ناکثین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۵۷

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

ناکثین در حدیث | ناکثین در نهج البلاغه| ناکثین در تاریخ اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ناکثین (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

ناکثین به معنای پیمان‌شکنان. کسانی که با علی(ع) بیعت کردند، سپس بیعت و پیمان را شکسته، با آن حضرت جنگیدند. طلحه و زبیر به سرکردگی عایشه و جمعی دیگر از مردم بصره، به بهانۀ خونخواهی عثمان، فتنه‌ای را به راه انداختند و جنگ جمل را پیش آوردند. ^[۱].
پیامبر خدا(ص) این واقعه را به علی(ع) فرموده و از حوادث بعدی خبر داده بود. امیر المؤمنین می‌فرمود: "من مأمورم که با ناکثین و قاسطین و مارقین بجنگم"^[۲]. طلحه و زبیر که عضو شورای تعیین خلیفۀ پس از عمر بودند، خودشان طمع در ریاست و خلافت داشتند، ازاین‌رو تمایل به خلافت علی(ع) پس از قتل عثمان نداشتند. وقتی مردم با حضرت علی(ع) بیعت کردند، آن دو نیز جزو بیعت‌کنندگان بودند، امّا علی(ع)، خوشبین نبود و آیندۀ بیعت‌شکنی آنان را به وضوح می‌دید. یکی از نویسندگان، عوامل عمدۀ پیمان‌شکنی و فتنه‌انگیزی آنان و بروز جنگ جمل را چنین برمی‌شمارد:

ذمائم اخلاقی، همانند حسد و حقد و جهل و تعصب کورکورانه.
روش حضرت امیر(ع) در تقسیم عادلانۀ بیت‌المال و عدالت اقتصادی او.
ردّ درخواست طلحه و زبیر در به دست گرفتن پست‌های کلیدی به خاطر عدم شایستگی آنان.
ایفای نقش فعال بنی امیه در تحریک پیمان‌شکنان و مشارکت مستقیم در پدید آمدن غائلۀ جمل.
اصرار عایشه برای رسیدن به مطالع سیاسی و اقتصادی‌اش و لجاج و عناد وی با امیر مؤمنان(ع)^[۳].

ناکثین که در مکّه گرد آمده و زیر پوشش انجام عمره به آنجا رفته و علیه حضرت علی(ع) تبلیغ و سمپاشی می‌کردند، آنجا بر ضدّ امام هماهنگ گشتند. کسانی چون عبد اللّه بن عامر، مروان بن حکم، یعلی بن منیه، عبد اللّه بن ابی ربیعه، مغیرة بن شعبه، ولید بن عقبه و سعید بن عاص از جملۀ آنان بودند^[۴]. از آن پس، دامنۀ فتنه را به بصره کشیدند و در کوفه هم تحرّکاتی داشتند. خبر حرکت آنان به سوی بصره به حضرت علی(ع) رسید. وی سپاهی را از مدینه حرکت داد (هنوز امام در کوفه مستقر نشده بود) و در ذی قار در جنوب عراق مستقر شد. نبرد در حوالی بصره میان سپاه امیر المؤمنین و سپاه جمل در گرفت. جنگ جمل با پیروزی سپاه امیر المؤمنین و شکست پیروان عایشه و جمل پایان یافت و طلحه و زبیر کشته شدند و عایشه را نیز به مدینه برگرداندند^[۵]^[۶]

جستارهای وابسته

منابع

محدثی، جواد، فرهنگ غدیر.

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۶۵.
↑ « أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ »
↑ دانشنامه امام علی، ج ۹ ص ۵۱ مقاله «ناکثین
↑ الجمل، شیخ مفید، ص ۲۲۶
↑ درباره ناکثین، از جمله ر.ک: «الجمل»، شیخ مفید و ترجمه آن «نبرد جمل»، «امام علی بن ابی‌طالب»، عبدالفتاح عبدالمقصود، ج ۳، «دانشنامه امام علی»، ج ۹، «موسوعة الامام علی بن ابی‌طالب»، ج ۵، «نقش عایشه در تاریخ اسلام»، علامه عسکری، «شرح ابن ابی الحدید»، ج ۹، «مروج الذهب»، ج ۲ ص ۳۵۷، «بحارالأنوار»، ج ۳۲ ص ۵ تا ۱۴۸
↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۶۵.

[1] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۶۵.

[2] « أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ »

[3] دانشنامه امام علی، ج ۹ ص ۵۱ مقاله «ناکثین

[4] الجمل، شیخ مفید، ص ۲۲۶

[5] درباره ناکثین، از جمله ر.ک: «الجمل»، شیخ مفید و ترجمه آن «نبرد جمل»، «امام علی بن ابی‌طالب»، عبدالفتاح عبدالمقصود، ج ۳، «دانشنامه امام علی»، ج ۹، «موسوعة الامام علی بن ابی‌طالب»، ج ۵، «نقش عایشه در تاریخ اسلام»، علامه عسکری، «شرح ابن ابی الحدید»، ج ۹، «مروج الذهب»، ج ۲ ص ۳۵۷، «بحارالأنوار»، ج ۳۲ ص ۵ تا ۱۴۸

[6] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۶۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 ==مقدمه==
-*[[ناکثین]] به معنای [[پیمان‌شکنان]]. کسانی که با [[امام علی|علی]]{{ع}} [[بیعت]] کردند، سپس [[بیعت]] و [[پیمان]] را شکسته، با آن [[حضرت]] جنگیدند. [[طلحه]] و [[زبیر]] به سرکردگی [[عایشه]] و جمعی دیگر از [[مردم بصره]]، به بهانۀ [[خونخواهی]] [[عثمان]]، فتنه‌ای را به راه انداختند و [[جنگ جمل]] را پیش آوردند. <ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۶۵.</ref>.
+* ناکثین به معنای [[پیمان‌شکنان]]. کسانی که با [[امام علی|علی]]{{ع}} [[بیعت]] کردند، سپس [[بیعت]] و [[پیمان]] را شکسته، با آن [[حضرت]] جنگیدند. [[طلحه]] و [[زبیر]] به سرکردگی [[عایشه]] و جمعی دیگر از [[مردم بصره]]، به بهانۀ [[خونخواهی]] [[عثمان]]، فتنه‌ای را به راه انداختند و [[جنگ جمل]] را پیش آوردند. <ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۶۵.</ref>.
-*[[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} این واقعه را به [[امام علی|علی]]{{ع}} فرموده و از حوادث بعدی خبر داده بود. [[امام علی|امیر المؤمنین]] می‌فرمود: "من مأمورم که با [[ناکثین]] و [[قاسطین]] و [[مارقین]] بجنگم"<ref>{{متن حدیث| أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ }}</ref>. [[طلحه]] و [[زبیر]] که عضو شورای تعیین خلیفۀ پس از [[عمر]] بودند، خودشان [[طمع]] در [[ریاست]] و [[خلافت]] داشتند، ازاین‌رو تمایل به [[خلافت علی]]{{ع}} پس از [[قتل]] [[عثمان]] نداشتند. وقتی [[مردم]] با [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} [[بیعت]] کردند، آن دو نیز جزو بیعت‌کنندگان بودند، امّا [[امام علی|علی]]{{ع}}، [[خوشبین]] نبود و آیندۀ [[بیعت‌شکنی]] آنان را به وضوح می‌دید. یکی از نویسندگان، عوامل عمدۀ [[پیمان‌شکنی]] و [[فتنه‌انگیزی]] آنان و بروز [[جنگ جمل]] را چنین برمی‌شمارد:
+* [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} این واقعه را به [[امام علی|علی]]{{ع}} فرموده و از حوادث بعدی خبر داده بود. [[امام علی|امیر المؤمنین]] می‌فرمود: "من مأمورم که با ناکثین و [[قاسطین]] و [[مارقین]] بجنگم"<ref>{{متن حدیث| أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ }}</ref>. [[طلحه]] و [[زبیر]] که عضو شورای [[تعیین]] خلیفۀ پس از [[عمر]] بودند، خودشان [[طمع]] در [[ریاست]] و [[خلافت]] داشتند، ازاین‌رو [[تمایل]] به [[خلافت علی]]{{ع}} پس از [[قتل]] [[عثمان]] نداشتند. وقتی [[مردم]] با [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} [[بیعت]] کردند، آن دو نیز جزو بیعت‌کنندگان بودند، امّا [[امام علی|علی]]{{ع}}، [[خوشبین]] نبود و آیندۀ [[بیعت‌شکنی]] آنان را به وضوح می‌دید. یکی از نویسندگان، عوامل عمدۀ [[پیمان‌شکنی]] و [[فتنه‌انگیزی]] آنان و بروز [[جنگ جمل]] را چنین برمی‌شمارد:
-#ذمائم [[اخلاقی]]، همانند [[حسد]] و حقد و [[جهل]] و [[تعصب]] کورکورانه.
+#ذمائم [[اخلاقی]]، همانند [[حسد]] و حقد و [[جهل]] و [[تعصب]] [[کورکورانه]].
 #روش [[امام علی|حضرت امیر]]{{ع}} در تقسیم عادلانۀ [[بیت‌المال]] و [[عدالت]] [[اقتصادی]] او.
 #ردّ درخواست [[طلحه]] و [[زبیر]] در به دست گرفتن پست‌های کلیدی به خاطر عدم [[شایستگی]] آنان.
 #ایفای نقش فعال [[بنی امیه]] در تحریک [[پیمان‌شکنان]] و مشارکت مستقیم در پدید آمدن غائلۀ [[جمل]].
-#[[اصرار]] [[عایشه]] برای رسیدن به مطالع [[سیاسی]] و اقتصادی‌اش و لجاج و عناد وی با [[امام علی|امیر مؤمنان]]{{ع}}<ref>دانشنامه امام علی، ج ۹ ص ۵۱ مقاله «ناکثین</ref>.
+# [[اصرار]] [[عایشه]] برای رسیدن به مطالع [[سیاسی]] و اقتصادی‌اش و لجاج و عناد وی با [[امام علی|امیر مؤمنان]]{{ع}}<ref>دانشنامه امام علی، ج ۹ ص ۵۱ مقاله «ناکثین</ref>.
-*[[ناکثین]] که در [[مکّه]] گرد آمده و زیر پوشش انجام [[عمره]] به آنجا رفته و علیه [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} [[تبلیغ]] و سمپاشی می‌کردند، آنجا بر ضدّ [[امام]] هماهنگ گشتند. کسانی چون [[عبد اللّه بن عام]]ر، [[مروان بن حکم]]، [[یعلی بن منیه]]، [[عبد اللّه بن ابی ربیعه]]، [[مغیرة بن شعبه]]، [[ولید بن عقبه]] و [[سعید بن عاص]] از جملۀ آنان بودند<ref> الجمل، شیخ مفید، ص ۲۲۶</ref>. از آن پس، دامنۀ [[فتنه]] را به [[بصره]] کشیدند و در [[کوفه]] هم تحرّکاتی داشتند. خبر حرکت آنان به سوی [[بصره]] به [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} رسید. وی سپاهی را از [[مدینه]] حرکت داد (هنوز [[امام]] در [[کوفه]] مستقر نشده بود) و در [[ذی قار]] در جنوب [[عراق]] مستقر شد. [[نبرد]] در حوالی [[بصره]] میان [[سپاه]] [[امیر المؤمنین]] و [[سپاه]] [[جمل]] در گرفت. [[جنگ جمل]] با [[پیروزی]] [[سپاه]] [[امام علی|امیر المؤمنین]] و [[شکست]] [[پیروان]] [[عایشه]] و [[جمل]] پایان یافت و [[طلحه]] و [[زبیر]] کشته شدند و [[عایشه]] را نیز به [[مدینه]] برگرداندند<ref> درباره ناکثین، از جمله ر.ک: «الجمل»، شیخ مفید و ترجمه آن «نبرد جمل»، «امام علی بن ابی‌طالب»، عبدالفتاح عبدالمقصود، ج ۳، «دانشنامه امام علی»، ج ۹، «موسوعة الامام علی بن ابی‌طالب»، ج ۵، «نقش عایشه در تاریخ اسلام»، علامه عسکری، «شرح ابن ابی الحدید»، ج ۹، «مروج الذهب»، ج ۲ ص ۳۵۷، «بحارالأنوار»، ج ۳۲ ص ۵ تا ۱۴۸</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۶۵.</ref>
+* ناکثین که در [[مکّه]] گرد آمده و زیر [[پوشش]] انجام [[عمره]] به آنجا رفته و علیه [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} [[تبلیغ]] و سمپاشی می‌کردند، آنجا بر ضدّ [[امام]] هماهنگ گشتند. کسانی چون [[عبد اللّه بن عام]]ر، [[مروان بن حکم]]، [[یعلی بن منیه]]، [[عبد اللّه بن ابی ربیعه]]، [[مغیرة بن شعبه]]، [[ولید بن عقبه]] و [[سعید بن عاص]] از جملۀ آنان بودند<ref> الجمل، شیخ مفید، ص ۲۲۶</ref>. از آن پس، دامنۀ [[فتنه]] را به [[بصره]] کشیدند و در [[کوفه]] هم تحرّکاتی داشتند. خبر حرکت آنان به سوی [[بصره]] به [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} رسید. وی سپاهی را از [[مدینه]] حرکت داد (هنوز [[امام]] در [[کوفه]] مستقر نشده بود) و در [[ذی قار]] در جنوب [[عراق]] مستقر شد. [[نبرد]] در حوالی [[بصره]] میان [[سپاه]] [[امیر المؤمنین]] و [[سپاه]] [[جمل]] در گرفت. [[جنگ جمل]] با [[پیروزی]] [[سپاه]] [[امام علی|امیر المؤمنین]] و [[شکست]] [[پیروان]] [[عایشه]] و [[جمل]] پایان یافت و [[طلحه]] و [[زبیر]] کشته شدند و [[عایشه]] را نیز به [[مدینه]] برگرداندند<ref> درباره ناکثین، از جمله ر.ک: «الجمل»، شیخ مفید و ترجمه آن «نبرد جمل»، «امام علی بن ابی‌طالب»، عبدالفتاح عبدالمقصود، ج ۳، «دانشنامه امام علی»، ج ۹، «موسوعة الامام علی بن ابی‌طالب»، ج ۵، «نقش عایشه در تاریخ اسلام»، علامه عسکری، «شرح ابن ابی الحدید»، ج ۹، «مروج الذهب»، ج ۲ ص ۳۵۷، «بحارالأنوار»، ج ۳۲ ص ۵ تا ۱۴۸</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۶۵.</ref>
 == جستارهای وابسته ==