سید مرتضی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
* [[منزلت]] و [[جامعیت]] [[علمی]] | * [[منزلت]] و [[جامعیت]] [[علمی]] | ||
* آثار | * آثار | ||
#فهرست آثار | |||
#معرفی اجمالی آثار [[کلامی]] | |||
* [[مقام]] و [[منزلت اجتماعی]] | * [[مقام]] و [[منزلت اجتماعی]] | ||
#[[جایگاه]] [[سید مرتضی]] در [[بغداد]] | |||
#[[مناصب]] و سمت‌ها | |||
#[[تمکن مالی]] | |||
* [[سید مرتضی]] و [[رسالت]] [[شیعه]] | * [[سید مرتضی]] و [[رسالت]] [[شیعه]] | ||
* [[وفات]] | * [[وفات]] | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
* اسماء و [[صفات الهی]] | * اسماء و [[صفات الهی]] | ||
* الف) مباحث عام | * الف) مباحث عام | ||
#تعریف صفت، [[لقب]] و اسم | |||
#چگونگی [[اثبات]] [[صفات الهی]] | |||
#توقیفی نبودن اسماء [[الهی]] | |||
#تقسیمات | |||
#نفسی بودن [[صفات الهی]] | |||
* خارج نشدن [[واجب]] تعالی از صفات نفس | * خارج نشدن [[واجب]] تعالی از صفات نفس | ||
* چگونگی [[انصاف]] [[خداوند]] به صفات نفس | * چگونگی [[انصاف]] [[خداوند]] به صفات نفس | ||
* ب) مباحث خاص | * ب) مباحث خاص | ||
* صفات ثبوتی | * صفات ثبوتی | ||
#[[قدرت]] | |||
#[[علم]] | |||
#وجود | |||
#قدیم | |||
#[[حیات]] | |||
#[[ادراک]] | |||
#[[سمع]] و [[بصر]] | |||
# [[اراده]] | |||
##[[دلایل عقلی]] | |||
##[[دلایل نقلی]] | |||
##[[اجماع]] | |||
#[[کلام]] | |||
* ترتیب [[علم به صفات الهی]] و [[حکم]] خاص هریک از آنها | * ترتیب [[علم به صفات الهی]] و [[حکم]] خاص هریک از آنها | ||
* صفات سلبی | * صفات سلبی | ||
#[[یگانگی خداوند]] و [[نفی]] [[شریک]] | |||
#[[غنا]] و [[نفی]] [[نیازمندی]] | |||
#[[نفی]] ماهیت و چیستی از [[خداوند]] | |||
#[[نفی]] جوهریت و جسمیت | |||
#[[نفی]] [[احکام]] [[جسم]] و جوهر | |||
#[[نفی]] عرضیت | |||
#[[نفی رؤیت]] | |||
#[[نفی]] تحرک و مکانمندی | |||
#[[نفی]] محل | |||
* [[دعا]] | * [[دعا]] | ||
* [[افعال الهی]] | * [[افعال الهی]] | ||
* [[حسن و قبح افعال]] | * [[حسن و قبح افعال]] | ||
* تقسیم [[افعال]] به مباشری، تولیدی و اختراعی | |||
* [[هدایت]] و [[ضلالت]] | * [[هدایت]] و [[ضلالت]] | ||
* [[قضا و قدر]] | * [[قضا و قدر]] | ||
| خط ۱۷۱: | خط ۱۷۱: | ||
* [[جبر و اختیار]] | * [[جبر و اختیار]] | ||
* [[دلایل]] [[اختیار انسان]] | * [[دلایل]] [[اختیار انسان]] | ||
#[[دلایل عقلی]] | |||
#[[دلایل نقلی]] | |||
* [[استطاعت]] | * [[استطاعت]] | ||
* تقدم [[قدرت]] بر فعل | * تقدم [[قدرت]] بر فعل | ||
| خط ۱۹۰: | خط ۱۹۰: | ||
* [[راه]] دوم: [[معجزه]] | * [[راه]] دوم: [[معجزه]] | ||
* الف) تعریف [[معجزه]] و شرایط آن | * الف) تعریف [[معجزه]] و شرایط آن | ||
# فعل [[الهی]] بودن | |||
#متعذر بودن به لحاظ جنس یا [[وصف]] | |||
#[[خارق عادت]] بودن | |||
* ب) [[امکان معجزه]] برای غیر [[پیامبران]] | * ب) [[امکان معجزه]] برای غیر [[پیامبران]] | ||
* [[راه]] [[شناخت]] [[پیامبران]] گذشته | * [[راه]] [[شناخت]] [[پیامبران]] گذشته | ||
* ویژگی و [[صفات پیامبران]] | * ویژگی و [[صفات پیامبران]] | ||
#[[علم]] | |||
#[[عصمت]] | |||
##تعریف [[عصمت]] | |||
##دامنه [[عصمت پیامبران]] | |||
##[[اثبات]] دیدگاه [[امامیه]] | |||
* [[برتری]] [[پیامبران]] بر [[فرشتگان]] | * [[برتری]] [[پیامبران]] بر [[فرشتگان]] | ||
* [[نبوت خاصه]] | * [[نبوت خاصه]] | ||
| خط ۲۲۱: | خط ۲۲۱: | ||
* [[خلیفه بلافصل]] [[پیامبر]]{{صل}} کیست؟ | * [[خلیفه بلافصل]] [[پیامبر]]{{صل}} کیست؟ | ||
* [[دلایل امامت امام علی]]{{ع}} | * [[دلایل امامت امام علی]]{{ع}} | ||
#[[دلایل عقلی]] | |||
#[[دلایل نقلی]] | |||
*[[نص]] [[نبوی]] | |||
* نقد و بررسی [[شبهات]] | * نقد و بررسی [[شبهات]] | ||
* [[امامت]] سایر [[ائمه]] | * [[امامت]] سایر [[ائمه]] | ||
| خط ۲۳۵: | خط ۲۳۵: | ||
* تعریف و [[حقیقت]] [[وعد و وعید]] | * تعریف و [[حقیقت]] [[وعد و وعید]] | ||
* [[وعد و وعید]] [[عقلی]] | * [[وعد و وعید]] [[عقلی]] | ||
# با انجام [[افعال]]، [[استحقاق]] چه اموری حاصل می‌‌شود؟ | |||
#موجبات [[استحقاق]] | |||
##جواز و [[حسن]] [[عقلی]] [[عفو]] [[خداوند]] از [[عقاب]] | |||
#کیفیت [[استحقاق]]، دائمی یا منقطع؟ | |||
* [[عبادت]] [[کافر]] و [[معرفت]] او به [[خداوند]] | * [[عبادت]] [[کافر]] و [[معرفت]] او به [[خداوند]] | ||
* [[وعد و وعید]] سمعی | * [[وعد و وعید]] سمعی | ||
نسخهٔ ۱۳ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۴۳
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
| سید مرتضی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | علی رضا اسعدی |
| موضوع | متکلمان شیعه |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی|انتشارات انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی]][[رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی]] |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۱ ش |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۹۵-۰۰۵-۶ |
| شماره ملی | 3620825 ۳۶۲۰۸۲۵ |
سید مرتضی، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون شخصیت سید مرتضی یکی از متکلمان شیعه می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر علی رضا اسعدی است و انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «اثر حاضر مروری بر زندگانی، افکار و آثار سید مرتضی معروف به علم الهدی و شخصیت علمی و معنوی ایشان است. در این اثر با هدف آشنایی با متکلمان شیعه امامیه و نظریات و آثار کلامی ایشان، به بحث و بررسی اندیشه‌های کلامی سید مرتضی یکی از متکلمان معروف شیعی در قرن چهارم هجری پرداخته شده و ابعاد مختلف شخصیت فکری ایشان و مهمترین اندیشه‌های کلامی وی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نویسنده نخست به اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دینی عصر سید مرتضی اشاره کرده و سپس منزلت والای علمی ایشان را با توجه به این شرایط و تربیت شاگردان فراوان و آثار مهم به ویژه در حوزه کلام و اعتقادات را مورد بحث و بررسی قرار داده است. وی در ادامه به روش‌شناسی مباحث کلامی سید مرتضی پرداخته و دیدگاه‌های ایشان را در مورد معرفت‌شناسی، وجودشناسی، جهان‌شناسی، خداشناسی، انسان‌شناسی، نبوت عامه و خاصه، امام‌شناسی و ادله امامت و عصمت امامان(ع)، معادشناسی، قضا و قدر الهی و نسبت بین افعال الهی با افعال بندگان، تفسیر شر و برخی دیگر از مسایل کلامی رایج در آن زمان را مورد شرح و بررسی قرار داده است.»[۱].
فهرست کتاب
- سخنی با خواننده
- درباره طرح (متکلمان شیعه)
- مقدمه
فصل اول: نگاهی گذرا به زندگی و ابعاد شخصیت سید مرتضی
- ولادت، کنیه و القاب
- خاندان
- اوضاع و احوال سیاسی، اجتماعی
- شرایط علمی و فرهنگی بغداد
- شخصیت و حیات علمی
- تحصیلات
- اساتید
- شاگردان
- منزلت و جامعیت علمی
- آثار
- فهرست آثار
- معرفی اجمالی آثار کلامی
- تعریف، موضوع و غایت علم کلام
- آشنایی با مکاتب کلامی
- روش کلامی سید مرتضی
- بررسی انتساب اعتزال به سید مرتضی
فصل سوم: معرفت‌شناسی
- بداهت وجود و تعریف علم
- اقسام علم
- راه‌ها و منابع معرفت
- عقل نظری و عقل عملی
- نظر و استدلال
- تعریف نظر
- اخبار
- اجماع
- اسناد معارف و علوم به بندگان
فصل چهارم: وجودشناسی و جهان‌شناسی
- تعریف و تقسیمات وجود
- عوالم هستی
- کیفیت آفرینش جهان
- اجزای تشکیل دهنده جهان
- تعریف جوهر و عرض
- فنای جواهر
- امکان اعاده جوهر برای خداوند
- اعاده چه کسی واجب است و چگونه؟
- محدث بودن جوهر به سبب (معنا)
- مدرک بودن جواهر
- حدوث و قدم عالم
- ویژگی‌های عالم دنیا
- موجودات جهان
- فرشتگان و جن پس از پایان تکلیف
- ابر و رعد و برق
- شب، روز، زمان و ساعت
فصل پنجم: خداشناسی
- نظر و استدلال در معرفت خداوند
- وجوب نظر
- اولیت وجوب نظر
- ابطال تقلید
- وجوب معرفت خداوند
- راه‌های شناخت خداوند
- فطرت
- عدل
- اسماء و صفات الهی
- الف) مباحث عام
- ترتیب علم به صفات الهی و حکم خاص هریک از آنها
- صفات سلبی
- یگانگی خداوند و نفی شریک
- غنا و نفی نیازمندی
- نفی ماهیت و چیستی از خداوند
- نفی جوهریت و جسمیت
- نفی احکام جسم و جوهر
- نفی عرضیت
- نفی رؤیت
- نفی تحرک و مکانمندی
- نفی محل
- دعا
- افعال الهی
- حسن و قبح افعال
- تقسیم افعال به مباشری، تولیدی و اختراعی
- هدایت و ضلالت
- قضا و قدر
- تکلیف
- تعریف تکلیف
- قبح تکلیف کسی که قادر نیست
- تعریف مکلف
- دلیل حسن تکلیف
- شرایط تکلیف
- شرایط مکلف
- شرایط مکلف
- تکلیف کافر
- وجه حسن تکلیف کفار
- وجوب انقطاع تکلیف
- لطف
- تعریف و اقسام لطف
- مبانی و براهین لطف
- اصلح
- درد و رنج
- نقد و بررسی نظرات درباره حسن آلام ابتدایی
- رد دیدگاه انحصار آلام در آلام استحقاقی
- عوض
- اجل
- رزق و روزی
- قیمت
فصل ششم: انسان‌شناسی
- عالم ذر یا انسان پیش از دنیا
- ماهیت انسان
- جبر و اختیار
- دلایل اختیار انسان
- استطاعت
- تقدم قدرت بر فعل
- تعلق قدرت به حدوث فعل
- تعلق قدرت به ضدان و مختلفان
- بقای قدرت
- مقدورات انسان
- اقسام فعل و فاعل
- ابطال تکلیف بمالایطاق
فصل هفتم: نبوت
- نبوت عامه
- معنای رسول و نبی
- حسن و وجوب بعثت
- نقد و بررسی شبهات براهمه
- راه‌های شناخت پیامبران
- راه اول: نص
- راه دوم: معجزه
- الف) تعریف معجزه و شرایط آن
- ب) امکان معجزه برای غیر پیامبران
- راه شناخت پیامبران گذشته
- ویژگی و صفات پیامبران
- برتری پیامبران بر فرشتگان
- نبوت خاصه
- نسخ
- دلیل نسخ نشدن شریعت اسلام
- اثبات نبوت پیامبر گرامی اسلام
- الف) قرآن
- چگونگی دلالت قرآن بر نبوت
- تبیین نظریه صرفه
- ب) سایر معجزات پیامبر اسلام
- کیفیت نزول قرآن
فصل هشتم: امامت
- امامت عامه
- تعریف امامت
- وجوب امامت
- طریق اول: استدلال مبتنی بر عقل یا برهان لطف
- طریق دوم: استدلال مبتنی بر سمع و ثبوت شریعت
- صفات امام
- امامت خاصه
- خلیفه بلافصل پیامبر(ص) کیست؟
- دلایل امامت امام علی(ع)
- نص نبوی
- نقد و بررسی شبهات
- امامت سایر ائمه
- اثبات افضلیت امام علی(ع)
- حکم جنگ کنندگان با امام علی(ع)
- غیبت امام زمان(ع)
- طول غیبت امام زمان(ع)
- سرنوشت امامت پس از امام زمان(ع)
- رجعت
فصل نهم: وعد و وعید یا معادشناسی
- تعریف و حقیقت وعد و وعید
- وعد و وعید عقلی
- عبادت کافر و معرفت او به خداوند
- وعد و وعید سمعی
- عفو فاسق
- شفاعت
- تحابط
- تقدم عقاب بر ثواب
- وجوب موافات
- احکام اهل آخرت
- وضعیت اطفال در قیامت
- عذاب قبر
- کیفیت معاد
- محاسبه اعمال
- آنچه در مورد مستحق ثواب و عقاب به آن متعبدیم
- تکفیر و تفسیق
- اسماء و احکام
- رد منزله بین المنزلین
- امر به معروف و نهی از منکر
- شرایط امر به معروف و نهی از منکر
- اکراه و مسائل مربوط به آن
- سرزمین اسلام و سرزمین کفر
- کتابنامه
- نمایه
- آیات
- اصطلاحات
- کسان و مکان‌ها
دربارهٔ پدیدآورنده
آقای علی رضا اسعدی (متولد ۱۳۵۰ ش)، عضو هیئت علمی پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی از جمله فعالیت‌های وی است. او تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «سید مرتضی»، «سید رضی»،«هشام بن حکم» و «امام علی و دینداری» برخی از این آثار است.[۲]