امام مهدی چند غیبت داشته‌اند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-]]]] :::::: +]]]] )) |
جز (جایگزینی متن - 'آقای دکتر شفیعی سروستانی (پژوهشگر معارف مهدویت)' به 'آقای دکتر شفیعی سروستانی') |
||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۱۰: | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. آقای دکتر شفیعی | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. آقای دکتر شفیعی سروستانی؛ | ||
| تصویر = 13681061.jpg | | تصویر = 13681061.jpg | ||
| پاسخ‌دهنده = ابراهیم شفیعی سروستانی | | پاسخ‌دهنده = ابراهیم شفیعی سروستانی | ||
نسخهٔ ۳۰ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۸:۲۲
| امام مهدی چند غیبت داشته‌اند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / کلیات غیبت امام مهدی |
امام مهدی(ع) چند غیبت داشته‌اند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
- غیبت امام مهدی(ع) دارای چه مراحلی بود؟ چرا؟
- مگر حضرت چند نوع غیبت داشتند؟
پاسخ نخست
آیت الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ غیبت کبری» در این‌باره گفته است:
«بدون شک حضرت مهدی (ع) دو گونه غیبت داشته است و این از عقاید روشن مذهب شیعه، و بلکه از مسلمات و بدیهیاتی است که تردیدبردار نیست. برخی از دانشمندان اهل سنت نیز در این مسأله با شیعیان همفکری دارند.
در متون حدیثی هر دو گروه شیعه و سنی روایاتی در این باره وارد شده است.
سید برزنجی[۱] از حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) روایت کرده است که آن حضرت فرموده است: برای صاحب این امر (حضرت مهدی (ع)) دو غیبت است که یکی از آن دو به‌قدری به درازا کشد که برخی گویند وی مرده است، و گروهی گویند او از بین رفته است. بر جایگاه و محل سکونتش نه از اولیاء و نه از دیگران، بجز آن کس که عهده‌دار کارهای شخصی آن حضرت میباشد، کسی آگاه نیست. و نعمانی[۲] در کتاب خویش از اسحاق بن عمار آورده که وی گفته است: از حضرت جعفر بن محمد الصادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: برای قائم دو غیبت است که یکی طولانی و دیگری کوتاه است. در یکی جایگاه حضرت را فقط شیعیان مخصوص می‌دانند و در دیگری مکانش را بجز خدمتگزار ویژهاش کسی نمی‌داند. و همو[۳] از ابراهیم بن عمر الکناسی نقل کرده است که وی گوید: از حضرت باقر (ع) شنیدم که می‌فرمود: صاحب این امر را دو غیبت است. و نیز[۴] از ابو بصیر روایت کند که گوید: خدمت حضرت صادق (ع) عرض کردم که امام باقر (ع) می‌فرمود که برای قائم آل محمد (ع) دو غیبت است که یکی از دیگری طولانی‌تر است. فرمود: آری ... این روایت را طبرسی نیز در کتاب اعلام الوری[۵] نقل کرده است. و همچنین نعمانی از محمد بن مسلم ثقفی روایت کرده است که می‌گوید: از حضرت باقر (ع) شنیدم که می‌فرمود: برای قائم دو غیبت است که در یکی از آنها چنین گفته می‌شود که آن حضرت از بین رفته و معلوم نیست در کدام درهای به سر میبرد[۶] و نیز[۷] از مفضل بن عمر نقل می‌کند که از حضرت صادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: برای صاحب این امر دو غیبت است. در یکی به سوی خانواده خود بر میگردد و در دیگری گفته می‌شود که از دنیا رفته و معلوم نیست در کدام درهای ناپدید شده است.
شیخ طوسی[۸] از حازم بن حبیب از حضرت صادق (ع) این روایت را نقل کرده است که حضرت به او فرمود: ای حازم برای صاحب این امر دو غیبت است، در دومی آشکار می‌شود، اگر کسی نزد تو آمد و گفت که دستش را از روی خاک قبر او تکانیده باور مکن و از او مپذیر. این بود نمونهای از روایات و اخبار بسیاری که در این زمینه رسیده است و برای اثبات تاریخی این مسأله کافی است.
از این روایات دو برداشت شده است:
- برداشت نخست: این برداشت موافق عقیده غیر امامیه است که گویند: مهدی کسی است که در زمان خود تولد یافته و زمین را از عدل پر می‌کند، همانطور که از جور و ستم پر شده است. طبق این عقیده، دو غیبت از یکدیگر جدا بوده و در فاصله بین دو غیبت حضرت بر مردم آشکار شده و ظهور بعد از غیبت دومی روز نهضت بزرگ حضرت است. مدت هر دو غیبت محدود و بسیار اندک است که بخاطر مصالح ویژهای که حضرت خود در نظر دارند و یا بخاطر اینکه بعد از ظهور بتواند یارانی را گرد خود فراهم آورد غیبت میفرمایند. بر طبق این گونه برداشت از روایات چارهای جز پذیرفتن این نظریه درباره دو غیبت نیست؛ زیرا با عمر کوتاه حضرت دیگر نمیتوان غیبتی طولانی برای حضرت در نظر گرفت. برداشت برزنجی از روایات و اخبار گذشته همین است، آنجا که گوید: این دو غیبت - و خداوند داناتر است - همانست که قبلا گفته شد که حضرت در کوههای اطراف مکه پنهان میگردد و هیچ کس از آن حضرت آگاه نخواهد بود. مؤید این مطلب روایتی است از حضرت باقر (ع) که فرماید: برای صاحب این امر در برخی از این درهها پنهانی و غیبتی است. و حضرت با دست خود به ذی طوی اشاره فرمود. میگویم: برزنجی غیبت دوم را متذکر نشده است.
- برداشت دوم: این برداشت موافق عقیده امامیه است که می‌گویند مهدی (ع) از روز تولدش در قرن سوم تا هنگام ظهورش زنده میباشد. این برداشتی است که دانشمندان امامیه از این روایات داشته‌اند و پیشینیان آنان به شکلی روشن بر آن تصریح کرده‌اند و این مسأله از ضروریات مذهب امامیه است. نعمانی گوید[۹]:این‌گونه احادیثی که یادآور شده‌اند «برای قائم دوگونه غیبت است» - بحمد الله - درستی آنها نزد ما ثابت شده است. خداوند سخنان ائمه (ع) را روشن گرداند و درستی و راستی آنها را آشکار ساخت. اما غیبت اول، آن غیبتی است که طی آن سفر او نمایندگانی بین مردم و امام وجود داشتند که از سوی خود آن حضرت (ع) منصوب شده و میان مردم به‌طور آشکار و ظاهر زندگی می‌کردند ... این غیبتی کوتاه بود که دورانش سپری شده و مدتش گذشته است.
غیبت دوم غیبتی است که در آن نمایندگان و واسطه‌ها از میان برداشته شده‌اند و خداوند بجهت تدبیری که میان آفریدگان دارد و آنها را به دایره تمحیص و امتحان می‌کشد ... این غیبت را بوجود آورده است و این زمانی است که اکنون ما در آن هستیم. شیخ مفید در «ارشاد»[۱۰] گوید: برای آن حضرت پیش از قیامش دو غیبت است. یکی از آن دو از دیگری طولانی‌تر است، چنانکه اخبار و روایات گویای آنند. غیبت کوتاه‌تر از ابتداء میلاد آن حضرت است تا پایان دوران سفارت و نمایندگی بین امام (ع) و شیعیانش و در گذشت نمایندگان. و اما غیبت طولانی‌تر آن است که بعد از غیبت کوتاه شروع شده و در پایانش آن حضرت (ع) با شمشیر قیام خواهد کرد. طبرسی گوید[۱۱]: بنگر چگونه دو غیبت برای صاحب الامر همان‌گونه که در روایات وارد شده بود، روی داد. اما غیبت صغرای او آن بود که طی آن نمایندگان آن حضرت وجود داشتند و دروازههای ورود به خدمت آن حضرت شناخته شده بود و شیعیانی که به امامت یازدهمین امام حضرت حسن بن علی (ع) معتقد بودند، درباره آن اختلافی نداشتند.
ابن صباغ[۱۲] - که مالکی‌مذهب است - گوید: برای آن حضرت پیش از قیامش دو غیبت است. یکی از آن دو از دیگری طولانی‌تر است. اولی که کوتاه‌تر است از هنگام تولدش تا پایان دوره نمایندگی بین آن حضرت و پیروانش بود. و اما دومی که طولانی‌تر میباشد، آن غیبتی است که بعد از اولی آغاز شده و در پایان آن با شمشیر قیام خواهد کرد. خداوند متعال فرموده است: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾[۱۳] در این زمینه گفتههای دیگری نیز ایراد شده است که نقل آنها به درازا می‌کشد»[۱۴].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. آیت‌الله حکیم؛ |
|---|
|
آیت‌الله سید منذر حکیم، در مقاله «غیبت حضرت مهدی» در این‌باره گفته است:
«شرایط سیاسی بسیار سخت دوران امام دهم و امام یازدهم(ع)، غیبت حضرت مهدی (ع) را امری واجب ساخته بود. بنابراین، اصل غیبت امام عصر(ع)، سرنوشت حتمی حضرت بود. از سوی دیگر، غیبت ناگهانی حضرت مهدی (ع) پس از دو قرن و نیم حضور مستمر امامان(ع) در میان مردم، امامت و ارکان مردمی آن را با آسیبی جدی روبه رو می‌ساخت، زیرا مردم به ارتباط نزدیک با پیشوای خود خو کرده بودند.غیبت مطلق و ناگهانی امام عصر(ع) حتی می‌توانست اسلام را به خطر افکند و مسلمانان را در پریشانی و پراکندگی فرو برد. این امر، علت منطقی دو مرحله‌ای شدن غیبت است؛ در غیبت نخست که هفتاد سال به درازا کشید، مردم با غیبت امام انس گرفتند و زندگی خود را با آن تطبیق دادند. در این مرحله، امام عصر(ع) به وسیله نایبان خاص خود با مردم ارتباط برقرار کرد. این نایبان ضمن پاسخ به مسائل و پرسش‌های مؤمنان، آنان را برای روی آوردن به فقهای جامع الشرایط تربیت کردند و زمینه‌های ورود به دوران غیبت کبرا را فراهم آوردند۔ بنابراین آنچه میان دو غیبت تفاوت ایجاد کرد، یکی طولانی بودن غیبت دوم است و دیگری، عدم تعيين نایبان خاص در دورانغیبت کبرا؛ پس غیبت با حضور غیر رسمی در اجتماع منافات ندارد. بر این اساس، عصر غیبت، دوران ناپیدا بودن نام نشان رسمی امام(ع) است، نه عدم حضور وی در میان مردم؛ به عبارت دیگر، این غیبت، غيبت عنوان است نهغیبت شخص.[۱۵]. غیبت صغرا از هشتم ربیع الاول سال ۲۶۰ هجری قمری شروع شد و در سال ۳۲۹ قمری پایان یافت.غیبت کبرا با وفات چهارمین سفیر خاص امام(ع) آغاز شد و اکنون نیز ادامه دارد. روایات نقل شده از پیامبر(ص) نشان می‌دهد، آن حضرت به اصل غیبت امام عصر(ع) توجه داشته است؛ در حالی که روایات جانشینان معصوم وی از دو نوع غیبت کوتاه و طولانی پرده برداشته، به علل گوناگون غیبت طولانی توجه کرده‌اند. [۱۶]حضرت مهدی (ع) در غیبت صغرا برای غیبت کبرا زمینه سازی کرد و با تذكرها و هشدارهای خویش در جهت تربیت شیعیان و آماده سازی آنان برای حل مشکلات خویش در دوران غیبت کبرا گام برداشت. بنابراین، اصل‌های مهم حفظ واپسین ذخيره خدا برای اصلاح جهانی و جدا نشدن مردم از معارف دینی و علمای الهی پایدار ماندند. امام عصر(ع) در دوران غیبت کبرا نیز زمینه‌های ورود به دوران ظهور قيام جهانی را فراهم می‌آورد»[۱۷].
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین طاهری؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر حبیب‌الله طاهری در کتاب «سیمای آفتاب» در این‌باره گفته‌است:
|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:
«در مورد غیبت امام زمان (ع) در روایات پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) سخنان فراوانی آمده است چنانکه فرموده‌اند که ناگزیر برای حضرت غیبتی است بس طولانی که بسیاری از مردم در وجود آن حضرت تردید می‌کنند. همچنین در روایات به نحوه غیبت نیز اشاره شده است. چنانکه از روایات برمی‌آید و عملاً واقع شده و دوست و دشمن به آن آگاهی دارند، برای آن حضرت دو غیبت است، غیبت صغری و غیبت کبری.
پیامبر اکرم (ص) و ائمه هدی (ع) در روایات متعددی به این دو غیبت خبر دادهاند. امام صادق (ع) فرمود: قائم را دو غیبت خواهد بود: یکی طولانی و دیگری کوتاه، در غیبت اوّل شیعیان خاص جایش را می‌دانند، ولی در دومی جز خواصّ دوستان دینی او کسی از مکانش اطّلاع ندارد[۲۴]. با این توضیح نتیجه گرفته می‌شود غیبت صغری یا کوتاه، مقدّمه‌ای بوده برای غیبت کبری و به‌طور خلاصه فرق این دو غیبت عبارتند از: |
| ۴. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
«همزمان با مطرح شدن اصل غیبت برای حضرت مهدی (ع) از طرف معصومین (ع) در روایاتی غیبت حضرت مهدی (ع) به دو بخش کوتاه و دراز تقسیم می‌شود[۲۶]. که هر یک دارای ویژگی‌های خاصی است. این مطلب با تعبیرهای متفاوتی در سخنان معصومین (ع) به چشم می‌خورد: زراره می‌گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: إِنَّ لِلْقَائِمِ غَیْبَتَیْنِ یَرْجِعُ فِی إِحْدَاهُمَا وَ الْأُخْرَی لَا یُدْرَی أَیْنَ هُوَ یَشْهَدُ الْمَوَاسِمَ یَرَی النَّاسَ وَ لَا یَرَوْنَهُ[۲۷]؛ همانا برای قائم دو غیبت است که در یکی از آنها به خانواده‌اش برمی‌گردد و در دیگری دانسته نیست کجا است. هر سال در مناسک حج حاضر می‌شود؛ مردم را می‌بیند؛ در حالی که مردم او را نمی‌بینند. امام صادق (ع) در روایتی به کوتاه و بلند بودن دو غیبت امام اشاره کرده است: لِلْقائِمِ غَیْبَتانِ اِحْداهُما قَصِیرَةٌ وَالاُخْری طَوِیلَةٌ؛ الغَیْبَةُ الاُولَی لا یَعْلَمُ بِمَکانِهِ فِیها اِلاَّ خاصةُ شِیعَتِهِ وَالاُخْرَی لا یَعْلَمُ بِمَکانِهِ فِیها اِلاَّ خاصةُ مَوالیهِ[۲۸]؛ برای قائم، دو غیبت است: یکی از آنها کوتاه‌مدت و دیگری درازمدت. در غیبت نخست، جز شیعیان مخصوص، از جایگاه او کسی خبر ندارد و در دیگری جز خدمتکار ویژه آن حضرت، کسی از مکانش، آگاه نیست. لازم به یادآوری است آن حضرت در دوران پدر بزرگوار خویش نیز نوعی پنهان‌زیستی داشته است و به گونه‌ای نبوده که همگان بتوانند آن حضرت را ملاقات کنند. همین باعث شده است برخی آغاز غیبت آن حضرت را از هنگام ولادت بدانند[۲۹]»[۳۰]. |
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۵. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛ | تصویر = 151864.jpg | پاسخ‌دهنده = عباس رحیمی | پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین عباس رحیمی، در کتاب «امید فردا» در این‌باره گفته است:
«حضرت مهدی (ع) به دو گونه از دیده‌ها پنهان شده که به غیبت صغری و غیبت کبری مشهور است. آن حضرت پس از تولد، از انظار پنهان شد و تنها بعضی یاران خاص آن حضرت از مکان زندگی او خبر داشتند در زمان غیبت صغری، افرادی به عنوان نائب و وکیل، واسطه بین او و مردم بودند و مردم از طریق آنان، به حضرت مهدی (ع) دسترسی داشتند. این مدت، ۶۹ سال طول کشید و آن را غیبت صغری می‌نامند. پس از فوت آخرین نائب آن حضرت، علی بن محمد سمری، [[غیبت کبری] آغاز گردید که هنوز ادامه دارد و تا ظهور آن حضرت نیز ادامه خواهد داشت و مدت آن را جز خدا کسی نمی‌داند. امیدواریم آن حضرت به زودی ظهور کند»[۳۱]. }}
| ۶. حجت الاسلام و المسلمین محمدی منفرد؛ |
|---|
|
حجت الاسلام والمسلمین بهروز محمدی منفرد در کتاب «مهدویت» (ج۱۰ «چلچراغ حکمت»؛ برگرفته از آثار شهید مطهری) در این‌باره گفته است:
«غایب شدن امام مهدی(ع) از نظرها به دو مرحله تقسیم می‌شود: مرحله کوتاه مدت (غیبت صغرا) و مرحلۀ دراز مدت (غیبت کبرا). غیبت صغرا نزدیک به هفتاد سال به طول انجامید بعضی غیبت را از هنگام ولادت می‌دانند؛ چرا که در آن دوران هم امام مهدی(ع) حضور آنچنانی نداشت. در این دوران امام مهدی(ع) به واسطۀ نایبان خاص خود، یعنی عثمان بن سعید، محمد بن عثمان بن سعید، حسین بن روح نوبختی، و علی بن محمد سمری با شیعیان ارتباط داشته و به مسائل و مشکلات شیعیان رسیدگی می‌کرد و بدین‌سان شیعیان آمادگی ورود به عصر غیبت کبرا را یافتند. پس از مرحلۀ غیبت صغرا، از سال ۳۲۹ غیبت کبرای حضرت آغاز گردید. که ارتباط امام با مردم در همین حد نیز قطع شد و مردم مواظف بودند، در امور خود به نایبان عام آن حضرت (فقیهان جامع شرایط) رجوع کنند. این مقطع زمانی، میدان بزرگ‌ترین آزمایش‌های انسان‌ها و غربال مؤمنان بوده و مردم نیز در این دروان افزون بر تکالیف شرعی، تکالیفی دارند که مهم‌ترین آنها انتظار فرج است[۳۲]. آن‌گاه که مشیت الهی با ظهور حضرت مهدی(ع) تحقق گیرد، امام از پس پردۀ غیبت به در خواهد آمد»[۳۳]. |
| ۷. آقای دکتر شفیعی سروستانی؛ |
|---|
|
آقای دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی، در کتاب «پرسش از موعود» در این‌باره گفته است:
«در روایات ما به طور مکرر از دو غیبت امام مهدی (ع) سخن به میان آمده و از سال‌ها پیش از تولد آن حضرت، بر این موضوع تصریح شده است که ایشان دو غیبت خواهد داشت که هر یک با دیگری متفاوت است. در اینجا به چند روایت که در این زمینه وارد شده است اشاره می‌کنیم:
|
| ۸. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛ |
|---|
|
نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند:
«رخداد‌ها و پدیده‌های اجتماعی، نیازمند مقدمه و آماده‌سازی است و باید شرایط را به گونه‌ای فراهم کرد که قابل تحمل و پذیرش عموم مردم شود. پدیده غیبت نیز در همین راستا قابل بررسی است. شیعیانی که در دوران گذشته هرگاه می‌خواستند امام خود را ملاقات کنند، محضر او شرفیاب شده و از وجودش بهره می‌بردند، اینک امام و مقتدای خود را در پس پرده غیبت می‌بینند. این حادثه، بدون زمینه‌سازی، مشکل و غیره منتظره بود؛ از این رو امامان قبلی آرام آرام، شیعیان را با این پدیده آشنا کردند.
|
| ۹. نویسندگان کتاب نگین آفرینش؛ |
|---|
|
نویسندگان کتاب «نگین آفرینش» در این باره گفته‌اند:
«غیبت امام مهدی(ع) امری لازم و ضروری بود؛ ولی از آنجا که همه اقدام‌های پیشوایان ما، در راستای تقویت پایه‌های ایمان مردم بود و بیم آن بود که غیبت آخرین حجّت الهی، آسیب‌های جدّی به دیانت مسلمین وارد آورد، دوران غیبت با برنامه‌ریزی دقیق، آغاز شده و ادامه پیدا یافت.
|
- مفهوم غیبت چیست؟ (پرسش)
- منظور از غیبت صغری و غیبت کبری چیست؟ و از کجا آغاز شدند؟ (پرسش)
- فرق غیبت صغری و کبری چیست؟ (پرسش)
- غیبت شأنیه امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
- وقایعی که در دوران غیبت امام مهدی رخ می‌دهند چیستند؟ (پرسش)
- آیا چنین غیبتی پیش از امام مهدی وجود داشته است؟ (پرسش)
- ظهور صغرا و ظهور کبرای امام مهدی چگونه است و چه چیزی پیش درآمد ظهور کبرا شمرده می‌شود؟ (پرسش)
- مراد از غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی چند غیبت داشته‌اند؟ (پرسش)
- نظرهای متفاوت درباره چگونگی غیبت امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی در دوران غیبت فقط به عبادت شخصی مشغولند؟ (پرسش)
- از آنجایی که کلام معصوم بدون حکمت نیست بگویید مقصود از تشبیه امام مهدی در دوران غیبت به خورشید پشت ابر به چه معناست؟ (پرسش)
- چرا خلیفه عباسی تصمیم گرفته بود تا امام مهدی را بعد از تولد بکشد؟ (پرسش)
- چه ضرورتی دارد که امام مهدی سال‌ها پیش از ظهور و قیامش خلق شود؟ چرا امام مهدی در گذشته دور برای آیندهای دورتر به دنیا آمده است؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی در غیبت کبری اصحاب و یارانی خواهد داشت؟ (پرسش)
- به چه دلیل می‌توان گفت آن امام که زمین به خاطر او باقی است همان امام مهدی و فرزند امام حسن عسکری است؟ (پرسش)
- به چه دلیل می‌توان گفت آن امام که زمین به خاطر او باقی است همان امام مهدی و فرزند امام حسن عسکری است؟ (پرسش)
- چه میشد اگر امام مهدی غایب نبودند؟ و چرا خداوند که قدرت مطلق دارد ایشان را از هر خطری حفظ نمیکند تا زمینه حضور امام فراهم شود؟ (پرسش)
- چرا خداوند اجرای عدالت موعود در زمان امام مهدی را بر عهده پیامبران یا امامان قبلی نگذاشت؟ (پرسش)
- چرا امام مهدی زنده ماند و خداوند ایشان را از دست دشمنان حفظ کرد؟ (پرسش)
- غربت امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
- غیبت امام مهدی تا چه زمانی طول خواهد کشید؟ (پرسش)
- آیا این سخن صحیح است امام مهدی غایب نیست در اصل ما غایب هستیم و امام مهدی منتظر واقعی است و منتظر آمدن ماست؟ (پرسش)
- برخی از مورخان غیبت صغرا و کبرا نواب اربعه و داستان جعفر کذاب را دیدگاه متکلمین شیعه و شاگردانشان می‌دانند؟ (پرسش)
- محل غیبت امام مهدی کجاست؟ (پرسش)
- اگر خداوند امام مهدی را حفظ می‌کند چه نیازی به دعای ما برای سلامتی آن حضرت هست؟ (پرسش)
- شرط عالم‌گیر شدن ظلم و فساد به عنوان نشانه‌ای برای ظهور امام مهدی با وظیفه امر به معروف و نهی از منکر چگونه سازگار است؟ (پرسش)
- آیا مسئله غیبت امام مهدی و دو مرحله‌ای بودن آن توسط امامان قبلی مطرح شده است؟ (پرسش)
- غیبت امام مهدی از چه زمانی آغاز شده؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی در کودکی هم غایب میشد؟ (پرسش)
- امام مهدی چه تدابیری برای اختفای خود از دشمنان داشته است؟ (پرسش)
- استخاره امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- فتن چیست؟ (پرسش)
- ملاحم چیست؟ (پرسش)
- چرا امام مهدی دارای دو غیبت هستند اگر از اول یک غیبت بود چه میشد؟ (پرسش)
- آیا ماجرای غیبت از جانب پیامبر و امامان معصوم پیشبینی شده بود؟ (پرسش)
- چرا امام مهدی دارای دو غیبت هستند اگر از اول یک غیبت بود چه میشد؟ (پرسش)
- آیا اهل سنت به غیبت امام مهدی معتقد هستند؟ (پرسش)
- آیا مسأله غیبت مختص به امام مهدی است؟ انبیاء و پیشوایان قبل از او نیز چنین سرنوشتی نداشتهاند؟ (پرسش)
- چگونه خداوند به غیبت امام مهدی راضی است در حالی که مردم در حیرت هستند؟ (پرسش)
- چگونه امام غائب می‌تواند حجت خدا بر مردم باشد؛ در حالی که آنها برای بیان مشکلات به او دسترسی ندارند؟ فایده وجود چنین امامی چیست؟ (پرسش)
- با توجه به اینکه شیعه و سنی معتقدند که وجود یک پیشوای عادل برای سرپرستی جامعه لازم است در حال حاضر آن پیشوا کیست؟ آیا امام غایب است؟ (پرسش)
- در زمان غیبت امام معصوم خلق خدا چگونه از احکام الهی آگاه میشوند؟ (پرسش)
- امام مهدی در عصر غیبت چه می‌کنند؟ (پرسش)
- آیا حجت خدا همیشه در روی زمین وجود داشته است یا خیر؟ (پرسش)
- امام مهدی در چند سالگی وارد غیبت صغرا و غیبت کبرا شدند؟ (پرسش)
- منظور از غیبت شخص و غیبت شخصیت چیست؟ (پرسش)
- برای ورود آرام شیعه به دوران غیبت، چه اقدام‌هایی از طرف اهل بیت صورت گرفت؟ (پرسش)
- پیشینه غیبت رهبران الهی چیست؟ (پرسش)
- آیا غیبت مخصوص امام مهدی است یا در ادوار گذشته نیز رخ داده است؟ (پرسش)
- آخرین دیدار عمومی امام مهدی با مردم در چه ماهی بوده است؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ الاشاعة لا شراط الساعه، ۹۲.
- ↑ غیبت نعمانی، ۱۷۰.
- ↑ غیبت نعمانی، ۱۷۱.
- ↑ همان کتاب، ۱۷۲- ۱۷۳.
- ↑ ص ۴۱۶.
- ↑ غیبت نعمانی، ۱۷۳. این‌گونه کلمات نه بدان معنی است که مکان زندگی حضرت در بیابانها و درهها است بلکه کنایه از انکار مردم نسبت به وجود حضرت است که چون دوران غیبت طولانی می‌شود مردم به شک و تردید افتاده و می‌گویند: پس او کجا است؟! در کدام کوه و دشت به سر میبرد و در حرکت است؟
- ↑ غیبت نعمانی، ۱۷۳.
- ↑ غیبت شیخ، ۹۰.
- ↑ غیبت نعمانی، ۱۷۳- ۱۷۴.
- ↑ ارشاد مفید، ۳۲۶.
- ↑ اعلام الوری، ۴۱۶.
- ↑ فصول المهمه، ۳۰۹.
- ↑ و هرآینه در کتاب زبور بعد از ذکر - تورات - نوشتهایم که زمین را بندگان صالح و شایسته‌ام به ارث خواهند برد (انبیا/ ۱۰۵).
- ↑ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۱۶-۱۹.
- ↑ همان، ص ۳۱-۴۳
- ↑ ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الأثر في الأمام الثاني عشراعي في مخ الأثر في الأمام الثاني عشر (ع)، فصل دوم، باب های ۲۶، ۲۹، ۳۲ ، ۳۳ ۳۸ و ۴۷؛ فصل نهم، باب او فصل دهم، باب ۵
- ↑ حکیم، سید منذر، غیبت حضرت مهدی، ص۱۶۱ - ۱۶۲.
- ↑ سید محسن امین در کتاب اعیان الشیعه از ولادت آن حضرت حساب کرده و مدت غیبت صغری را ۷۴ سال دانسته است.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۵.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳.
- ↑ ر.ک: غیبت نعمانی و منتخب الاثر، باب ۲۶؛ بحارالانوار، ج ۵۲، باب ۲۳.
- ↑ طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص۸۷ -۸۸.
- ↑ ر.ک: محمد رضا حکیمى، خورشید مغرب،(دفتر نشر فرهنگ اسلامى)، ص ۴۲ و ۴۳.
- ↑ علامه مجلسى قدّس سرّه، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۵.
- ↑ دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۱۸۳، ۱۸۴.
- ↑ اگرچه امروزه از این دو غیبت با نامهای" غیبت صغرا" و" غیبت کبرا" یاد می‌شود، اما در بیان اندیشوران شیعه از آن با عنوان‌هایی چون" غیبت قصری" و" غیبت طولی" و مانند آن نیز یاد شده است. ر.ک: شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۳۹.
- ↑ نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵، ح ۱۵.
- ↑ شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۴۰.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۴۰.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۴۲.
- ↑ رحیمی، عباس، امید فردا، ص۱۹.
- ↑ یادداشت‌های ج۹، ص۳۹۵.
- ↑ چلچراغ حکمت ج۱۰، ص۳۳، ۳۴.
- ↑ محمد بن حسن طوسی (شیخ طوسی)، کتاب الغیبه، تهران، مکتبه نینوی الحدیثه، بی تا، ص ۲۶۱.
- ↑ فضل بن حسن طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت (ع) لإحیاء التراث، ۱۴۱۷ ه.ق، ج ۲، ص ۲۵۹.
- ↑ محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه، تهران، مکتبة الصدوق، بی‌تا، صص ۱۷۱ و ۱۷۲.
- ↑ محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه، تهران، مکتبة الصدوق، بی‌تا، ص۱۷۳.
- ↑ محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه، تهران، مکتبة الصدوق، بی‌تا، ص ۱۷۴.
- ↑ شفیعی سروستانی؛ ابراهیم، پرسش از موعود، ص ۱۱-۱۳.
- ↑ حضرت مهدی(ع) فرمود: " أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِم "؛ اما در حوادثی که پیش می‌آید، به راویان حدیث ما مراجعه کنید؛ زیرا آنان حجت من بر شمایند..»، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۸۱.
- ↑ آفتاب مهر، ج۱، ص ۱۳۲-۱۳۳.
- ↑ متن نامه‌ها –که به توقیعات مشهور است- در کتاب‌های علمای شیعه موجود است؛ از جمله: بحار الانوار، ج ۵۳، باب ۳۱، ص ۱۵۰ – ۱۹۷.
- ↑ غیبت طوسی، ح ۳۱۹، ص ۳۵۷.
- ↑ غیبت طوسی، فصل ۶، ح ۳۱۷، ص ۳۵۵.
- ↑ یبت طوسی، فصل ۶، ح ۳۶۵، ص ۳۹۵.
- ↑ " وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِم"؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، باب ۴۵، ح ۳، ص۲۳۶.
- ↑ احتجاج، ج ۱، ح ۱۱، ص ۱۵.
- ↑ بالادستان، محمد امین؛ حائریپور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ج۱، ص ۱۰۱ - ۱۰۵.