حقوق مردم: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۰ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۲۲:۵۲

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

حقوق مردم در قرآن - حقوق مردم در حدیث - حقوق مردم در فقه اسلامی - حقوق مردم در فقه سیاسی

مقدمه

همه انسان‌ها، از آن جهت که انسانند، دارای حقوقی هستند که حیثیت اجتماعی، تابعیت، نژاد، رنگ و جنس در آن نقشی ندارد. این حقوق را حقوق مردم یا "حق الناس" می‌گویند. اسلام تمامی حقوق انسان را مورد توجه قرار داده و می‌گوید: "همه انسان‌ها در حق حیات، حق کرامت ذاتی، حق کار و فعالیت، حق تعلیم و تربیت، حق آزادی و مانند آنها مساوی‌اند. در مقابل، دولت‌ها و حکومت‌ها، موظف‌اند تا این عطای خداوندی را در برابر هرگونه تعدّی و تعرض حفظ و تضمین نمایند"^[۱]. نخستین منادی حقوق انسان، حضرت ابراهیم(ع) بود که احیاگر خداپرستی و رهایی بشر از زنجیر عبودیت غیرتوحیدی است^[۲].

حق الناس در فقه قضایی، نقطه مقابل حق الله بوده و حق الله حاکمیت خداوند است بر بازخواست بندگان و یا تسامح نسبت به انجام یا ترک فعلی که در مورد آن امر یا نهی شده است. به عبارت دیگر، هر جرمی که باعث تضرر شخص یا اشخاصی خاص می‌شود (مانند سرقت)، حق الناس و هر جرمی که موجب اخلال و اختلال در نظم گردد و آسیب بر مصالح اجتماعی و حقوق عمومی وارد آید، حق الله محسوب می‌گردد؛ نظیر محاربه^[۳]^[۴].

منابع

فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی

جستارهای وابسته

پانویس

↑ ﴿إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا﴾ «از کسانی که فرشتگان جانشان را در حال ستم به خویش می‌گیرند، می‌پرسند: در چه حال بوده‌اید؟ می‌گویند: ما ناتوان شمرده‌شدگان روی زمین بوده‌ایم. می‌گویند: آیا زمین خداوند (آن‌قدر) فراخ نبود که در آن هجرت کنید؟ بنابراین، سرای (پایانی) اینان دوزخ است و بد پایانه‌ای است» سوره نساء، آیه ۹۷؛ ﴿وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا﴾ «و به راستی ما فرزندان آدم را ارجمند داشته‌ایم و آنان را در خشکی و دریا (بر مرکب) سوار کرده‌ایم و به آنان از چیزهای پاکیزه روزی داده‌ایم و آنان را بر بسیاری از آنچه آفریده‌ایم، نیک برتری بخشیده‌ایم» سوره اسراء، آیه ۷۰؛ ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ﴾ «ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروه‌ها و قبیله‌ها کردیم تا یکدیگر را باز‌شناسید، بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، به راستی خداوند دانایی آگاه است» سوره حجرات، آیه ۱۳؛ الوافی، ج۱۴، ص۲۰؛ حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام، ص۲۶۵.
↑ ﴿هَذَا بَلَاغٌ لِلنَّاسِ وَلِيُنْذَرُوا بِهِ وَلِيَعْلَمُوا أَنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَلِيَذَّكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ﴾ «این پیام رسانی برای مردم است تا بدان هشدار داده شوند و تا بدانند که او خدایی یگانه است و تا خردمندان در یاد گیرند» سوره ابراهیم، آیه ۵۲.
↑ وسایل الشیعه، ج۱۸، ص۳۴۶-۳۴۳، باب ۲۲، حدیث ۱؛ جواهر الکلام؛ الاشباه النظایر، ص۲۶۲؛ احکام السلطانیه، ماوردی، ص۷۱-۷۰؛ الفروق، ج۱، ص۱۴۰.
↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۸۲.

[1] ﴿إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا﴾ «از کسانی که فرشتگان جانشان را در حال ستم به خویش می‌گیرند، می‌پرسند: در چه حال بوده‌اید؟ می‌گویند: ما ناتوان شمرده‌شدگان روی زمین بوده‌ایم. می‌گویند: آیا زمین خداوند (آن‌قدر) فراخ نبود که در آن هجرت کنید؟ بنابراین، سرای (پایانی) اینان دوزخ است و بد پایانه‌ای است» سوره نساء، آیه ۹۷؛ ﴿وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا﴾ «و به راستی ما فرزندان آدم را ارجمند داشته‌ایم و آنان را در خشکی و دریا (بر مرکب) سوار کرده‌ایم و به آنان از چیزهای پاکیزه روزی داده‌ایم و آنان را بر بسیاری از آنچه آفریده‌ایم، نیک برتری بخشیده‌ایم» سوره اسراء، آیه ۷۰؛ ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ﴾ «ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروه‌ها و قبیله‌ها کردیم تا یکدیگر را باز‌شناسید، بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، به راستی خداوند دانایی آگاه است» سوره حجرات، آیه ۱۳؛ الوافی، ج۱۴، ص۲۰؛ حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام، ص۲۶۵.

[2] ﴿هَذَا بَلَاغٌ لِلنَّاسِ وَلِيُنْذَرُوا بِهِ وَلِيَعْلَمُوا أَنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَلِيَذَّكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ﴾ «این پیام رسانی برای مردم است تا بدان هشدار داده شوند و تا بدانند که او خدایی یگانه است و تا خردمندان در یاد گیرند» سوره ابراهیم، آیه ۵۲.

[3] وسایل الشیعه، ج۱۸، ص۳۴۶-۳۴۳، باب ۲۲، حدیث ۱؛ جواهر الکلام؛ الاشباه النظایر، ص۲۶۲؛ احکام السلطانیه، ماوردی، ص۷۱-۷۰؛ الفروق، ج۱، ص۱۴۰.

[4] فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۸۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{امامت}}
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[حقوق مردم در قرآن]] - [[حقوق مردم در حدیث]] - [[حقوق مردم در فقه اسلامی]] - [[حقوق مردم در فقه سیاسی]]</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[حقوق مردم در قرآن]] - [[حقوق مردم در حدیث]] - [[حقوق مردم در فقه اسلامی]] - [[حقوق مردم در فقه سیاسی]]</div>
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">