سریه ابی‌سلمه بن عبدالاسد المخزومی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث سریه است. سریه ابی‌سلمه بن عبدالاسد المخزومی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سریه ابی‌سلمه بن عبدالاسد المخزومی در حدیث - سریه ابی‌سلمه بن عبدالاسد المخزومی در نهج البلاغه - سریه ابی‌سلمه بن عبدالاسد المخزومی در تاریخ اسلامی - پرسش‌های مرتبط

علت وقوع سریه

• آنچه موجب وقوع این سریه شد، آن بود که مردی از قبیله طَیّ به نام ولید بن زهیر طائی به مدینه آمد. او به خانه دامادش طلیب بن عمیر وارد شد که از اصحاب رسول خدا(ص) بود. وی به طلیب خبر داد که "طلیحه" و "سلمه" پسران "خُوَیلد" را در حالی ترک کرده است که خویشان و یاران خود را برای جنگ با رسول خدا(ص) فراخوانده‌اند. آنها قصد حرکت به سوی مدینه را داشتند و می‌گفتند: "ما به محل اصلی و خانه محمد حمله می‌کنیم و غنیمتی از اطراف مدینه به دست می‌آوریم؛ زیرا رمه‌های مسلمانان، نزدیک مدینه‌اند. ما با اسب‌هایمان، که در بهار کاملاً چریده‌اند، حمله می‌کنیم و شتران تیزرو را نیز به همراه داریم. اگر موفق شویم چیزی به غارت ببریم، کسی به ما نخواهد رسید و اگر هم با مسلمانان مواجه شویم، آماده جنگ هستیم. ما اسب داریم؛ امّا آنها ندارند و شترانی تیزرو همراه ماست که همچون اسب‌اند. وانگهی مسلمانان سرکوب شده و ترسیده‌اند. مدتی پیش، قریش با آنان درافتاده‌اند و تا مدت‌ها سر و سامان نخواهند گرفت و کسی گرد آنان جمع نخواهد شد".
• ولید بن زهیر طائی بقیه ماجرا را این گونه نقل می‌کند: مردی از میان آنان، که نامش "قیس بن حارث" بود، برخاست و گفت: "ای قوم! به خدا این کار شما صحیح نیست. اولاً: آنها کسی از ما را نکشته‌اند و ما خونی بر گردن آنها نداریم. به علاوه، آنها غارت آماده‌ای برای غارتگر نیستند. سرزمین ما از مدینه دور است و وضعیت ما مانند وضعیت قریش نیست. قریش مدت‌ها صبر کرد و از همه اعراب یاری‌طلبید.
• وانگهی، آنها از مسلمانان خون طلب داشتند و در حالی حمله کردند که اسب‌ها و شتران فراوان و اسلحه زیاد و سه هزار جنگجو، غیر از اتباع خود، داشتند. حال آنکه تمام تلاش شما در این است که همراه سیصد نفر، آن هم اگر به این مقدار برسد، خود را به زحمت اندازید و از سرزمین خود بیرون بروید و من مطمئن نیستم که کار به زیان شما تمام نشود و از آنان شکست نخورید". اما آنان به حرف او توجهی نکردند.

اعزام محمد بن مسلمه

• پیامبر(ص) در اول محرم سال سوم هجرت، ابوسلمه را احضار فرمود. پرچمی برای او بسته شد و رسول خدا(ص) به او فرمود: "تو را به سرپرستی و فرماندهی این سپاه منصوب می‌کنم. به سرزمین‌های قبیله بنی‌اسد حرکت کن و پیش از آنکه با جمع آنان برخورد کنی، بر آنها شبیخون بزن".
• پس از آن رسول خدا(ص) به ابی سلمه درباره پرهیزگاری و ترس از خدا و خوش‌رفتاری با مسلمانانی که همراه او می‌رفتند سفارش فرمود.

حرکت به سوی طَیّ

• ابوسلمه همراه صد و پنجاه نفر به سوی دشمن در سرزمین طَیّ حرکت کرد. او، همان مرد طایی که گزارش حمله بنی‌اسد را آورده بود، با عنوان راهنما با خود برد . آنان شب و روز و از راه‌های فرعی، به سرعت حرکت کردند و پیش از آنکه خبر به دشمن برسد، به قَطَن رسیدند . در آنجا، گله‌ای که برای مشرکان بود به دست مسلمانان افتاد. از میان ساربان‌ها هم سه نفر - که برده و مملوک بودند - را گرفتند؛ ولی بقیه فرار کرده، خود را به بنی‌اسد رساندند و خبر حمله مسلمانان را دادند. ساربان‌ها به بنی‌اسد گفتند که سپاه آنها بسیار بزرگ است. بنی‌اسد که ترسیده بودند از هر طرف رو به فرار نهادند. ابوسلمه به محل آب آمد و متوجه شد که دشمنان پراکنده شده و فرار کرده‌اند. پس در همان مکان اردو زد و اصحاب خود را برای غنیمت گرفتن شتران و دیگر دام‌ها اعزام کرد.

اعزام نفرات و تقسیم غنایم

• ابوسلمه افراد را به سه دسته تقسیم کرد. به گروهی دستور داد که با خود او در همان مکان بمانند. دو گروه دیگر را نیز برای جمع کردن غنیمت به دو سوی مختلف فرستاد. برای هر گروهی فرماندهی منصوب کرد و دستور داد به راه‌های دور نروند، پراکنده نشوند و شب برگردند که همگی نزدیک هم باشند. هر دو گروه به سلامت، پیش ابوسلمه بازگشتند، بدون اینکه هیچ برخوردی پیش آمده باشد. آنها شتران و دام‌های دیگری را به غنیمت گرفته بودند.
• ابوسلمه، همراه غنایم به سوی مدینه برگشت. هنگامی که یک شب راه پیمودند، فرمان داد تا غنایم را تقسیم کنند. او خمس غنایم را جدا کرد، سهمی را به مرد طایی راهنما داد و یکی از بردگان را هم برای پیامبر(ص) جدا کرد. بقیه غنیمت‌ها میان یارانش تقسیم شد.
• در نتیجه این سریه، خطری که از جانب مشرکان بنی‌أسد متوجه مدینه و اسلام شده بود، دفع و غنایم زیادی نصیب مسلمانان شد.

منابع

• اکبری، هادی، سریه ابی‌سلمه بن عبدالأسد به قطن، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱