جهان‌بینی مادی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{پانویس2}} +{{پانویس}}))
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">\n: +))
خط ۱: خط ۱:


{{نبوت}}
{{نبوت}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[جهان‌بینی مادی]]''' است. "'''[[جهان‌بینی مادی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[جهان‌بینی مادی]]''' است. "'''[[جهان‌بینی مادی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[جهان‌بینی مادی در قرآن]] - [[جهان‌بینی مادی در حدیث]] - [[جهان‌بینی مادی در نهج البلاغه]] - [[جهان‌بینی مادی در معارف دعا و زیارات]] - [[جهان‌بینی مادی در کلام اسلامی]] - [[جهان‌بینی مادی در اخلاق اسلامی]] - [[جهان‌بینی مادی در عرفان اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[جهان‌بینی مادی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[جهان‌بینی مادی در قرآن]] - [[جهان‌بینی مادی در حدیث]] - [[جهان‌بینی مادی در نهج البلاغه]] - [[جهان‌بینی مادی در معارف دعا و زیارات]] - [[جهان‌بینی مادی در کلام اسلامی]] - [[جهان‌بینی مادی در اخلاق اسلامی]] - [[جهان‌بینی مادی در عرفان اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[جهان‌بینی مادی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">



نسخهٔ ‏۱۰ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۲۲:۴۰


اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث جهان‌بینی مادی است. "جهان‌بینی مادی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل جهان‌بینی مادی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

  • از میان جهان‌بینی ها، تنها جهان‌بینی مادی است که در تضاد با جهان‌بینی توحیدی و جهان‌بینی دینی است و همواره چالش‌آفرین بوده است.
  • مبنای تقسیم جهان‌بینی ها، ماوراءالطبیعیه است؛ بدان معنا که تمام آنها را می‌‌توان بر اساس اعتقاد و انکار ماوراءالطبیعیه به دو بخش "جهان‌بینی الهی" و "جهان‌بینی مادی" تقسیم کرد.
  • در گذشته، پیرو جهان‌بینی مادی، "طبیعی"، "دهری" و احیاناً "زندیق" و "ملحد" نامیده می‌‌شد و در زمان ما "مادی" یا "ماتریالیست" نامیده می‌‌شود[۱].
  • ماتریالیسم به مکتب‌هایی اشاره دارد که پیروانشان به نوعی به تقدم عوامل مادی بر عوامل روحی قائل هستند. این باور در قلمروهای گوناگونی صورت پذیرفته است: در مابعد الطبیعه، فلسفه ارزش و معرفت‌شناسی.
  • همچنین از نظر ماتریالیست، چیزی واقعی است که زمانمند و مکانمند و دارای حرکت و به واسطه داشتن این ویژگی‌ها به وسیله حواس ظاهری قابل ادراک باشد. علاوه بر این بعد عقیدتی، معیار تصمیم‌گیری شخص مادی‌گرا یا ماتریالیست در مقام عملی و عرفی بی‌توجهی به امور معنویی و غیر مادی است[۲].
  • در جهان‌بینی مادی، اختلاف بر سر وجود واقعیت است. مادی، واقعیت را در ماده، در آنچه جسم و جسمانی است، در آنچه به نحوی دارای طول، یا طول و عرض، یا حلول و عرض و عمق است، در آنچه قابل اشاره حسی است، در آنچه محسوس است، در آنچه زمانی و مکانی است، در آنچه متغیر است، در آنچه فانی‌شونده است و در آنچه محدود و نسبی است منحصر می‌‌داند و به واقعیتی ماورای این واقعیت‌ها قائل نیست.
  • از نظر اندیشمند مادی، نظامات و نیروهای حاکم بر واقعیت‌ها، در انحصار روابط و نیروهای مادی است. در واقع مکتب مادی، چه از نظر واقعیت‌ها و چه از نظر نظامات حاکم بر واقعیت‌ها، مکتب انحصار است [۳].
  • شاید بتوان گفت که مهم‌ترین رکن جهان‌بینی مادی در معنای وسیع آن "انسان محوری" است که امروزه با کم رنگ شدن فضای ماتریالیستی و مارکسیستی، بیشتر در مکاتب با بن‌مایه‌های لیبرالیستی و سکولاریستی نمود پیدا کرده است.
  • از این‌رو، توجه به اهم مؤلفه‌های اومانیسم به عنوان یک نگرش پر نفوذ و مؤثر بر فضای مادی‌گرایی دارای اهمیت است. این مؤلفه‌ها عبارتند از:
  1. اعتقاد به عقل، شک‌گرایی و روش عملی به عنوان ابزار مناسب برای کشف حقیقت و ساختن جامعه انسانی؛
  2. عقل و اختیار ابعاد بنیادی وجود انسان؛
  3. بنیاد اخلاق و جامعه بر مبنای خودمختاری و برابری اخلاقی؛
  4. اعتقاد به جامعه باز و تکثرگرا؛
  5. دموکراسی، بهترین تضمین‌کننده حقوق انسانی؛
  6. التزام به اصل جدایی نهادهای دینی از دولت؛
  7. اومانیسم، جایگزینی واقع‌بینانه و معقول برای الهیات ناامیدکننده و ایدئولوژی‌های زیان‌آور.

منابع

جستارهای وابسته

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. مصباح یزدی، آموزش عقاید، ص۳۰.
  2. بیات و دیگران، فرهنگ واژه‌ها (مجموعه مقالات)، ص۳۸۲ -۳۸۰.
  3. مطهری، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ج۲، ص۲۸۶.
  4. بیات و دیگران، فرهنگ واژه‌ها (مجموعه مقالات)، ص۴۵ - ۴۴.
  5. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۰۲-۱۰۴.