←استدلال اهل سنت بر حجیت اجماع
(←مقدمه) |
|||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
##[[مفسّران]] {{متن قرآن|حَبْلِ اللَّهِ}} را به‌معنای قرآن یا مجموع قرآن، [[اسلام]]، [[امامان معصوم]]{{ع}} دانسته‌اند؛ بر این اساس نمی‌توان [[حجیّت]] اجماع را به استناد آیه مذکور اثبات کرد. | ##[[مفسّران]] {{متن قرآن|حَبْلِ اللَّهِ}} را به‌معنای قرآن یا مجموع قرآن، [[اسلام]]، [[امامان معصوم]]{{ع}} دانسته‌اند؛ بر این اساس نمی‌توان [[حجیّت]] اجماع را به استناد آیه مذکور اثبات کرد. | ||
##از اینکه دنباله آیه [[دستور]] می‌دهد به یاد [[نعمت‌های خدا]] باشید که بین دل‌های شما به‌سبب اسلام [[الفت]] ایجاد کرده است، استفاده می‌شود که مقصود، [[نهی]] از [[اختلاف]] در [[اصول دین]] است نه [[فروع]].<ref>البرهان، ج۱، ص۶۷۲، مجمع‌البیان، ج۲، ص۸۰۵؛ المنار، ج۴،ص۲۰.</ref> | ##از اینکه دنباله آیه [[دستور]] می‌دهد به یاد [[نعمت‌های خدا]] باشید که بین دل‌های شما به‌سبب اسلام [[الفت]] ایجاد کرده است، استفاده می‌شود که مقصود، [[نهی]] از [[اختلاف]] در [[اصول دین]] است نه [[فروع]].<ref>البرهان، ج۱، ص۶۷۲، مجمع‌البیان، ج۲، ص۸۰۵؛ المنار، ج۴،ص۲۰.</ref> | ||
#برخی به آیه {{متن قرآن|أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَکُوا وَلَمَّا یَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِینَ جَاهَدُوا مِنْکُمْ وَلَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَا رَسُولِهِ وَلَا الْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَةً وَاللَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}}<ref>«آیا پنداشته‌اید که به خود واگذاشته می‌شوید در حالی که هنوز خداوند کسانی از شما را که جهاد کرده‌اند و جز خداوند و پیامبرش و مؤمنان همرازی نگزیده‌اند معلوم نداشته است؟! و خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره توبه، آیه ۱۶.</ref> بر حجیّت اجماع استدلال کرده‌اند. آنان گفته‌اند: {{متن قرآن|وَلِیجَةً}} به‌معنای مدخل است و معنای آیه این است که نباید راهی غیر از [[راه]] [[مؤمنان]] را در پیش گرفت؛ بر این اساس، اتّفاق [[حجّت]] و [[پیروی]] از آن لازم‌است.<ref>احکام القرآن، ج۳، ص۱۲۹.</ref> [[مفسران]] گفته‌اند: ##این [[آیه]] درصدد بیان اعتبار [[اخلاص]] در [[جهاد]] است که [[مجاهدت]] به [[تنهایی]] اثر ندارد؛ بلکه باید به دور از [[نفاق]] و [[دوستی]] با غیر مؤمنان باشد؛<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۶، ص۶؛ المنار، ج۱۰، ص۲۰۲.</ref> بر این اساس، آیه در [[مقام]] بیان [[لزوم]] پیروی از مؤمنان نیست. | #برخی به آیه {{متن قرآن|أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَکُوا وَلَمَّا یَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِینَ جَاهَدُوا مِنْکُمْ وَلَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَا رَسُولِهِ وَلَا الْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَةً وَاللَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}}<ref>«آیا پنداشته‌اید که به خود واگذاشته می‌شوید در حالی که هنوز خداوند کسانی از شما را که جهاد کرده‌اند و جز خداوند و پیامبرش و مؤمنان همرازی نگزیده‌اند معلوم نداشته است؟! و خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره توبه، آیه ۱۶.</ref> بر حجیّت اجماع استدلال کرده‌اند. آنان گفته‌اند: {{متن قرآن|وَلِیجَةً}} به‌معنای مدخل است و معنای آیه این است که نباید راهی غیر از [[راه]] [[مؤمنان]] را در پیش گرفت؛ بر این اساس، اتّفاق [[حجّت]] و [[پیروی]] از آن لازم‌است.<ref>احکام القرآن، ج۳، ص۱۲۹.</ref> [[مفسران]] گفته‌اند: | ||
##این [[آیه]] درصدد بیان اعتبار [[اخلاص]] در [[جهاد]] است که [[مجاهدت]] به [[تنهایی]] اثر ندارد؛ بلکه باید به دور از [[نفاق]] و [[دوستی]] با غیر مؤمنان باشد؛<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۶، ص۶؛ المنار، ج۱۰، ص۲۰۲.</ref> بر این اساس، آیه در [[مقام]] بیان [[لزوم]] پیروی از مؤمنان نیست. | |||
##مستدلّ باید [[اثبات]] کند که مقصود از مؤمنان، [[اهل حلّ و عقد]] یا مجتهدانند و دلیلی بر این معنا وجود ندارد. | ##مستدلّ باید [[اثبات]] کند که مقصود از مؤمنان، [[اهل حلّ و عقد]] یا مجتهدانند و دلیلی بر این معنا وجود ندارد. | ||
#در آیه {{متن قرآن|وَمِمَّنْ خَلَقْنَا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ}}<ref>«و از آفریدگان ما دسته‌ای هستند که به حقّ رهنمون می‌شوند و به حقّ داد می‌ورزند» سوره اعراف، آیه ۱۸۱.</ref> آمده است: گروهی از [[مردم]] [[هدایت کنندگان]] به [[حق]] و [[مجری عدالت]] هستند. گفته‌اند: این آیه، مفید اعتبار [[اجماع]] است؛ زیرا مقصود آیه آن است که در هر زمانی گروهی ویژگی مذکور را دارند؛ چنان‌که [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: از [[امّت]] من همیشه گروهی بر حقّند و اگر مفاد آیه به [[زمان پیامبر]] اختصاص داشته باشد، ذکر آن بی‌فایده خواهد بود.<ref>تفسیر بیضاوی، ج۲، ص۱۲۶؛ التفسیر الکبیر، ج۱۵، ص۷۳.</ref> این [[استدلال]] درست نیست؛ زیرا: | #در آیه {{متن قرآن|وَمِمَّنْ خَلَقْنَا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ}}<ref>«و از آفریدگان ما دسته‌ای هستند که به حقّ رهنمون می‌شوند و به حقّ داد می‌ورزند» سوره اعراف، آیه ۱۸۱.</ref> آمده است: گروهی از [[مردم]] [[هدایت کنندگان]] به [[حق]] و [[مجری عدالت]] هستند. گفته‌اند: این آیه، مفید اعتبار [[اجماع]] است؛ زیرا مقصود آیه آن است که در هر زمانی گروهی ویژگی مذکور را دارند؛ چنان‌که [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: از [[امّت]] من همیشه گروهی بر حقّند و اگر مفاد آیه به [[زمان پیامبر]] اختصاص داشته باشد، ذکر آن بی‌فایده خواهد بود.<ref>تفسیر بیضاوی، ج۲، ص۱۲۶؛ التفسیر الکبیر، ج۱۵، ص۷۳.</ref> این [[استدلال]] درست نیست؛ زیرا: | ||