اسلام در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

*[[ایمان]] و [[باور]] جای خود را دارد و [[عمل صالح]] و [[خلق]] [[نیکو]] جای خود را. همۀ این مطالب را می‌توان در نامۀ مفصل ایشان به [[مأمون]] ملاحظه کرد. چنان‌که [[نقل]] شده [[مأمون]] از [[امام]] درخواست می‌کند که در نامه‌ای [[اسلام ناب]] را برایش شرح کند<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۱۲۱.</ref>. ایشان نیز به تشریح [[اسلام ناب]] برای وی می‌پردازد. آنچه در نامۀ [[امام]] قابل توجه است [[عنایت]] ایشان به ابعاد [[دین اسلام]] است. [[امام]] سخنان خود را دربارۀ [[اسلام]] در سه بعد [[اعتقادی]]، شعائری-مناسکی و [[اخلاقی]] سامان می‌دهد و در باب هر بعد آن به نحو مستقل سخن می‌گوید. در بحث از بُعد [[اعتقادی]] [[اسلام]]، [[امام]] تفصیلی را ارائه کرده که از رهگذر آن بخش عظیمی از متعلقات [[ایمانی]] شناخته و ناشناختۀ [[مسلمانان]] دانسته می‌شود. این تفصیل هم در بخش مربوط به [[اعتقاد]] [[خدا]] دیده می‌شود و هم در بخش [[باور]] به [[حقانیت قرآن]] و.... برای نمونه در باب [[اعتقاد]] به [[خدا]] ایشان [[معتقد]] است که [[اسلام]] [[خالص]] [[گواهی]] به این است که جز [[الله]]، خدایی نیست و تنها و بی‌شریک است. اوست یکتا، بی‌همتا، بی‌نیاز، [[قائم]]، شنوا، توانا، بی‌مبدأ، بی‌منتها، [[دانایی]] که [[جاهل]] نگردد و [[توانایی]] که عاجز نشود و [[بی‌نیازی]] که محتاج نگردد. عادلی که [[ستم]] روا ندارد. [[آفریدگار]] همه چیز اوست و چیزی مثل او نیست. بی‌شبیه، بی‌ضد، بی‌همتا، بی‌شریک و بی‌همسر است. اوست که مقصود [[عبادت]] و [[دعا]] و [[خوف]] و رجاست<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۱۲۱-۱۲۲.</ref>. ایشان با تصویری که از [[خدا]] ارائه می‌کند به این نکته توجه می‌دهد که نباید خدایی را پرستید که دچار نقص‌های مخلوقات باشد و چنین خدایی خدای [[اسلام]] نیست. بخش قابل توجهی از آنچه [[امام]] در باب [[باور]] به [[خدا]] و متعلَّق [[اسلام راستین]] معرفی می‌کند، تصحیح نگرش مخاطبان و معاصرانی است که باورهای [[کفرآمیز]] و شرک‌آلود وسیعی داشتند که در کتب مختلف به این [[باورها]] اشاره شده است<ref>کتاب الأصنام، ص۱۲۹؛ البدایة و النهایة، ج۲، ص۱۸۸؛ لسان العرب، ج۱۵، ص۲۴۱.</ref>.<ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[ اسلام - کمپانی زارع (مقاله)|مقاله «اسلام»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲.</ref>

*در باب [[اعتقاد]] به [[پیامبری]] [[حضرت محمد]]{{صل}} و [[کتاب خدا]] بودن [[قرآن]] نیز ایشان چنین طریقی را پیموده است. [[اسلام]] [[خالص]] مورد نظر ایشان [[اسلامی]] است که همۀ ابعاد آن ذیل [[تعلیم]] و [[تأیید]] [[امام]] [[معصوم]] صورت می‌پذیرد. از این روست که خود یکی از مهم‌ترین [[معتقدات]] [[اسلامی]] به شمار می‌آید. به بیان [[امام]]، یکی از اموری که هر [[مسلمان]] باید به آن [[باور]] داشته باشد این است که بعد از [[پیامبر]]{{صل}} [[حجت]] [[مؤمنان]]، [[قائم]] به امر [[مسلمانان]] و سخنگو از جانب [[قرآن]] و [[دانا]] به [[احکام]] آن، [[امام علی]]{{ع}} و یازده [[امام]] از [[فرزند]] ایشان‌اند و هر کس از ایشان [[پیروی]] نکند و [[ولایت]] آنان را نپذیرد، [[گمراه]] و [[گمراه کننده]] است و در صورت [[مرگ]] به [[مرگ جاهلیت]] از [[دنیا]] رفته است<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۱۲۲.</ref>. آنچه [[امام]] دربارۀ نقش مهم [[جانشینان]] [[معصوم]] [[پیامبر]]{{صل}} گفته است به این [[نامه]] محدود نمی‌شود. ایشان در مواضع مختلف به نقش این بزرگواران در شناساندن و پیاده کردن [[آموزه‌های اسلامی]] تصریح می‌کند و از این سخن می‌گوید که [[دانش]] [[اسلام]] و [[مسلمانی]] نزد [[معصومان]]{{عم}} است و مولد و موطن [[اسلام]] این [[خاندان]] شریف‌اند<ref>تفسیر القمی، ج۲، ص۱۰۴؛ الکافی، ج۱، ص۲۲۳؛ بصائر الدرجات، ص۱۱۸.</ref>. ایشان اسلام‌ناشناسی بسیاری از [[امت]] را ناشی از این می‌داند که [[ارتباط]] بخشی از [[مسلمانان]] با این [[قبله]] و طریق [[هدایت]] منقطع شده است. در ادامۀ [[حدیث]] مشهور {{متن حدیث|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِي فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِي أَمِنَ مِنْ عَذَابِي}} [[امام رضا]]{{ع}} [[ولایت]] و [[اطاعت]] خود و دیگر [[ائمه]]{{عم}} را شرط تحقق وعدۀ [[الهی]] میداند<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۱۳۵.</ref> که این ملازمت [[توحید]] و [[ولایت]] در [[اسلام]] است<ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[ اسلام - کمپانی زارع (مقاله)|مقاله «اسلام»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲.</ref>.

*[[اعمال عبادی]] و [[مناسک]] [[دینی]] نیز بخش مهمی از [[اسلام ناب]] از منظر [[امام]] است. ایشان اهتمام خاصی به بیان [[واجبات]] و [[مستحبات]] دارد، به گونه‌ای که بیش از نیمی از نامه‌شان به [[مأمون]] مشتمل بر این [[اعمال عبادی]] است. در این بخش از [[نامه]]، [[امور عبادی]] از [[وضو]] و [[غسل]] و نمازهای [[واجب]] و [[مستحب]] آغاز شده و به بحث از [[زکات]] و [[حج]] و [[احکام]] [[نکاح]] و [[طلاق]] و مباحث مربوط به قاعدگی [[زنان]] و اموری که در [[فقه]] بدان پرداخته می‌شود سخن می‌رود <ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۱۲۲-۱۲۷.</ref>. [[امام]] [[تذکر]] می‌دهد که در [[دین اسلام]] هر کس فاقد عمل [[نیکو]] باشد در بارگاه [[الهی]] مأجور نیست و برای [[انسان]] جز آنچه برایش کوشش کرده، چیزی نیست و هیچ کس بار [[گناه]] دیگری را به دوش نمی‌کشد، حتی اگر نسبت خونی با وی داشته باشد<ref>التوحید، ص۴۰۷.</ref>. این سخنان [[حضرت]] علاوه بر اینکه موضع ایشان را در باب [[اسلام راستین]] معلوم می‌کند، پاسخی است به کسانی که در [[دین]] برای [[اخلاق]] و [[اعمال]] [[نیکو]] وزنی قائل نیستند و صرفاً [[دین]] را در حیطۀ برخی [[اعتقادات]] منحصر می‌کند. همچنین پاسخی است به کسانی که برای نسب‌ها و خون‌های قومی و قبیله‌ای خود [[ارزش]] بسیار قائل‌اند و آن را بر همۀ [[ارزش‌ها]] مقدم می‌دارند. [[اسلام]] مدنظر [[امام]] [[ایمان]] است و [[عمل صالح]] و هیچ کس به چیزی جز آن [[مسلمان]] و [[مقرب]] نمی‌شود. ایشان خلاصۀ همۀ آرای خود در باب [[اسلام]] و مقومات آن را ضمن [[نقل]] [[حدیثی]] از [[پیامبر]]{{صل}} بیان کرده است<ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[ اسلام - کمپانی زارع (مقاله)|مقاله «اسلام»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲.</ref>.

*به بیان [[حضرت]]، [[اسلام]] بر چهار [[خصلت]] بنا شده است: دو [[شهادت]] و دو همراه. دو [[شهادت]] عبارت‌اند از: [[شهادت]] به [[یگانگی خداوند]] و [[پیامبری]] [[حضرت محمد]]{{صل}}. دو همراه نیز عبارت‌اند از: [[نماز]] و [[زکات]] که شرط [[پذیرش]] هر یک [[پذیرش]] دیگری است. اما [[روزه]] و [[زیارت]] [[خانۀ خدا]] برای کسانی است که [[توانایی]] دارند و شامل همگان نمی‌شود. [[غایت]] و نهایت آن نیز [[ولایت اهل‌بیت]]{{عم}} است که [[خداوند]] دربارۀ آنان می‌فرماید: امروز [[دین]] شما را به کمال رساندم و بر شما [[نعمت]] خویش را تمام کردم و [[بهترین]] [[آیین]] را که [[اسلام]] است برایتان برگزیدم<ref>الأمالی، طوسی، ص۵۱۸؛ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۳۷۹.</ref>.<ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[ اسلام - کمپانی زارع (مقاله)|مقاله «اسلام»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲.</ref>