سائل

سائل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سائل در قرآن - سائل در حدیث - سائل در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

فقیر. اصل آن "س أ ل" به معنای طلب چیزی از شخصی است و چیز مطلوب می‌تواند خیر، مال، علم، عطا و... باشد.

﴿وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ﴾.

سائل به کسی گفته می‌شود که به دلیل شدت حاجت از دیگری درخواست کمک مالی می‌کند. ادب سؤال اقتضا دارد که اولاً بدون اصرار شدید باشد و ثانیاً با حیا و عفت باشد: ﴿يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ﴾ و از سوی دیگر ادب برخورد با سائل این است که نباید او را مأیوس کرد، باید حسن ظن به او داشت. رد کردن و تکذیب سائل در صورت قدرت بر تصدّق شایسته نیست.

صدقه ‌دادن به غنی یا کسی که قدرت بر کسب و کار دارد، جایز نیست و باید چنین افرادی به کار ترغیب و تشویق شوند و دولت زمینه اشتغال آنان را فراهم آورد.

از طبقات آسیب‌ دیده اجتماعی "سائلین" هستند که از تأمین معاش خود و خانواده عاجز هستند. چنین افرادی تحت اشراف ولیّ امر از طریق مالیات‌های اسلامی، مانند زکات و فیء و خمس تأمین می‌شوند. همچنین بر مؤمنان است که از اموال خود سهمی برای آنها قرار دهند: ﴿وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ﴾.

امر الهی به صدقه ‌دادن و همچنین اعطای زکات از سوی مؤمنان متمکن که از نعمت مالی برخوردارند، راهی برای تکافل اجتماعی در جامعه اسلامی و ایجاد مودّت و تعادل میان فقیر و غنی است.

منابع

• نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم