حضرت آدم علیه السلام: تفاوت میان نسخه‌ها
(تغییرمسیر به آدم (پیامبر)) برچسب: تغییر مسیر جدید |
(تغییرمسیر به آدم (پیامبر) حذف شد) برچسب: تغییرمسیر حذف شد |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
# | |||
{{نبوت}} | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[آدم در قرآن]] - [[آدم در علوم قرآنی]] - [[آدم در کلام اسلامی]] - [[آدم در فقه اسلامی]] - [[آدم در نهج البلاغه]] - [[آدم در معارف مهدویت]] - [[آدم در معارف دعا و زیارات]] - [[آدم در معارف و سیره سجادی]] - [[آدم در معارف و سیره رضوی]]</div> | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
'''آدم''' [[نخستین انسان]] [[جهان]] موجود، [[اولین پیامبر]] شناخته شده [[تاریخ]] [[بشر]]<ref>عمدة القاری، ج۴، ص۴۹.</ref> و [[پدر]] [[آدمیان]] روی [[زمین]] و [[خلیفة الله]]<ref>المناقب، ابن شهر آشوب، ج۱، ص۲۶۰.</ref>. هر چند برابر روایتی از [[امام رضا]]{{ع}} [[خداوند]] تقدیر مقادیر و [[تدبیر]] عالم را دو هزار سال پیش از آن انجام داده بود<ref>التوحید، ص۳۷۶، ۳۷۷.</ref>، درباره کیستی و چگونگی [[آفرینش]] و زیست [[آدم]]، آنچه در [[اختیار]] محقق قرار دارد، مبتنی بر داده‌های [[دینی]] است و از نظر [[تاریخی]] چیزی در دست نیست و مستندات [[منابع تاریخی]] [[اسلامی]] نیز چیزی جز داده‌های [[آیات قرآنی]]، [[روایات]] و [[اخبار]] اسلامی و روایت‌های [[ادیان آسمانی]] دیگر نیست. از این‌رو چند و چون تاریخی در این باره چندان منطقی نمی‌نماید. اما داده‌های دینی کم و بیش تصویر همگونی از آن [[حضرت]] ارائه می‌دهند، هر چند گاه اختلاف‌هایی با یکدیگر دارند.<ref>[[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[آدم - واسعی (مقاله)|مقاله «آدم»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۱، ص ۴۲.</ref> | |||
==مقدمه== | |||
حضرت آدم، اوّلین انسانی که [[خداوند]] آفرید. [[نسل]] [[بشر]] کنونی از [[آدم]] و همسرش "حوّا" است. به این جهت به افراد [[بشر]] "بنی [[آدم]]" می‌گویند. | |||
به گفته [[قرآن]]، [[خداوند]] [[آدم]] را از [[خاک]] آفرید و از [[روح]] خود در آن دمید و او را [[جانشین]] خود در روی [[زمین]] قرار داد. [[حضرت آدم]] نخستین [[پیامبر]] بود. | |||
در [[قرآن]]، به [[خلقت]] [[آدم]] و همسرش و به سکونتشان در بهشتِ نخستین و بیرون راندنشان از آنجا به روی [[زمین]]، [[وسوسه]] [[شیطان]] نسبت به او و ماجرای [[نزاع]] دو پسرش [[هابیل و قابیل]]، اشاره شده است. به آن [[حضرت]]، "[[آدم]] [[ابوالبشر]]" هم می‌گویند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]]، ص۱۴.</ref>. | |||
==انسان نخستین== | |||
[[حضرت آدم]]{{ع}} نخستین انسانی است که پا به [[جهان آفرینش]] گذاشت. او نیای همه [[انسان‌ها]] و [[نخستین پیامبر الهی]] است. نام [[آدم در قرآن کریم]] ۲۵ مرتبه و در [[نهج البلاغه]] هشت مرتبه تکرار شده است.{{عربی|"فَلَمَّا مَهَدَ أَرْضَهُ وَ أَنْفَذَ أَمْرَهُ اخْتَارَ آدَمَ خِیرَةً مِنْ خَلْقِهِ وَ جَعَلَهُ أَوَّلَ جِبِلَّتِهِ"}}<ref>پس آنگاه که زمینش را بگسترد و فرمانش را صادر کرد، آدم را از میان همه آفریدگانش برگزید و او را [[نخستین انسان]] در بوستان [[خلقت]] مقرّر فرمود؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۰</ref>. درباره کیفین [[آفرینش حضرت آدم]]{{ع}} نیز می‌فرماید: "آنگاه که [[خدای سبحان]] از [[زمین]] ناهموار و نرم و از آنجا که [[زمین]] شیرین بود و شوره‌زار، خاکی برگرفت و به [[آب]] بشست تا یک‌دست و [[خالص]] شد. پس نمناکش ساخت تا چسبنده شد و از آن پیکری ساخت دارای دارای اندام‌ها و اعضا و مفاصل، و خشکش کرد تا خود را بگرفت چونان سفالینه؛ و تا مدتی معین و زمانی مشخص سختش گردانید. آنگاه از [[روح]] خود در آن بدمید. آن پیکر گلین که [[جان]] یافته بود، از جای برخاست که انسانی شده بود".<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱، {{متن حدیث|ثُمَّ جَمَعَ سُبْحَانَهُ مِنْ حَزْنِ الْأَرْضِ وَ سَهْلِهَا وَ عَذْبِهَا وَ سَبَخِهَا تُرْبَةً سَنَّهَا بِالْمَاءِ حَتَّی خَلَصَتْ وَ لَاطَهَا بِالْبِلَّةِ حَتَّی لَزَبَتْ فَجَبَلَ مِنْهَا صُورَةً ذَاتَ أَحْنَاءٍ وَ وُصُولٍ وَ أَعْضَاءٍ وَ فُصُولٍ أَجْمَدَهَا حَتَّی اسْتَمْسَکَتْ وَ أَصْلَدَهَا حَتَّی صَلْصَلَتْ لِوَقْتٍ مَعْدُودٍ وَ أَمَدٍ [أَجَلٍ] مَعْلُومٍ ثُمَّ نَفَخَ فِیهَا مِنْ رُوحِهِ فَتَمَثَّلَتْ إِنْسَاناً}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۴.</ref>. | |||
[[خداوند متعال]] [[خاک]] [[آدم]]{{ع}} را از مکان‌های مختلف با خصوصیات متفاوت و متضاد برگزید تا [[طبیعت]] او طبیعتی معتدل و میانه باشد. سپس از [[روح]] خود در آن دمید و او را [[جان]] داد. دمیدن [[روح]] [[الهی]] در ضمیر [[آدم]] ویژگی‌هایی را در او به وجود آورد که لازمه رشد و تعالی [[فرزندان آدم]] شد. [[امام]]{{ع}} در این باره می‌فرماید: "(وجود) ذهنی که در [[کارها]] به جولانش درآورد و اندیشه‌ای که با آن در امور [[تصرف]] کند و عضوهایی که مانند ابزارها به کارشان گیرد و نیروی شناختی که میان [[حق]] و [[باطل]] فرق نهد و طعم‌ها و بوها و رنگ‌ها و چیزها را دریابد. معجونی سرشته از رنگ‌های گوناگون؛ برخی همانند یکدیگر و برخی مخالف و ضد یکدیگر، چون گرمی و سردی، تری و خشکی و [[اندوه]] و [[شادمانی]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱؛ {{متن حدیث|ذَا أَذْهَانٍ یُجِیلُهَا وَ فِکَرٍ یَتَصَرَّفُ بِهَا وَ جَوَارِحَ یَخْتَدِمُهَا وَ أَدَوَاتٍ یُقَلِّبُهَا وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ وَ الْأَذْوَاقِ وَ الْمَشَامِّ وَ الْأَلْوَانِ وَ الْأَجْنَاسِ مَعْجُوناً بِطِینَةِ الْأَلْوَانِ الْمُخْتَلِفَةِ وَ الْأَشْبَاهِ الْمُؤْتَلِفَةِ وَ الْأَضْدَادِ الْمُتَعَادِیَةِ وَ الْأَخْلَاطِ الْمُتَبَایِنَةِ مِنَ الْحَرِّ وَ الْبَرْدِ وَ الْبَلَّةِ وَ الْجُمُودِ وَ الْمَسَاءَةِ وَ السُّرُورِ}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۴.</ref>. | |||
[[خداوند]] [[آدم]]{{ع}} و فرزندانش را [[جانشینان]] خود در [[زمین]] قرار داد و [[فرشتگان]] را به‌دلیل عهدی که با او بسته بودند، امر کرد تا بر [[آدم]] [[سجده]] کنند و او را گرامی بدارند: "[[خداوند]] از [[فرشتگان]] خواست تا [[امانت]] به‌جای آورند و به [[وصیّت]] او وفا کنند و در برابر [[آدم]] به [[سجده]] درآیند و [[کرامت]] و [[برتری]] او را به [[جان]] پذیرا شوند؛ و چنین فرمود:بر [[آدم]] [[سجده]] برید"<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱، {{متن حدیث|وَ اسْتَأْدَی اللَّهُ سُبْحَانَهُ الْمَلَائِکَةَ وَدِیعَتَهُ لَدَیْهِمْ وَ عَهْدَ وَصِیَّتِهِ إِلَیْهِمْ فِی الْإِذْعَانِ بِالسُّجُودِ لَهُ وَ الْخُنُوعِ لِتَکْرِمَتِهِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ لَهُمْ {{متن قرآن|اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ}}؛ و (یاد کنید) آنگاه را که به فرشتگان گفتیم: برای آدم فروتنی کنید، همه فروتنی کردند جز ابلیس که سرباز زد و سرکشی کرد و از کافران شد؛ سوره بقره، آیه ۳۴.}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۴.</ref>. | |||
[[سجده]] [[فرشتگان]] به معنای عبادتِ [[آدم]]{{ع}} نبود، زیرا که تنها [[خداوند]] [[شایسته]] [[عبادت]] و [[پرستش]] است، بلکه [[خداوند]] بدین‌وسیله بر [[کرامت]] و [[عظمت]] [[انسان]] تأکید می‌ورزد. همان‌گونه که در پاسخ سؤال [[فرشتگان]] به چرایی [[آفرینش]] [[آدم]] به آنها می‌گوید: من می‌دانم آنچه را شما نمی‌دانید"<ref>سوره بقره، آیه:۳۰.</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۴.</ref>. | |||
==[[آفرینش آدم از خاک]]== | |||
==[[تسویه آدم و دمیدن روح در او]]== | |||
==[[آفرینش آدم و فرضیه تکامل]]== | |||
==[[همسر آدم (حوا)]]== | |||
==[[تکثیر نسل آدم و اولاد وی]]== | |||
==[[خلافت آدم]]== | |||
==[[فرشتگان و آفرینش آدم]]== | |||
==[[آموزش اسما به آدم و عرضه آن بر فرشتگان]]== | |||
==[[سجده فرشتگان برای آدم]] {{ع}}== | |||
==[[سجده نکردن ابلیس برای آدم]]== | |||
==[[دین حضرت آدم]]{{ع}}== | |||
==[[سرگذشت آدم]]{{ع}}== | |||
== ولادت و نیاکان == | |||
== پدر و مادر == | |||
== نام و نسب == | |||
== کنیه‌ها و القاب == | |||
== فرزندان == | |||
== شمایل و صفات ظاهری == | |||
== صفات و ویژگی‌های شخصیتی== | |||
==قوم و محل سکونت == | |||
== سرگذشت تاریخی == | |||
== نبوت و رسالت == | |||
== امامت و ولایت == | |||
== علم ویژه الهی== | |||
== عصمت == | |||
== فضایل و مناقب == | |||
== سیره == | |||
== اصحاب == | |||
== مخالفان و دشمنان== | |||
== رحلت و محل دفن == | |||
==منابع== | |||
# [[پرونده:13681048.jpg|22px]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']] | |||
# [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]. | |||
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگنامه دینی (کتاب)|'''فرهنگنامه دینی''']] | |||
# [[پرونده: 1100514.jpg|22px]] [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا واسعی]]، [[آدم - واسعی (مقاله)|مقاله «آدم»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه امام رضا''']] | |||
== جستارهای وابسته == | |||
{{پرسش‌های وابسته}} | |||
{{ستون-شروع|5}} | |||
* [[ادیان توحیدی]] | |||
* [[دین حضرت آدم]]{{ع}} | |||
* [[دین حضرت نوح]]{{ع}} | |||
* [[دین حضرت هود]]{{ع}} | |||
* [[دین حضرت صالح]]{{ع}} | |||
* [[دین حضرت ابراهیم]]{{ع}} | |||
* [[دین حضرت شعیب]]{{ع}} | |||
* [[دین حضرت موسی]]{{ع}} | |||
* [[دین حضرت عیسی]]{{ع}} | |||
{{پایان}} | |||
{{پایان}} | |||
=='''[[:رده:آثار دین|منبع‌شناسی جامع دین]]'''== | |||
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های دین|کتاب‌شناسی دین]]؛ | |||
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های دین|مقاله‌شناسی دین]]؛ | |||
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های دین|پایان‌نامه‌شناسی دین]]. | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:مدخل]] | |||
[[رده:پیامبران مدفون در عراق]] | |||
[[رده:اعلام]] | |||
[[رده:پیامبران]] | |||
{{نبوت شناسی}} | |||
نسخهٔ ۲۰ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۴۷
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
آدم نخستین انسان جهان موجود، اولین پیامبر شناخته شده تاریخ بشر[۱] و پدر آدمیان روی زمین و خلیفة الله[۲]. هر چند برابر روایتی از امام رضا(ع) خداوند تقدیر مقادیر و تدبیر عالم را دو هزار سال پیش از آن انجام داده بود[۳]، درباره کیستی و چگونگی آفرینش و زیست آدم، آنچه در اختیار محقق قرار دارد، مبتنی بر داده‌های دینی است و از نظر تاریخی چیزی در دست نیست و مستندات منابع تاریخی اسلامی نیز چیزی جز داده‌های آیات قرآنی، روایات و اخبار اسلامی و روایت‌های ادیان آسمانی دیگر نیست. از این‌رو چند و چون تاریخی در این باره چندان منطقی نمی‌نماید. اما داده‌های دینی کم و بیش تصویر همگونی از آن حضرت ارائه می‌دهند، هر چند گاه اختلاف‌هایی با یکدیگر دارند.[۴]
مقدمه
حضرت آدم، اوّلین انسانی که خداوند آفرید. نسل بشر کنونی از آدم و همسرش "حوّا" است. به این جهت به افراد بشر "بنی آدم" می‌گویند.
به گفته قرآن، خداوند آدم را از خاک آفرید و از روح خود در آن دمید و او را جانشین خود در روی زمین قرار داد. حضرت آدم نخستین پیامبر بود.
در قرآن، به خلقت آدم و همسرش و به سکونتشان در بهشتِ نخستین و بیرون راندنشان از آنجا به روی زمین، وسوسه شیطان نسبت به او و ماجرای نزاع دو پسرش هابیل و قابیل، اشاره شده است. به آن حضرت، "آدم ابوالبشر" هم می‌گویند[۵].
انسان نخستین
حضرت آدم(ع) نخستین انسانی است که پا به جهان آفرینش گذاشت. او نیای همه انسان‌ها و نخستین پیامبر الهی است. نام آدم در قرآن کریم ۲۵ مرتبه و در نهج البلاغه هشت مرتبه تکرار شده است."فَلَمَّا مَهَدَ أَرْضَهُ وَ أَنْفَذَ أَمْرَهُ اخْتَارَ آدَمَ خِیرَةً مِنْ خَلْقِهِ وَ جَعَلَهُ أَوَّلَ جِبِلَّتِهِ"[۶]. درباره کیفین آفرینش حضرت آدم(ع) نیز می‌فرماید: "آنگاه که خدای سبحان از زمین ناهموار و نرم و از آنجا که زمین شیرین بود و شوره‌زار، خاکی برگرفت و به آب بشست تا یک‌دست و خالص شد. پس نمناکش ساخت تا چسبنده شد و از آن پیکری ساخت دارای دارای اندام‌ها و اعضا و مفاصل، و خشکش کرد تا خود را بگرفت چونان سفالینه؛ و تا مدتی معین و زمانی مشخص سختش گردانید. آنگاه از روح خود در آن بدمید. آن پیکر گلین که جان یافته بود، از جای برخاست که انسانی شده بود".[۷][۸].
خداوند متعال خاک آدم(ع) را از مکان‌های مختلف با خصوصیات متفاوت و متضاد برگزید تا طبیعت او طبیعتی معتدل و میانه باشد. سپس از روح خود در آن دمید و او را جان داد. دمیدن روح الهی در ضمیر آدم ویژگی‌هایی را در او به وجود آورد که لازمه رشد و تعالی فرزندان آدم شد. امام(ع) در این باره می‌فرماید: "(وجود) ذهنی که در کارها به جولانش درآورد و اندیشه‌ای که با آن در امور تصرف کند و عضوهایی که مانند ابزارها به کارشان گیرد و نیروی شناختی که میان حق و باطل فرق نهد و طعم‌ها و بوها و رنگ‌ها و چیزها را دریابد. معجونی سرشته از رنگ‌های گوناگون؛ برخی همانند یکدیگر و برخی مخالف و ضد یکدیگر، چون گرمی و سردی، تری و خشکی و اندوه و شادمانی[۹][۱۰].
خداوند آدم(ع) و فرزندانش را جانشینان خود در زمین قرار داد و فرشتگان را به‌دلیل عهدی که با او بسته بودند، امر کرد تا بر آدم سجده کنند و او را گرامی بدارند: "خداوند از فرشتگان خواست تا امانت به‌جای آورند و به وصیّت او وفا کنند و در برابر آدم به سجده درآیند و کرامت و برتری او را به جان پذیرا شوند؛ و چنین فرمود:بر آدم سجده برید"[۱۱][۱۲].
سجده فرشتگان به معنای عبادتِ آدم(ع) نبود، زیرا که تنها خداوند شایسته عبادت و پرستش است، بلکه خداوند بدین‌وسیله بر کرامت و عظمت انسان تأکید می‌ورزد. همان‌گونه که در پاسخ سؤال فرشتگان به چرایی آفرینش آدم به آنها می‌گوید: من می‌دانم آنچه را شما نمی‌دانید"[۱۳][۱۴].
آفرینش آدم از خاک
تسویه آدم و دمیدن روح در او
آفرینش آدم و فرضیه تکامل
همسر آدم (حوا)
تکثیر نسل آدم و اولاد وی
خلافت آدم
فرشتگان و آفرینش آدم
آموزش اسما به آدم و عرضه آن بر فرشتگان
سجده فرشتگان برای آدم (ع)
سجده نکردن ابلیس برای آدم
دین حضرت آدم(ع)
سرگذشت آدم(ع)
ولادت و نیاکان
پدر و مادر
نام و نسب
کنیه‌ها و القاب
فرزندان
شمایل و صفات ظاهری
صفات و ویژگی‌های شخصیتی
قوم و محل سکونت
سرگذشت تاریخی
نبوت و رسالت
امامت و ولایت
علم ویژه الهی
عصمت
فضایل و مناقب
سیره
اصحاب
مخالفان و دشمنان
رحلت و محل دفن
منابع
، دانشنامه نهج البلاغه ج۱
حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان.
محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی
واسعی، سید علی رضا واسعی، مقاله «آدم»، دانشنامه امام رضا
جستارهای وابسته
- ادیان توحیدی
- دین حضرت آدم(ع)
- دین حضرت نوح(ع)
- دین حضرت هود(ع)
- دین حضرت صالح(ع)
- دین حضرت ابراهیم(ع)
- دین حضرت شعیب(ع)
- دین حضرت موسی(ع)
- دین حضرت عیسی(ع)
منبع‌شناسی جامع دین
پانویس
- ↑ عمدة القاری، ج۴، ص۴۹.
- ↑ المناقب، ابن شهر آشوب، ج۱، ص۲۶۰.
- ↑ التوحید، ص۳۷۶، ۳۷۷.
- ↑ واسعی، سید علی رضا، مقاله «آدم»، دانشنامه امام رضا، ج۱، ص ۴۲.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی، ص۱۴.
- ↑ پس آنگاه که زمینش را بگسترد و فرمانش را صادر کرد، آدم را از میان همه آفریدگانش برگزید و او را نخستین انسان در بوستان خلقت مقرّر فرمود؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۰
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱، «ثُمَّ جَمَعَ سُبْحَانَهُ مِنْ حَزْنِ الْأَرْضِ وَ سَهْلِهَا وَ عَذْبِهَا وَ سَبَخِهَا تُرْبَةً سَنَّهَا بِالْمَاءِ حَتَّی خَلَصَتْ وَ لَاطَهَا بِالْبِلَّةِ حَتَّی لَزَبَتْ فَجَبَلَ مِنْهَا صُورَةً ذَاتَ أَحْنَاءٍ وَ وُصُولٍ وَ أَعْضَاءٍ وَ فُصُولٍ أَجْمَدَهَا حَتَّی اسْتَمْسَکَتْ وَ أَصْلَدَهَا حَتَّی صَلْصَلَتْ لِوَقْتٍ مَعْدُودٍ وَ أَمَدٍ [أَجَلٍ] مَعْلُومٍ ثُمَّ نَفَخَ فِیهَا مِنْ رُوحِهِ فَتَمَثَّلَتْ إِنْسَاناً»
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۴۴.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱؛ «ذَا أَذْهَانٍ یُجِیلُهَا وَ فِکَرٍ یَتَصَرَّفُ بِهَا وَ جَوَارِحَ یَخْتَدِمُهَا وَ أَدَوَاتٍ یُقَلِّبُهَا وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ وَ الْأَذْوَاقِ وَ الْمَشَامِّ وَ الْأَلْوَانِ وَ الْأَجْنَاسِ مَعْجُوناً بِطِینَةِ الْأَلْوَانِ الْمُخْتَلِفَةِ وَ الْأَشْبَاهِ الْمُؤْتَلِفَةِ وَ الْأَضْدَادِ الْمُتَعَادِیَةِ وَ الْأَخْلَاطِ الْمُتَبَایِنَةِ مِنَ الْحَرِّ وَ الْبَرْدِ وَ الْبَلَّةِ وَ الْجُمُودِ وَ الْمَسَاءَةِ وَ السُّرُورِ»
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۴۴.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱، «وَ اسْتَأْدَی اللَّهُ سُبْحَانَهُ الْمَلَائِکَةَ وَدِیعَتَهُ لَدَیْهِمْ وَ عَهْدَ وَصِیَّتِهِ إِلَیْهِمْ فِی الْإِذْعَانِ بِالسُّجُودِ لَهُ وَ الْخُنُوعِ لِتَکْرِمَتِهِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ لَهُمْ ﴿اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ﴾؛ و (یاد کنید) آنگاه را که به فرشتگان گفتیم: برای آدم فروتنی کنید، همه فروتنی کردند جز ابلیس که سرباز زد و سرکشی کرد و از کافران شد؛ سوره بقره، آیه ۳۴.»
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۴۴.
- ↑ سوره بقره، آیه:۳۰.
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۴۴.