عکبر بن جدیر اسدی

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

عکبر بن جدیر اسدی در تاریخ اسلامی - عکبر بن جدیر اسدی در تراجم و رجال

مقدمه

• عکبر از اصحاب امیرالمؤمنین(ع) بود. و از مردان شجاع، دلاور و از افراد پارسا و سخنوران عصر خود بود و در جنگ جمل و صفین حضرت علی(ع) را یاری کرد.

تلاش عکبر در جنگ جمل و صفین

1. طبق نقل شیخ مفید؛ وی در جنگ جمل در رکاب حضرت علی(ع) با ناکثین جنگید و در همین نبرد فرماندهی پیاده نظام قبیله اسد را عهده‌دار بود و محمد بن طلحه را به هلاکت رسانید.
2. عکبر این مرد پارسا و سخنور، روزی در صفین در برابر حضرت علی(ع) برخاست و گفت: ای امیرمؤمنان، ما را از خداوند عهدی در دست است که با وجود آن به مردمان نیازی نداریم، ما بر شامیان گمان پایداری داشتیم و ایشان نیز از ما انتظار پافشاری داشتند، ما پافشاری کردیم و آنان نیز پایداری نمودند. من از پایداری دنیادوستان در برابر پافشاری آخرت جویان و نیز از شکیبایی اهل حق در برابر اهل باطل و دلدادگان به دنیا در شگفت شدم، بعد نگاه کردم و چیزی که بیشتر مرا به عجب وامی‌داشت جهل و نادانی‌ام به این آیۀ شریفه است: ﴿الم * أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ * وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ﴾. پس از این سخنان امیرالمؤمنین علی(ع) در حق وی دعا کرد و او را ستایش نمود .
3. نصر بن مزاحم نقل می‌کند: یکی از روزهای جنگ صفین عوف بن مجزأة از شجاعان سپاه معاویه به صحنۀ جنگ آمد و فریاد زد: اهل عراق! آیا کسی هست که شمشیرش به او عصیان کرده باشد و به جنگ من بیاید؟ کسی حاضر نشد با وی نبرد کند، از این‌رو عراقی‌ها فریاد برآوردند عکبر مرد میدان اوست و با او بجنگد، لذا عکبر این پارسای دلاور به تنهایی به میدان او رفت و با او جنگید و مردم نظاره می‌کردند و این دو دلاور به همدیگر نیزه می‌زدند و جنگ می‌کردند، ولی ناگهان عکبر چنان ضربه‌ای به عوف زد که نقش بر زمین شد و به هلاکت رسید و بلافاصله یکه و تنها به جایگاه معاویه پیش روی کرد. در این هنگام محافظان و اطرافیان معاویه شمشیرها و نیزه‌ها را کشیدند و دور معاویه حلقه زدند و از پیشروی عکبر جلوگیری نمودند. عکبر از دور صدا زد: "ای پسر هند! من غلام اسدی‌ام و تو سزاوار مرگ و هلاکت هستی". اما دیگر نتوانست جلو برود و به سپاه امام(ع) بازگشت.

• امیرمؤمنان(ع) از این همه جرئت و همت عکبر در تعجب شد لذا به او فرمود: "این چه کاری بود که کردی و خود را به سراپرده خیمه معاویه نزدیک ساختی؟ دیگر خودت را به هلاکت نینداز". او پاسخ داد: یا علی! قصدم هلاکت و نابودی پسر هند بود.
• آری، در رکاب امیرمؤمنان این چنین شیردلان با ایمان و عاشقان به راه اهل‌بیت پیامبر بودند و جنگیدند اما در آخر امر جمعی ظاهر بین و یا افراد دودل و دنیاپرست فریب حیله و مکر معاویه را خوردند و نگذاشتند یاران راستین علی(ع) کار معاویه را یکسره نمایند و اسلام محمدی را از شرّ این حاکم دغل باز و به ظاهر مسلمان نجات دهند.

جستارهای وابسته

منابع

• ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲

پانویس