اتحاد: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۴ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۴۶

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

اتحاد در قرآن | اتحاد در حدیث | اتحاد در اخلاق اسلامی | اتحاد در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل اتحاد (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

اتّحاد یعنی دو چیز یک می‌شوند؛ امربالقوة با امربالفعل وقتی که به صورت امربالفعل درآمد یکی می‌شود^[۱].

اتّحاد عاقل و معقول

مقصود این است که وجود نفس با وجود آن معقول - که اسمش همان “علم” است - با یکدیگر متحد می‌شوند^[۲]. به عبارت دیگر مقصود این است که در اینجا آنچه که مورد مطالعه قرار می‌گیرد با خود مطالعه‌کننده یکی است (در اصطلاح اینها) چون انسان خودِ انسان را دارد مطالعه می‌کند، و به این معنا اسمش را می‌گذارد اتحاد عاقل و معقول^[۳].^[۴]

اتّحاد عاقل و معقول از نظر ابوریحان

ابوریحان در “تحقیق مالهند”، آنجا که درباره عقیده تناسخ بحث می‌کند می‌گوید به عقیده هندیان، نفس اگر چندین‌بار در این جهان بیاید و تدریجاً تصفیه کامل بشود در نهایت امر با ذات خدا یکی می‌شود و به سعادت کامل می‌رسد و دیگر بازگشت به بدن نمی‌کند. ابوریحان نام این حالت را که فناء نفس در ذات حق است، “اتحاد عاقل و معقول” می‌گذارد^[۵].^[۶]

اتّحاد قوه و فعل

شیء از آن جهت که متحرک است امر بالقوه است. یعنی حرکت در عین اینکه کمال اول است مادام که حرکت است یک کمال ثانی بر او مترتّب است. یعنی فعلیتی که در آینده بدان واصل خواهد شد. یعنی تا وقتی‌که حرکت وجود دارد شیء متحرک می‌خواهد چیزی بشود که نیست، و همین که این حالت از بین رفت و فعلیت و آن چیز شدن برایش حاصل شد دیگر شیء متحرک نیست. لااقل متحرک به آن حرکت خاصی که برای این فعلیت معیّن داشت نیست. و اگر باز هم متحرک باشد، فعلیت دیگری برایش مطرح است که باید با حرکت جدیدی به آن برسد. این مطلب را اتحاد قوه و فعل در حرکت می‌نامند^[۷].^[۸]

جستارهای وابسته

منابع

زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر

پانویس

↑ شرح مبسوط منظومه، جلد دوم، ص۳۵.
↑ شرح مبسوط منظومه، جلد دوم، ص۱۷.
↑ فلسفه تاریخ، جلد اول، ص۲۶۸.
↑ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۵۳.
↑ مقالات فلسفی (۱)، ص۱۹۴.
↑ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۵۳.
↑ حرکت در زمان، جلد اول، ص۱۱۹.
↑ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۵۳.

[1] شرح مبسوط منظومه، جلد دوم، ص۳۵.

[2] شرح مبسوط منظومه، جلد دوم، ص۱۷.

[3] فلسفه تاریخ، جلد اول، ص۲۶۸.

[4] زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۵۳.

[5] مقالات فلسفی (۱)، ص۱۹۴.

[6] زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۵۳.

[7] حرکت در زمان، جلد اول، ص۱۱۹.

[8] زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۵۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{ویرایش غیرنهایی}}
-{{نبوت}}
+{{امامت}}
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
 : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[اتحاد در قرآن]] | [[اتحاد در حدیث]] | [[اتحاد در کلام اسلامی]]</div>
+: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[اتحاد در قرآن]] | [[اتحاد در حدیث]] | [[اتحاد در اخلاق اسلامی]] | [[اتحاد در کلام اسلامی]]</div>
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
 : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[اتحاد (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
 <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
 ==مقدمه==
-#{{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَيَّدَكَ بِنَصْرِهِ وَبِالْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«و اگر بخواهند تو را فریب دهند بی‌گمان خداوند تو را بسنده است؛ هموست که تو را با یاوری خویش و با مؤمنان پشتیبانی کرد» سوره انفال، آیه ۶۲.</ref> * {{متن قرآن|وَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و دل‌های آنان را با هم پیوستگی داد ؛ اگر همه آنچه را در زمین است می‌بخشیدی میان دل‌های آنها پیوستگی نمی‌دادی اما خداوند ایشان را با هم پیوستگی داد؛ بی‌گمان او پیروزمندی فرزانه است» سوره انفال، آیه ۶۳.</ref>. پیروزی و تأیید پیامبر و نصرت مؤمنین
+اتّحاد یعنی دو چیز یک می‌شوند؛ امربالقوة با امربالفعل وقتی که به صورت امربالفعل درآمد یکی می‌شود<ref>شرح مبسوط منظومه، جلد دوم، ص۳۵.</ref>.
-#{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند  فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید که این بهتر و بازگشت آن نیکوتر است» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref>
-#{{متن قرآن|قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ}}<ref>«بگو: ای اهل کتاب! بیایید بر کلمه‌ای که میان ما و شما برابر است هم‌داستان شویم که:» سوره آل عمران، آیه ۶۴.</ref>
+==اتّحاد [[عاقل]] و معقول==
-#{{متن قرآن|إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلًا وَلَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِيرًا لَفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که خداوند آنان را به تو در خوابت «اندک» نشان داد و اگر آنان را «بسیار» نشان داده بود سست می‌شدید  و در کار (جنگ) اختلاف می‌یافتید ولی خداوند (شما را) در امان داشت که او به اندیشه‌ها داناست» سوره انفال، آیه ۴۳.</ref>
+مقصود این است که وجود نفس با وجود آن معقول - که اسمش همان “علم” است - با یکدیگر [[متحد]] می‌شوند<ref>شرح مبسوط منظومه، جلد دوم، ص۱۷.</ref>. به عبارت دیگر مقصود این است که در اینجا آنچه که مورد مطالعه قرار می‌گیرد با خود مطالعه‌کننده یکی است (در اصطلاح اینها) چون [[انسان]] خودِ انسان را دارد مطالعه می‌کند، و به این معنا اسمش را می‌گذارد اتحاد عاقل و معقول<ref>فلسفه تاریخ، جلد اول، ص۲۶۸.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۵۳.</ref>
-==نتیجه==
-در این آیات ایجاد الفت و اتحاد میان مسلمانان صدر اسلام، هدیه خداوند به پیامبرذکر شده، و محورهائی که براساس آن بنیان محکم اتحاد به وجود می‌آید، این گونه مطرح گردیده است:
+==اتّحاد عاقل و معقول از نظر ابوریحان==
-#پرستش خدا و دوری از شرک: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَيَّدَكَ بِنَصْرِهِ وَبِالْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«و اگر بخواهند تو را فریب دهند بی‌گمان خداوند تو را بسنده است؛ هموست که تو را با یاوری خویش و با مؤمنان پشتیبانی کرد» سوره انفال، آیه ۶۲.</ref> * {{متن قرآن|وَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و دل‌های آنان را با هم پیوستگی داد ؛ اگر همه آنچه را در زمین است می‌بخشیدی میان دل‌های آنها پیوستگی نمی‌دادی اما خداوند ایشان را با هم پیوستگی داد؛ بی‌گمان او پیروزمندی فرزانه است» سوره انفال، آیه ۶۳.</ref>
+ابوریحان در “تحقیق مالهند”، آنجا که درباره [[عقیده]] [[تناسخ]] بحث می‌کند می‌گوید به عقیده [[هندیان]]، نفس اگر چندین‌بار در این [[جهان]] بیاید و تدریجاً [[تصفیه]] کامل بشود در نهایت امر با [[ذات خدا]] یکی می‌شود و به [[سعادت]] کامل می‌رسد و دیگر بازگشت به [[بدن]] نمی‌کند. ابوریحان نام این حالت را که فناء نفس در ذات [[حق]] است، “اتحاد عاقل و معقول” می‌گذارد<ref>مقالات فلسفی (۱)، ص۱۹۴.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۵۳.</ref>
-#رد حاکمیت غیر خداوند {{متن قرآن|قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ}}<ref>«بگو: ای اهل کتاب! بیایید بر کلمه‌ای که میان ما و شما برابر است هم‌داستان شویم که:» سوره آل عمران، آیه ۶۴.</ref>
-#اطاعت از خدا و رسول و اولو الامر: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند  فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید که این بهتر و بازگشت آن نیکوتر است» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref>
-#اندک نمائی دشمنان در رؤیای پیامبر از سوی خداوند و اعلام آن حضرت به مردم عامل اتحاد مسلمانان ذکر شده است: {{متن قرآن|إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلًا وَلَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِيرًا لَفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که خداوند آنان را به تو در خوابت «اندک» نشان داد و اگر آنان را «بسیار» نشان داده بود سست می‌شدید  و در کار (جنگ) اختلاف می‌یافتید ولی خداوند (شما را) در امان داشت که او به اندیشه‌ها داناست» سوره انفال، آیه ۴۳.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۵۵.</ref>.
-== پرسش‌های وابسته ==
+==اتّحاد [[قوه]] و فعل==
+شیء از آن جهت که متحرک است امر بالقوه است. یعنی حرکت در عین اینکه [[کمال اول]] است مادام که حرکت است یک کمال ثانی بر او مترتّب است. یعنی فعلیتی که در [[آینده]] بدان [[واصل]] خواهد شد. یعنی تا وقتی‌که حرکت وجود دارد شیء متحرک می‌خواهد چیزی بشود که نیست، و همین که این حالت از بین رفت و فعلیت و آن چیز شدن برایش حاصل شد دیگر شیء متحرک نیست. لااقل متحرک به آن حرکت خاصی که برای این فعلیت معیّن داشت نیست. و اگر باز هم متحرک باشد، فعلیت دیگری برایش مطرح است که باید با حرکت جدیدی به آن برسد. این مطلب را اتحاد قوه و فعل در حرکت می‌نامند<ref>حرکت در زمان، جلد اول، ص۱۱۹.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۵۳.</ref>
 == جستارهای وابسته ==
 ==منابع==
-# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]
+# [[پرونده:1100662.jpg|22px]] [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|'''فرهنگ مطهر''']]
 ==پانویس==
+{{پانویس2}}
-{{پانویس2}}
-{{مدینه}}
 [[رده:اتحاد]]
 [[رده:مدخل]]