نیز [[برادران]] و [[خواهران]] مادری ایشان را چنین برمی شمارد: [[ام‌الفضل لبابة کبری بنت حارث]] [[همسر]] [[عباس]]، [[عموی پیامبر]]{{صل}}، [[مادر]] [[ابن‌عباس]] و لبابة صغری، [[همسر]] [[ولید بن مغیره]]، [[مادر]] [[خالد بن ولید]] و [[عزه بنت حارث]]. سپس به طرح نام [[خواهران]] مادری [[زینب بنت خزیمه]] می‌پردازد و چنین برمی‌شمارد: [[میمونه بنت حارث]]، [[اسماء بنت عمیس]]، [[همسر]] [[جعفر بن ابی‌طالب]] و [[سلامه بنت عمیس]]، [[همسر]] [[حمزة بن عبدالمطلب]]<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۱۰۶-۱۰۹؛ همچنین علی بن الحسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۳۰۰؛ نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۷۸؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۶-۳۹۷.</ref>. | ||
==زینب بنت خزیمه، ام‌المساکین== | ==زینب بنت خزیمه، ام‌المساکین== | ||
*[[زینب بنت خزیمه]] را به علت [[عطوفت]] و [[مهربانی]] با [[مساکین]] و [[فقرا]] ام‌المساکین ([[مادر]] [[بیچارگان]]) [[لقب]] دادند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.</ref>. او در روزگار [[جاهلی]] نیز به همین [[لقب]] مشهور بوده است<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۱؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹.</ref>. در اینکه [[زینب]] پیش از [[ازدواج]] با [[حضرت]]{{صل}} [[همسر]] کدام [[صحابی]] [[رسول خدا]]{{صل}} بود، بین مؤرخان [[اختلاف]] است. بنا به قول مشهور، او [[همسر]] [[طفیل بن حارث بن مطلب بن عبد مناف]] بود؛ اما از طفیل [[طلاق]] گرفت و به [[عقد]] [[برادر]] طفیل، [[عبیده بن حارث]] درآمد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۱؛-احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>. | *[[زینب بنت خزیمه]] را به علت [[عطوفت]] و [[مهربانی]] با [[مساکین]] و [[فقرا]] ام‌المساکین ([[مادر]] [[بیچارگان]]) [[لقب]] دادند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.</ref>. او در روزگار [[جاهلی]] نیز به همین [[لقب]] مشهور بوده است<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۱؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹.</ref>. در اینکه [[زینب]] پیش از [[ازدواج]] با [[حضرت]]{{صل}} [[همسر]] کدام [[صحابی]] [[رسول خدا]]{{صل}} بود، بین مؤرخان [[اختلاف]] است. بنا به قول مشهور، او [[همسر]] [[طفیل بن حارث بن مطلب بن عبد مناف]] بود؛ اما از طفیل [[طلاق]] گرفت و به [[عقد]] [[برادر]] طفیل، [[عبیده بن حارث]] درآمد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۱؛-احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>. | ||
*[[عبیده بن حارث]] در [[غزوه بدر]] زخمی شد و در سن ۶۴ سالگی در صفراء [[جان]] داد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹.</ref>. البته اقوال دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که آوردن آنها در اینجا خالی از وجه نیست. برخی از منابع آورده‌اند که [[ام‌المؤمنین]] [[زینب]]، نخست به همسری [[جهم بن عمرو بن حارث]]، پسر عموی [[عبیده بن حارث]] در آمده است<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.</ref>؛ اما گویا کار به جدایی کشیده و آن بانو با عبیده [[ازدواج]] کرده است. در برخی از منابع نیز [[زینب]]، [[همسر]] [[عبدالله بن جحش]] معرفی شده است. [[عبدالله]] در [[غزوه احد]] به [[شهادت]] رسید<ref>ابوبکر بیهقی، سنن الکبری، ج۷، ص۷۲؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۱، ص۱۵۷.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۷-۳۹۸.</ref>. | *[[عبیده بن حارث]] در [[غزوه بدر]] زخمی شد و در سن ۶۴ سالگی در صفراء [[جان]] داد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹.</ref>. البته اقوال دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که آوردن آنها در اینجا خالی از وجه نیست. برخی از منابع آورده‌اند که [[ام‌المؤمنین]] [[زینب]]، نخست به همسری [[جهم بن عمرو بن حارث]]، پسر عموی [[عبیده بن حارث]] در آمده است<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.</ref>؛ اما گویا کار به جدایی کشیده و آن بانو با عبیده [[ازدواج]] کرده است. در برخی از منابع نیز [[زینب]]، [[همسر]] [[عبدالله بن جحش]] معرفی شده است. [[عبدالله]] در [[غزوه احد]] به [[شهادت]] رسید<ref>ابوبکر بیهقی، سنن الکبری، ج۷، ص۷۲؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۱، ص۱۵۷.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۷-۳۹۸.</ref>. | ||
==[[ازدواج با رسول خدا]]{{صل}}== | ==[[ازدواج با رسول خدا]]{{صل}}== | ||
*پس از [[شهادت]] شوهرش، [[پیامبر]] از او خواستگاری کرد. او [[اختیار]] کار را به خود [[حضرت]] سپرد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۲۰۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>. پس [[رسول الله]] گواهانی را فراخواند<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، جا ص۹۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> و او را با [[مهریه]] [[دوازده]] و نیم اوقیه<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref> و به [[نقلی]] چهارصد درهم به همسری خود در آورد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.</ref>. گفته‌اند که [[قبیصه بن عمرو هلالی]] او را به [[عقد]] [[رسول خدا]]{{صل}} درآورد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷؛ عبدالرحمن سهیلی، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویه، ج۷، ص۵۳۹.</ref>. | *پس از [[شهادت]] شوهرش، [[پیامبر]] از او خواستگاری کرد. او [[اختیار]] کار را به خود [[حضرت]] سپرد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۲۰۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>. پس [[رسول الله]] گواهانی را فراخواند<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، جا ص۹۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> و او را با [[مهریه]] [[دوازده]] و نیم اوقیه<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref> و به [[نقلی]] چهارصد درهم به همسری خود در آورد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.</ref>. گفته‌اند که [[قبیصه بن عمرو هلالی]] او را به [[عقد]] [[رسول خدا]]{{صل}} درآورد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷؛ عبدالرحمن سهیلی، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویه، ج۷، ص۵۳۹.</ref>. | ||
*به [[نقلی]] دیگر، [[پیامبر]]، [[ابواسید بن علی بن مالک انصاری]] را به سوی زنی از [[بنی‌عامر بن صعصعه]] فرستاد تا [[زینب]] را برایش خواستگاری کند. [[حضرت]]، قبلاً [[زینب]] را ندیده بود. پس ابواسید، [[زینب]] را به [[عقد]] ایشان در آورد<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۵۹۹؛ عزالدین ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۵، ص۱۴.</ref>. | *به [[نقلی]] دیگر، [[پیامبر]]، [[ابواسید بن علی بن مالک انصاری]] را به سوی زنی از [[بنی‌عامر بن صعصعه]] فرستاد تا [[زینب]] را برایش خواستگاری کند. [[حضرت]]، قبلاً [[زینب]] را ندیده بود. پس ابواسید، [[زینب]] را به [[عقد]] ایشان در آورد<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۵۹۹؛ عزالدین ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۵، ص۱۴.</ref>. | ||
*این [[ازدواج]]، بیست روز پس از [[ازدواج]] [[رسول خدا]]{{صل}} با [[حفصه بنت عمر بن خطاب]]<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۱۵۸.</ref> در [[ماه رمضان]] [[سال سوم هجری]]، در سی و یکمین [[ماه]] [[هجرت]] صورت گرفت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶.</ref>؛ اما ابن عبدالبر اندلسی بر این [[باور]] است که [[ازدواج]] [[رسول الله]]{{صل}} با [[زینب بنت خزیمه]] در [[تاریخی]] غیر از این صورت گرفته است. او وقوع این [[ازدواج]] را هفت سال پس از [[وفات خدیجه]]{{س}} می‌داند<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۱، ص۴۶.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۸.</ref>. | *این [[ازدواج]]، بیست روز پس از [[ازدواج]] [[رسول خدا]]{{صل}} با [[حفصه بنت عمر بن خطاب]]<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۱۵۸.</ref> در [[ماه رمضان]] [[سال سوم هجری]]، در سی و یکمین [[ماه]] [[هجرت]] صورت گرفت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶.</ref>؛ اما ابن عبدالبر اندلسی بر این [[باور]] است که [[ازدواج]] [[رسول الله]]{{صل}} با [[زینب بنت خزیمه]] در [[تاریخی]] غیر از این صورت گرفته است. او وقوع این [[ازدواج]] را هفت سال پس از [[وفات خدیجه]]{{س}} می‌داند<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۱، ص۴۶.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۸.</ref>. | ||
==[[وفات]]== | ==[[وفات]]== | ||
*درباره [[وفات]] او نیز همچون حوادث دوران حیاتش بین مؤرخان [[اختلاف]] است. عده‌ای [[وفات]] وی را هشت [[ماه]] پس از ازدواجش با [[رسول خدا]]{{صل}} و در [[ربیع الثانی]] [[سال چهارم هجری]] دانسته‌اند<ref>نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۷۸؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، جه، ص۹۱.</ref>. | *درباره [[وفات]] او نیز همچون حوادث دوران حیاتش بین مؤرخان [[اختلاف]] است. عده‌ای [[وفات]] وی را هشت [[ماه]] پس از ازدواجش با [[رسول خدا]]{{صل}} و در [[ربیع الثانی]] [[سال چهارم هجری]] دانسته‌اند<ref>نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۷۸؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، جه، ص۹۱.</ref>. | ||
*برخی دیگر نیز بر این باورند که ایشان دو یا سه [[ماه]] بیشتر نزد [[پیامبر]]{{صل}} نماند<ref>ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ج۱، ص۳۲۴؛ خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۲۷.</ref>. [[ام‌المؤمنین]]، زینب بنت خزیمه در [[جوانی]] (سی‌سالگی) در [[مدینه]] [[وفات]] کرد<ref>ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۱۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.</ref>. آن [[حضرت]] خود بر پیکر او [[نماز]] گزارد و او را در [[بقیع]] به [[خاک]] سپرد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵.</ref>. گذشته از اینکه او و [[خدیجه]]{{س}} تنها [[زنان پیامبر]]{{صل}} بودند که در [[حیات]] ایشان از [[دنیا]] رفتند. مورخان وی را نخستین [[همسر رسول خدا]]{{صل}} می‌دانند که در [[مدینه]] در گذشته است. [[رسول الله]]{{صل}} از او فرزندی نداشت<ref>ابوبکر بیهقی، دلائل النبوة فی احوال صاحب الشریعه، ج۳، ص۱۵۹.</ref>. | *برخی دیگر نیز بر این باورند که ایشان دو یا سه [[ماه]] بیشتر نزد [[پیامبر]]{{صل}} نماند<ref>ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ج۱، ص۳۲۴؛ خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۲۷.</ref>. [[ام‌المؤمنین]]، زینب بنت خزیمه در [[جوانی]] (سی‌سالگی) در [[مدینه]] [[وفات]] کرد<ref>ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۱۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.</ref>. آن [[حضرت]] خود بر پیکر او [[نماز]] گزارد و او را در [[بقیع]] به [[خاک]] سپرد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵.</ref>. گذشته از اینکه او و [[خدیجه]]{{س}} تنها [[زنان پیامبر]]{{صل}} بودند که در [[حیات]] ایشان از [[دنیا]] رفتند. مورخان وی را نخستین [[همسر رسول خدا]]{{صل}} می‌دانند که در [[مدینه]] در گذشته است. [[رسول الله]]{{صل}} از او فرزندی نداشت<ref>ابوبکر بیهقی، دلائل النبوة فی احوال صاحب الشریعه، ج۳، ص۱۵۹.</ref>. | ||
*مطلب آخر اینکه زینب بنت خزیمه را می‌توان جزء معدود [[همسران رسول خدا]]{{صل}} برشمرد که روایتی از او در کتب [[راویان]] و [[محدثان]] [[نقل]] نشده است<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۹.</ref>. | *مطلب آخر اینکه زینب بنت خزیمه را می‌توان جزء معدود [[همسران رسول خدا]]{{صل}} برشمرد که روایتی از او در کتب [[راویان]] و [[محدثان]] [[نقل]] نشده است<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۹.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']] | * [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']] | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۱۲ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۴۷
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث پیامبر خاتم است. "زینب بنت خزیمه" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل زینب بنت خزیمه (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- زینب دختر خزیمه بن حارث بن عبدالله هلالیه[۱]، پنجمین همسر از همسران پیامبر اکرم(ص) از لحاظ ترتیب زمانی و از پنج زن قریشی ایشان شمرده می‌شود. از زندگی و احوال این بانوی گرامی اطلاع چندانی در دست نداریم؛ چرا که گویا کوتاهی عمر و کمی اقامتش در بیت نبی اکرم(ص) موجب شد که مؤرخان و نویسندگان کتب سیره در ترجمان زندگی‌اش سکوت کنند و حتی عده‌ای را بر آن داشت که از طرح نامش غفلت ورزند. تقریباً عمده اطلاعاتمان از وی در انفاق او به یتیمان و بینوایان و نیز ازدواجش با رسول خدا(ص) خلاصه می‌شود[۲].
نسب کامل ایشان
- از لحاظ نسب پدری وی، بین نسب‌شناسان اختلافی نیست؛ چرا که تقریباً همه مؤرخان و علمای علم انساب بر این نکته اتفاق نظر دارند که نسب کامل وی زینب بنت خزیمه بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبد مناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری است[۳].
- اما از جهت مادری، بسیاری از مصادر از نسبش، یادی نکرده‌اند. ابن عبدالبر از قول ابی الحسن جرجانی، نسّابه او را خواهر میمونه بنت حارث، همسر گرامی رسول خدا(ص) معرفی کرده، می‌افزاید: "این مطلب را از کسی غیر از ایشان ندیدم"[۴]. ابن حبیب بغدادی نیز برادران و خواهران مادری ایشان را چنین برمی شمارد: ام‌الفضل لبابة کبری بنت حارث همسر عباس، عموی پیامبر(ص)، مادر ابن‌عباس و لبابة صغری، همسر ولید بن مغیره، مادر خالد بن ولید و عزه بنت حارث. سپس به طرح نام خواهران مادری زینب بنت خزیمه می‌پردازد و چنین برمی‌شمارد: میمونه بنت حارث، اسماء بنت عمیس، همسر جعفر بن ابی‌طالب و سلامه بنت عمیس، همسر حمزة بن عبدالمطلب[۵][۶].
زینب بنت خزیمه، ام‌المساکین
- زینب بنت خزیمه را به علت عطوفت و مهربانی با مساکین و فقرا ام‌المساکین (مادر بیچارگان) لقب دادند[۷]. او در روزگار جاهلی نیز به همین لقب مشهور بوده است[۸]. در اینکه زینب پیش از ازدواج با حضرت(ص) همسر کدام صحابی رسول خدا(ص) بود، بین مؤرخان اختلاف است. بنا به قول مشهور، او همسر طفیل بن حارث بن مطلب بن عبد مناف بود؛ اما از طفیل طلاق گرفت و به عقد برادر طفیل، عبیده بن حارث درآمد[۹].
- عبیده بن حارث در غزوه بدر زخمی شد و در سن ۶۴ سالگی در صفراء جان داد[۱۰]. البته اقوال دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که آوردن آنها در اینجا خالی از وجه نیست. برخی از منابع آورده‌اند که ام‌المؤمنین زینب، نخست به همسری جهم بن عمرو بن حارث، پسر عموی عبیده بن حارث در آمده است[۱۱]؛ اما گویا کار به جدایی کشیده و آن بانو با عبیده ازدواج کرده است. در برخی از منابع نیز زینب، همسر عبدالله بن جحش معرفی شده است. عبدالله در غزوه احد به شهادت رسید[۱۲][۱۳].
ازدواج با رسول خدا(ص)
- پس از شهادت شوهرش، پیامبر از او خواستگاری کرد. او اختیار کار را به خود حضرت سپرد[۱۴]. پس رسول الله گواهانی را فراخواند[۱۵] و او را با مهریه دوازده و نیم اوقیه[۱۶] و به نقلی چهارصد درهم به همسری خود در آورد[۱۷]. گفته‌اند که قبیصه بن عمرو هلالی او را به عقد رسول خدا(ص) درآورد[۱۸].
- به نقلی دیگر، پیامبر، ابواسید بن علی بن مالک انصاری را به سوی زنی از بنی‌عامر بن صعصعه فرستاد تا زینب را برایش خواستگاری کند. حضرت، قبلاً زینب را ندیده بود. پس ابواسید، زینب را به عقد ایشان در آورد[۱۹].
- این ازدواج، بیست روز پس از ازدواج رسول خدا(ص) با حفصه بنت عمر بن خطاب[۲۰] در ماه رمضان سال سوم هجری، در سی و یکمین ماه هجرت صورت گرفت[۲۱]؛ اما ابن عبدالبر اندلسی بر این باور است که ازدواج رسول الله(ص) با زینب بنت خزیمه در تاریخی غیر از این صورت گرفته است. او وقوع این ازدواج را هفت سال پس از وفات خدیجه(س) می‌داند[۲۲][۲۳].
وفات
- درباره وفات او نیز همچون حوادث دوران حیاتش بین مؤرخان اختلاف است. عده‌ای وفات وی را هشت ماه پس از ازدواجش با رسول خدا(ص) و در ربیع الثانی سال چهارم هجری دانسته‌اند[۲۴].
- برخی دیگر نیز بر این باورند که ایشان دو یا سه ماه بیشتر نزد پیامبر(ص) نماند[۲۵]. ام‌المؤمنین، زینب بنت خزیمه در جوانی (سی‌سالگی) در مدینه وفات کرد[۲۶]. آن حضرت خود بر پیکر او نماز گزارد و او را در بقیع به خاک سپرد[۲۷]. گذشته از اینکه او و خدیجه(س) تنها زنان پیامبر(ص) بودند که در حیات ایشان از دنیا رفتند. مورخان وی را نخستین همسر رسول خدا(ص) می‌دانند که در مدینه در گذشته است. رسول الله(ص) از او فرزندی نداشت[۲۸].
- مطلب آخر اینکه زینب بنت خزیمه را می‌توان جزء معدود همسران رسول خدا(ص) برشمرد که روایتی از او در کتب راویان و محدثان نقل نشده است[۲۹].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، زینب بنت خزیمه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص:۳۹۶.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۸۵۳؛ ابن حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ص۲۷۴؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۸.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۸۵۳.
- ↑ ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۱۰۶-۱۰۹؛ همچنین علی بن الحسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۳۰۰؛ نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۷۸؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، زینب بنت خزیمه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص:۳۹۶-۳۹۷.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۱؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۱؛-احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.
- ↑ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.
- ↑ ابوبکر بیهقی، سنن الکبری، ج۷، ص۷۲؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۱، ص۱۵۷.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، زینب بنت خزیمه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص:۳۹۷-۳۹۸.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۲۰۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، جا ص۹۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷؛ عبدالرحمن سهیلی، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویه، ج۷، ص۵۳۹.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۵۹۹؛ عزالدین ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۵، ص۱۴.
- ↑ ابن قتیبه، المعارف، ص۱۵۸.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۱، ص۴۶.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، زینب بنت خزیمه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص:۳۹۸.
- ↑ نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۷۸؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، جه، ص۹۱.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ج۱، ص۳۲۴؛ خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۲۷.
- ↑ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۱۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵.
- ↑ ابوبکر بیهقی، دلائل النبوة فی احوال صاحب الشریعه، ج۳، ص۱۵۹.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، زینب بنت خزیمه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص:۳۹۹.