عباسیان در معارف مهدویت

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث عباسیان است. "عباسیان" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

عباسیان در تاریخ اسلامی - عباسیان در معارف مهدویت

مقدمه

عباسیان نام شاخه‌ای از بنی‌هاشم از نژاد عباس بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف، عموی پیامبر خاتم(ص) بود. این نام بر خلفای عباسی که پس از بنی‌امیه خلافت یافتند اطلاق می‌شود. خلفای عباسی از سال ۱۳۲ تا ۶۵۶ هجری قمری خلافت داشته‌اند. اول ایشان "ابوالعباس" عبدالله بن محمد بن علی بن عبدالله بن عباس، معروف به سفاح و آخرین نفر آنان معروف به "مستعصم بالله" بود، عده این خلفاء ۳۷ تن و انقراض ایشان بر دست هلاکو نبیره چنگیز بوده است. محل خلافت آنان ابتدا انبار و بعد کوفه و سپس بغداد بود.

بنی عباس به نام اهل بیت (ع) خلافت را، پس از سرنگونی بنی امیه به دست گرفتند و در ابتدای کار چند روزی به مردم و علویین روی خوش نشان دادند. حتّی به نام انتقام شهدای علویین، بنی امیه را قتل عام کردند و قبور خلفای بنی امیه را شکافتند و هرچه یافتند، آتش زدند. هنر عباسی‌ها آن بود که خودشان را جزء آل محمد به قلم آوردند تا جنبش و نهضت را به نفع خود اداره کنند، اما دیری نگذشت که شیوه ظالمانه و خصمانه بنی امیه را پیش گرفتند و در بیدادگری و بی‌بند و باری، هیچ‌گونه فروگذار نکردند و علویین را دسته دسته گردن زدند و یا زنده زنده دفن کردند. یکی از ویژگی‌های خلفای عباسی که در همه آن‌ها مشترک است، مشغول بودن و پرداختن به لهو و لعب، خوشگذرانی، شراب خواری، شب‌نشینی‌ها و عدم کوچک‌ترین توجّه به شؤون زندگی مردم است.

از دیگر ویژگی خلفای عباسی، دشمنی با خاندان رسالت، ایجاد نفرت نسبت به علویین، تبعید، زندانی کردن، کشتن و فشار بر آنان بود. در این فکر میان خلیفه، سران قوم، ارتش و وزراء فرقی نبود و همه، هم‌عقیده بودند. این تفکر در سراسر تاریخ خلافت عبّاسی به چشم می‌خورد، لکن بر حسب اختلاف اشخاص و روحیه‌ها در ادوار مختلف شدّت و ضعف پیدا می‌کرد. متوکل در دشمنی با خاندان رسالت، در میان خلفای عباسی نظیر نداشت. در سال ٢٣٦ هجری قمری امر کرد قبّه ضریح امام حسین (ع) را در کربلا و همچنین خانه‌های بسیاری که در اطرافش ساخته بودند، خراب و با زمین یکسان نمودند و دستور داد آب به حرم امام حسین (ع) بستند و زمین قبر مطهّر را شخم و زراعت کنند تا به کلّی اسم و رسم مزار فراموش شود.

عباسیان و مهدویت

دوران غیبت صغری که نواب خاص امام زمان (ع) در آن دوره، مسؤولیت نیابت را به عهده داشتند و نزدیک به هفتاد سال از تاریخ را به خود اختصاص دادند، مصادف و مقارن با خلافت شش تن از خلفای عباسی بوده است.

در برخی از روایات درباره ارتباط عباسیان با مباحث آخرالزمان و مهدویت مطالبی وارد شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از:

1. برای یاری بنی‌عباس گروهی با پرچم‌های سیاه قیام می‌کنند و پس از آن گروهی دیگر با پرچم‌های سیاه و کلاه‌های سیاه و پیراهن‌های سفید قیام می‌کنند که پیشاپیش آنان مردی به نام شعیب بن صالح است که یاران سفیانی را تار و مار می‌کند و به بیت المقدس آمده و شرایط را برای ظهور حضرت مهدی(ع) مهیا می‌کند... .
2. جناب محمد بن حنفیه، فرزند امیرالمؤمنین(ع) روایت می‌کند: بنی‌العباس چنان به حکومت می‌رسند که مردم هیچ امید خیری نخواهند داشت، سپس احوال آنان آشفته خواهد شد. در این زمان اگر پناهگاهی جز سوراخ عقرب پیدا نکردید، بدان پناه برید، زیرا مردم به گرفتاری طولانی مبتلا خواهند شد و این ادامه خواهد داشت تا اینکه سلطنت آنان از بین برود و مهدی(ع) قیام نماید.
3. چنان که از تاریخ نیز به دست می‌آید، بنی‌العباس عرصه را بر شیعیان تنگ کردند به طوری که کسی جرأت نداشت شیعه بودن و علوی بودن خود را ابراز کند و جنایاتی را مرتکب شدند که تاریخ نظیر آن را کمتر دیده است. شیعیان و سادات بنی‌فاطمه را به قدری آزار و اذیت می‌نمودند که مجبور بودند به کوه‌ها و مناطق دور دست پناه ببرند و اغلب گمنام زندگی کنند. از این روست که در این حدیث ظلم بنی‌العباس را از گزیدن عقرب‌ها بدتر توصیف می‌کنند.
4. رسول خدا(ص) فرمود: زمانی که پنجمین نفر از خاندانم از دنیا برود آشوب و هرج و مرج به پا شود تا زمانی که هفتمین نفر از اهل بیتم فوت نماید. سپس اوضاع همان طور باشد تا زمانی که حضرت مهدی(ع) قیام نماید.
5. در حدیثی نقل شده است که مردی از فرزندان هاشم به حکومت می‌رسد و بنی‌امیه را قتل عام می‌کند و پس از او دوباره بنی‌امیه به قدرت رسیده و به خونخواهی کشتگان خود دو برابر از بنی‌هاشم را می‌کشند. (این حدیث شاید به سلطنت بنی‌العباس اشاره دارد، زیرا هنگامی که به قدرت رسیدند بنی‌امیه را از دم تیغ گذرانیدند. در آخرالزمان سفیانی که فردی از بنی‌امیه است خواهد آمد و از بنی‌هاشم بسیار خواهد کشت).
6. موسی بن جعفر (ع) در ضمن حدیثی به علی بن حمزه فرمود: بنی‌العباس از بین خواهند رفت و سپس به قدرت می‌رسند و آنان را سفیانی از بین خواهد برد.
7. در حدیثی در کتاب ملاحم آمده است: هنگامی که آسیای بنی‌العباس بگردد (و حکومتشان رونق گیرد) و مردانی با پرچم‌های سیاه مرکب‌های خود را به درختان زیتون شام ببندند و خداوند أصهب را با تمام خانواده‌اش به دست بنی‌العباس به قتل برساند، به طوری که بنی‌امیه همگی فرار کنند یا مخفی شوند، آنگاه سفیانی (قیام می‌کند و) سلسله بنی‌العباس را از بین می‌برد و فرزندی از فرزندان هند جگرخوار بر منبر دمشق می‌نشیند و بربرها به سوی پایتخت شام (دمشق) روان می‌شوند که این نشانه قیام حضرت مهدی(ع) است.

پرسش مستقیم

• خلفای عباسی در دوران غیبت صغری چه اقدام‌هایی انجام دادند؟ (پرسش)

1. غیبت صغرا به چه معناست؟ و چرا از همان ابتدا غیبت کامل صورت نگرفت؟ (پرسش)
2. علت و سبب پیدایش غیبت صغری امام مهدی چیست؟ (پرسش)
3. نقش و تأثیر غیبت صغری در غیبت کبری چیست؟ (پرسش)
4. مبدأ غیبت صغری از چه زمانی به حساب می‌‏آید؟ (پرسش)
5. ویژگی‌های دوران غیبت صغری چیست؟ (پرسش)
6. حکمت غیبت صغری قبل از غیبت کبری چه بوده است؟ (پرسش)
7. امتیاز عصر غیبت صغری بر غیبت کبری چیست؟ (پرسش)
8. آیا دولت عباسی پیگیر اخبار امام مهدی بودند؟ (پرسش)
9. امام مهدی برای اثبات وجود خود در عصر غیبت صغری چه تدابیری اندیشید؟ (پرسش)
10. آیا قبل از غیبت کبری غیبت صغری ضروری بوده است؟ (پرسش)
11. مسئولیت امام مهدی در غیبت صغرا چیست؟ (پرسش)
12. برخی از مورخان غیبت صغرا و کبرا نواب اربعه و داستان جعفر کذاب را دیدگاه متکلمین شیعه و شاگردانشان می‏دانند؟ (پرسش)
13. پایان غیبت صغرا چه زمانی است؟ (پرسش)
14. ماجرای تلاش نافرجام برای دستگیری امام مهدی چیست؟ (پرسش)
15. اولین کسی که به دروغ ادعای نیابت خاص امام مهدی کرد چه کسی بود؟ (پرسش)
16. خلفای دوران غیبت صغری چه کسانی بودند؟ (پرسش)
17. خلفای عباسی در دوران غیبت صغری چه اقدام‌هایی انجام دادند؟ (پرسش)
18. آخرین خلیفه عصر غیبت صغری چه کسی بود؟ (پرسش)
19. سالی که آخرین نائب خاص امام مهدی وفات یافت چه نام دارد؟‌ (پرسش)
20. چگونه می‌توان نیابت نواب خاص امام مهدی را اثبات کرد؟ (پرسش)

منابع

1. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه
2. حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان

پانویس