ضروری دین: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{ویرایش غیرنهایی}} {{امامت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233)...» ایجاد کرد) |
|||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
برخی بین اصول و [[فروع دین]] تفصیل داده و انکار ضروری از [[اصول دین]] ـ همچون [[جسمانی]] بودن [[معاد]] ـ را مطلقا موجب کفر دانسته‌اند؛ اما در فروع دین بین [[جاهل قاصر و مقصر]] تفصیل داده و انکار ضروری از فروع دین را در صورت [[جهل]] از روی [[قصور]] موجب کفر ندانسته‌اند<ref>کتاب الطهارة (شیخ انصاری)، ج۵، ص:۱۴۱ ـ ۱۴۲؛ مصباح الهدی، ج۱، ص:۳۹۱.</ref> | برخی بین اصول و [[فروع دین]] تفصیل داده و انکار ضروری از [[اصول دین]] ـ همچون [[جسمانی]] بودن [[معاد]] ـ را مطلقا موجب کفر دانسته‌اند؛ اما در فروع دین بین [[جاهل قاصر و مقصر]] تفصیل داده و انکار ضروری از فروع دین را در صورت [[جهل]] از روی [[قصور]] موجب کفر ندانسته‌اند<ref>کتاب الطهارة (شیخ انصاری)، ج۵، ص:۱۴۱ ـ ۱۴۲؛ مصباح الهدی، ج۱، ص:۳۹۱.</ref> | ||
== | ==[[ضروری مذهب]]== | ||
منکر ضروری مذهب، مانند [[امامت]] [[امامان معصوم]]{{عم}} یا غیر [[شیعه دوازده امامی]] است و یا [[شیعه]]. در فرض نخست در اینکه انکار آن موجب کفر و [[ارتداد]] وی می‌شود یا نه، [[اختلاف]] است. قول نخست به مشهور قدما نسبت داده شده است<ref>الحدائق الناضرة، ج۵، ص:۱۷۵.</ref> و قول دوم را به مشهور ـ مطلقا اعم از قدما و متأخران ـ نسبت داده‌اند.<ref>جواهر الکلام، ج۶، ص:۶۰.</ref> | منکر ضروری مذهب، مانند [[امامت]] [[امامان معصوم]]{{عم}} یا غیر [[شیعه دوازده امامی]] است و یا [[شیعه]]. در فرض نخست در اینکه انکار آن موجب کفر و [[ارتداد]] وی می‌شود یا نه، [[اختلاف]] است. قول نخست به مشهور قدما نسبت داده شده است<ref>الحدائق الناضرة، ج۵، ص:۱۷۵.</ref> و قول دوم را به مشهور ـ مطلقا اعم از قدما و متأخران ـ نسبت داده‌اند.<ref>جواهر الکلام، ج۶، ص:۶۰.</ref> | ||
نسخهٔ ۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۰۸
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ضروری دین (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
لغت‌شناسی
ضروری: بدیهی/ لازم؛ هر آنچه چاره‌ای از آن نیست(اضطرار).
ضروری به معنای نخست، مقابل نظری در کلمات فقها با اضافه به دین و مذهب به کار رفته است[۱].
مراد از ضروری دین آن بخش از آموزه‌های دینی ـ اعم از اصول و فروع ـ است که ثبوت آن در دین مسلم و بدیهی است و نیازی به استدلال ندارد و هر مسلمانی ـ اعم از خواص و عوام ـ آن را می‌داند، مانند معاد، وجوب نماز، روزه و حج.
مراد از ضروری مذهب اصول و فروع بدیهی و مسلم شیعه دوازده امامی است، از قبیل امامت امامان معصوم(ع)، مشروعیت متعه (ازدواج موقت) و حرمت قیاس[۲]. از احکام آن در باب‌های طهارت، شهادات و حدودسخن گفته‌اند.
ضروری دین
شکی در وجوب تصدیق و اعتراف به ضروری دین؛ اعم از اصول و فروع نیست. چنان که شکی در تحقق کفر با انکار ضروری دین فی الجمله نمی‌باشد؛ لیکن اختلاف در این است که آیا انکار ضروری دین سببی مستقل برای تحقق کفر است، آن سان که انکار ربوبیت خدا و رسالت پیامبر(ص) چنین است، یا اینکه انکار ضروری سببی مستقل نیست، بلکه به جهت بازگشت آن به انکار رسالت رسول خدا(ص) و تکذیب آن حضرت موجب کفر می‌گردد؟ بنابر قول نخست، انکار ضروری مطلقاً موجب کفر است؛ انکار کننده عالم باشد یا جاهل. جاهل نیز قاصر باشد یا مقصّر، مگر آنکه احتمال برود انکار کننده به لحاظ تازه مسلمان بودن یا سکونت و نشو و نما در بلاد کفر، به ضروری بودن حکم جاهل بوده است، که در این صورت به گفته بسیاری، انکار ضروری موجب کفر نمی‌شود.[۳]
در مقابل، برخی انکار ضروری را سببی مستقل برای تحقق کفر ندانسته و گفته‌اند: در صورتی موجب کفر می‌شود که به انکار رسالت پیامبر(ص) و تکذیب او برگردد.[۴]
برخی بین اصول و فروع دین تفصیل داده و انکار ضروری از اصول دین ـ همچون جسمانی بودن معاد ـ را مطلقا موجب کفر دانسته‌اند؛ اما در فروع دین بین جاهل قاصر و مقصر تفصیل داده و انکار ضروری از فروع دین را در صورت جهل از روی قصور موجب کفر ندانسته‌اند[۵]
ضروری مذهب
منکر ضروری مذهب، مانند امامت امامان معصوم(ع) یا غیر شیعه دوازده امامی است و یا شیعه. در فرض نخست در اینکه انکار آن موجب کفر و ارتداد وی می‌شود یا نه، اختلاف است. قول نخست به مشهور قدما نسبت داده شده است[۶] و قول دوم را به مشهور ـ مطلقا اعم از قدما و متأخران ـ نسبت داده‌اند.[۷]
در فرض دوم (منکر، شیعه باشد) به تصریح برخی انکار ضروری مذهب، همچون متعه یا وجود امام زمان(ع)، موجب ارتداد و کفر می‌شود[۸].[۹]
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ الحدائق الناضرة، ج۱۱، ص:۱۴؛ الحاشیة علی مدارک الاحکام، ج۱، ص:۳۰۷ و ۳۲۴.
- ↑ مصابیح الظلام، ج۱، ص:۵۳؛ نتائج الافکار، ص:۱۷۹.
- ↑ تذکرة الفقهاء، ج۲، ص:۳۹۱ ـ ۳۹۲؛ ذکری الشیعة، ج۲، ص:۴۰۷؛ المهذب البارع، ج۱، ص:۵۰۱؛ کشف اللثام، ج۱۰، ص:۵۶۷؛ مدارک الاحکام، ج۵، ص:۷؛ مصابیح الظلام، ج۴، ص:۵۲۶؛ جواهر الکلام، ج۶، ص:۴۸ ـ ۴۹.
- ↑ مصباح الفقیه، ج۷، ص:۲۷۶ و ۲۸۴؛ القواعد الفقهیة (بجنوردی)، ج۵، ص:۳۷۱؛ فقه الشیعة، ج۳، ص:۱۱۱؛ نتائج الافکار، ص:۱۶۰.
- ↑ کتاب الطهارة (شیخ انصاری)، ج۵، ص:۱۴۱ ـ ۱۴۲؛ مصباح الهدی، ج۱، ص:۳۹۱.
- ↑ الحدائق الناضرة، ج۵، ص:۱۷۵.
- ↑ جواهر الکلام، ج۶، ص:۶۰.
- ↑ مصباح الهدی، ج۱، ص:۳۹۰.
- ↑ ر. ک. هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، صفحه ۱۴۴-۱۴۶.