عقل در معارف و سیره حسینی: تفاوت میان نسخه‌ها

عقل در معارف و سیره حسینی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۶ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۴۶

۹ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۶ اکتبر ۲۰۲۱

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Bahmani

مدیران

۱۱۳٬۰۷۵

ویرایش

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 ==[[خلقت]] [[عقل]]==
-در کتاب [[الخصال (کتاب)|الخصال]] به سندش، از [[امام حسین]]{{ع}}، از [[امام علی]]{{ع}} نقل شده است که: [[پیامبر خدا]]{{صل}} فرمود: «[[خداوند]] عز و جل، عقل را از [[نور]] اندوخته نهفته در [[علم]] پیشین خود - که حتّی [[پیامبران]] فرستاده شده و [[فرشتگان مقرّب]] را نیز از آن [[آگاه]] نکرده است -، آفرید و علم را [[جان]] او، [[فهم]] را [[روح]] او، [[زُهد]] را سرِ او، [[حیا]] را چشمان او، [[حکمت]] را زبان او، [[دلسوزی]] را [[همّت]](/[[دهان]]) او و [[رحمت]] را [[دل]] او قرار داد و سپس، آن را با ده ویژگی، پُر و نیرومند ساخت: با [[یقین]]، [[ایمان]]، [[راستی]]، [[آرامش]]، [[اخلاص]]، [[مدارا]]، [[بخشش]]، [[قناعت]]، [[تسلیم]]، و [[سپاس گزاری]]. سپس [[خدا]] به او فرمود: عقب بیا. پس عقب آمد. سپس به او فرمود: جلو بیا. جلو آمد. سپس به او فرمود: سخن بگو. پس گفت: [[ستایش]]، خدایی را که نه ضدّی دارد و نه همتایی، نه مانندی و نه همسانی، نه هم سنگی دارد و نه شبیهی؛ آنکه همه چیز در برابر عظمتش [[خاضع]] است. پس خدای - تبارک و تعالی - فرمود: به [[عزّت]] و جلالم [[سوگند]] که آفریده‌ای از تو نیکوکارتر نیافریدم؛ نه از [[فرمان]] من فرمان‌بُردارتر، و نه والاتر و شریف‌تر و عزیزتر از تو. به سبب [وجود] تو، [[مؤاخذه]] و عطا می‌کنم و با تو، [[یکتا]] شمرده شده و پرستیده می‌شوم و با تو، خوانده شده، به من، [[امید]] برده می‌شود و به وسیله تو، جستجو می‌شوم و با تو، از من می‌ترسند و می‌هراسند، و [[ثواب]] و عِقاب، به دست توست. پس عقل در این هنگام، به [[سجده]] افتاد و هزار سال در سجده مانْد. [[پروردگار]] - تبارک و تعالی - فرمود: سرت را بلند کن و بخواه، که داده می‌شود و [[شفاعت]] کن، که شفاعت می‌شود. عقل، سر بلند کرد و گفت: خدای من! از تو می‌خواهم شفاعتم را برای هر کس که مرا در او قرار دادی، بپذیری. [[خدای بزرگ]] بِشْکوه، به فرشتگانش فرمود: شما را [[گواه]] می‌گیرم که من، او را برای هر عاقلی [[شفیع]] کردم»<ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}‏ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ‏ الْعَقْلَ‏ مِنْ‏ نُورٍ مَخْزُونٍ‏ مَكْنُونٍ فِي سَابِقِ عِلْمِهِ الَّتِي لَمْ يَطَّلِعْ عَلَيْهِ نَبِيٌّ مُرْسَلٌ وَ لَا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ فَجَعَلَ الْعِلْمَ نَفْسَهُ وَ الْفَهْمَ رُوحَهُ وَ الزُّهْدَ رَأْسَهُ وَ الْحَيَاءَ عَيْنَيْهِ وَ الحِكْمَةَ لِسَانَهُ وَ الرَّأْفَةَ هَمَّهُ وَ الرَّحْمَةَ قَلْبَهُ ثُمَّ حَشَاهُ وَ قَوَّاهُ بِعَشَرَةِ أَشْيَاءَ بِالْيَقِينِ وَ الْإِيمَانِ وَ الصِّدْقِ وَ السَّكِينَةِ وَ الْإِخْلَاصِ وَ الرِّفْقِ وَ الْعَطِيَّةِ وَ الْقُنُوعِ وَ التَّسْلِيمِ وَ الشُّكْرِ ثُمَّ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمَّ قَالَ لَهُ تَكَلَّمْ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَيْسَ لَهُ ضِدٌّ وَ لَا نِدٌّ وَ لَا شَبِيهٌ وَ لَا كُفْوٌ وَ لَا عَدِيلٌ وَ لَا مِثْلٌ الَّذِي كُلُّ شَيْ‏ءٍ لِعَظَمَتِهِ خَاضِعٌ ذَلِيلٌ فَقَالَ الرَّبُّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي مَا خَلَقْتُ خَلْقاً أَحْسَنَ مِنْكَ وَ لَا أَطْوَعَ لِي مِنْكَ وَ لَا أَرْفَعَ مِنْكَ وَ لَا أَشْرَفَ مِنْكَ وَ لَا أَعَزَّ مِنْكَ بِكَ أُؤَاخِذُ وَ بِكَ أُعْطِي وَ بِكَ أُوَحَّدُ وَ بِكَ أُعْبَدُ وَ بِكَ أُدْعَى وَ بِكَ أُرْتَجَى وَ بِكَ أُبْتَغَى وَ بِكَ أُخَافُ وَ بِكَ أُحْذَرُ وَ بِكَ الثَّوَابُ وَ بِكَ الْعِقَابُ فَخَرَّ الْعَقْلُ عِنْدَ ذَلِكَ سَاجِداً فَكَانَ فِي سُجُودِهِ أَلْفَ عَامٍ فَقَالَ الرَّبُّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى ارْفَعْ رَأْسَكَ وَ سَلْ تُعْطَ وَ اشْفَعْ تُشَفَّعْ فَرَفَعَ الْعَقْلُ رَأْسَهُ فَقَالَ إِلَهِي أَسْأَلُكَ أَنْ تُشَفِّعَنِي فِيمَنْ خَلَقْتَنِي فِيهِ فَقَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ لِمَلَائِكَتِهِ أُشْهِدُكُمْ أَنِّي قَدْ شَفَّعْتُهُ فِيمَنْ خَلَقْتُهُ فِيهِ}} (الخصال، ص۴۲۷، ح۴).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۹۱۸.</ref>
+شیخ صدوق در کتاب [[الخصال (کتاب)|الخصال]] به سندش، از [[امام حسین]]{{ع}}، از [[امام علی]]{{ع}} نقل کرده است که: [[پیامبر خدا]]{{صل}} فرمود: «[[خداوند]] عز و جل، عقل را از [[نور]] اندوخته نهفته در [[علم]] پیشین خود ـ که حتّی [[پیامبران]] فرستاده شده و [[فرشتگان مقرّب]] را نیز از آن [[آگاه]] نکرده است ـ، آفرید و علم را [[جان]] او، [[فهم]] را [[روح]] او، [[زُهد]] را سرِ او، [[حیا]] را چشمان او، [[حکمت]] را زبان او، [[دلسوزی]] را [[همّت]](/[[دهان]]) او و [[رحمت]] را [[دل]] او قرار داد و سپس آن را با ده ویژگی، پُر و نیرومند ساخت: با [[یقین]]، [[ایمان]]، [[راستی]]، [[آرامش]]، [[اخلاص]]، [[مدارا]]، [[بخشش]]، [[قناعت]]، [[تسلیم]] و [[سپاس گزاری]]. سپس [[خدا]] به او فرمود: عقب بیا. پس عقب آمد. سپس به او فرمود: جلو بیا، جلو آمد؛ سپس به او فرمود: سخن بگو، پس گفت: [[ستایش]]، خدایی را که نه ضدّی دارد و نه همتایی، نه مانندی و نه همسانی، نه هم سنگی دارد و نه شبیهی؛ آنکه همه چیز در برابر عظمتش [[خاضع]] است. پس خدای ـ تبارک و تعالی ـ فرمود: به [[عزّت]] و جلالم [[سوگند]] که آفریده‌ای از تو نیکوکارتر نیافریدم؛ نه از [[فرمان]] من فرمان‌بُردارتر و نه والاتر و شریف‌تر و عزیزتر از تو. به سبب [وجود] تو، [[مؤاخذه]] و عطا می‌کنم و با تو، [[یکتا]] شمرده شده و پرستیده می‌شوم و با تو، خوانده شده، به من [[امید]] برده می‌شود و به وسیله تو، جستجو می‌شوم و با تو از من می‌ترسند و می‌هراسند و [[ثواب]] و عِقاب به دست توست. پس عقل در این هنگام، به [[سجده]] افتاد و هزار سال در سجده مانْد. [[پروردگار]] ـ تبارک و تعالی ـ فرمود: سرت را بلند کن و بخواه، که داده می‌شود و [[شفاعت]] کن که شفاعت می‌شود. عقل، سر بلند کرد و گفت: خدای من! از تو می‌خواهم شفاعتم را برای هر کس که مرا در او قرار دادی، بپذیری. [[خدای بزرگ]] بِشْکوه، به فرشتگانش فرمود: شما را [[گواه]] می‌گیرم که من، او را برای هر عاقلی [[شفیع]] کردم»<ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}‏ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ‏ الْعَقْلَ‏ مِنْ‏ نُورٍ مَخْزُونٍ‏ مَكْنُونٍ فِي سَابِقِ عِلْمِهِ الَّتِي لَمْ يَطَّلِعْ عَلَيْهِ نَبِيٌّ مُرْسَلٌ وَ لَا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ فَجَعَلَ الْعِلْمَ نَفْسَهُ وَ الْفَهْمَ رُوحَهُ وَ الزُّهْدَ رَأْسَهُ وَ الْحَيَاءَ عَيْنَيْهِ وَ الحِكْمَةَ لِسَانَهُ وَ الرَّأْفَةَ هَمَّهُ وَ الرَّحْمَةَ قَلْبَهُ ثُمَّ حَشَاهُ وَ قَوَّاهُ بِعَشَرَةِ أَشْيَاءَ بِالْيَقِينِ وَ الْإِيمَانِ وَ الصِّدْقِ وَ السَّكِينَةِ وَ الْإِخْلَاصِ وَ الرِّفْقِ وَ الْعَطِيَّةِ وَ الْقُنُوعِ وَ التَّسْلِيمِ وَ الشُّكْرِ ثُمَّ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمَّ قَالَ لَهُ تَكَلَّمْ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَيْسَ لَهُ ضِدٌّ وَ لَا نِدٌّ وَ لَا شَبِيهٌ وَ لَا كُفْوٌ وَ لَا عَدِيلٌ وَ لَا مِثْلٌ الَّذِي كُلُّ شَيْ‏ءٍ لِعَظَمَتِهِ خَاضِعٌ ذَلِيلٌ فَقَالَ الرَّبُّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي مَا خَلَقْتُ خَلْقاً أَحْسَنَ مِنْكَ وَ لَا أَطْوَعَ لِي مِنْكَ وَ لَا أَرْفَعَ مِنْكَ وَ لَا أَشْرَفَ مِنْكَ وَ لَا أَعَزَّ مِنْكَ بِكَ أُؤَاخِذُ وَ بِكَ أُعْطِي وَ بِكَ أُوَحَّدُ وَ بِكَ أُعْبَدُ وَ بِكَ أُدْعَى وَ بِكَ أُرْتَجَى وَ بِكَ أُبْتَغَى وَ بِكَ أُخَافُ وَ بِكَ أُحْذَرُ وَ بِكَ الثَّوَابُ وَ بِكَ الْعِقَابُ فَخَرَّ الْعَقْلُ عِنْدَ ذَلِكَ سَاجِداً فَكَانَ فِي سُجُودِهِ أَلْفَ عَامٍ فَقَالَ الرَّبُّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى ارْفَعْ رَأْسَكَ وَ سَلْ تُعْطَ وَ اشْفَعْ تُشَفَّعْ فَرَفَعَ الْعَقْلُ رَأْسَهُ فَقَالَ إِلَهِي أَسْأَلُكَ أَنْ تُشَفِّعَنِي فِيمَنْ خَلَقْتَنِي فِيهِ فَقَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ لِمَلَائِكَتِهِ أُشْهِدُكُمْ أَنِّي قَدْ شَفَّعْتُهُ فِيمَنْ خَلَقْتُهُ فِيهِ}} (الخصال، ص۴۲۷، ح۴).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۹۱۸.</ref>
 ==آنچه موجب [[کمال عقل]] است==
-در کتاب [[نزهة الناظر (کتاب)|نزهة الناظر]] آمده است: نزد [[معاویه]]، سخن از [[عقل]] به میان آمد. امامِ [[شهید]] [[حسین بن علی]]{{ع}} فرمود: «عقل، جز با [[پیروی از حق]]، کامل نمی‌شود». معاویه به او لبخندی زد و گفت: در سینه‌های شما، جز یک چیز نیست<ref>{{متن حدیث|تَذَاكَرُوا الْعَقْلَ‏ عِنْدَ مُعَاوِيَةَ فَقَالَ الْإِمَامُ الشَّهِيدُ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ{{ع}}: لَا يَكْمُلُ الْعَقْلُ‏ إِلَّا بِاتِّبَاعِ الْحَقِّ فَتَبَسَّمَ مُعَاوِيَةُ لَهُ‏. وَ قَالَ: مَا فِي صُدُورِكُمْ إِلَّا شَيْ‏ءٌ وَاحِدٌ}} (نزهة الناظر، ص۸۳، ح۱۲؛ أعلام الدین، ص۲۹۸).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۹۲۰.</ref>
+در کتاب [[نزهة الناظر (کتاب)|نزهة الناظر]] آمده است: نزد [[معاویه]]، سخن از [[عقل]] به میان آمد. امامِ [[شهید]] [[حسین بن علی]]{{ع}} فرمود: "عقل، جز با [[پیروی از حق]]، کامل نمی‌شود". معاویه به او لبخندی زد و گفت: در سینه‌های شما، جز یک چیز نیست<ref>{{متن حدیث|تَذَاكَرُوا الْعَقْلَ‏ عِنْدَ مُعَاوِيَةَ فَقَالَ الْإِمَامُ الشَّهِيدُ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ{{ع}}: لَا يَكْمُلُ الْعَقْلُ‏ إِلَّا بِاتِّبَاعِ الْحَقِّ فَتَبَسَّمَ مُعَاوِيَةُ لَهُ‏. وَ قَالَ: مَا فِي صُدُورِكُمْ إِلَّا شَيْ‏ءٌ وَاحِدٌ}} (نزهة الناظر، ص۸۳، ح۱۲؛ أعلام الدین، ص۲۹۸).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۹۲۰.</ref>
 == جستارهای وابسته ==