تفسیر بیانی در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''۱ . [[تفسیر القرآن الحکیم (کتاب)|تفسیر القرآن الحکیم]]:''' این تفسیر که به [[تفسیر المنار]] معروف است، تلفیقی است از دروس تفسیری شیخ محمّد عبدُه و تعلیق و تکمیل [[شاگرد]] وی، [[محمد رشید رضا]] که در قالب [[تفسیری]] ترتیبی (تا [[آیه]] {{متن قرآن|وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّي إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«و من نفس خویش را تبرئه نمی‌کنم که نفس به بدی بسیار فرمان می‌دهد مگر پروردگارم بخشایش آورد؛ به راستی پروردگارم آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره یوسف، آیه ۵۳.</ref>) منتشر شده است. از شیخ محمّد عبدُه، افزون بر این، [[تفسیر]] جزءِ عمَّ و تفسیر [[سوره العصر]] نیز به یادگار مانده است. <ref>التفسیر والمفسرون، ج ۲، ص۵۵۲ - ۵۵۴؛ تفسیر المنار، ج ۱، ص۱۲ - ۱۴.</ref> عبدُه بر [[قرائت قرآن]] همراه با [[تدبّر]] در [[آیات]] و سُوَر آن پیش از مطالعه [[تفاسیر]] اهتمام ویژه‌ای داشته است. <ref>تفسیر المنار، ج ۱، ص۱۴.</ref> وی [[معتقد]] است که اسلوب بیان [[قرآن]] هیچ گونه ابهام و [[کاستی]] ندارد تا [[مفسّران]] بخواهند در پی رفع ابهام و تکمیل نقایص آن برآیند و با مضامین [[روایات اسرائیلی]] یا [[پناه بردن]] به انواع حذف و تقدیر و توجیهات نحوی و بلاغی ناسازگار با [[سیاق]] عامّ [[آیات قرآنی]]، بیان قرآن را کامل کنند. <ref>تفسیر جزءِ عمَّ، ص۵۹، ۷۹.</ref> وی [[تحمیل]] صناعات ادبی و [[قواعد]] بلاغی را بر اسلوب بیانی [[قرآن کریم]] همچون روایات و [[معتقدات]] بیرون از قرآن، روا نمی‌دارد. <ref>التفسیر والمفسرون، ج ۲، ص۵۵۶ - ۵۸۹؛ تفسیر جزءِ عمَّ، ص۱۵۸؛ المفسرون، حیاتهم و منهجهم، ص۶۷۱.</ref> از این رو برای جهت دادن [[تفسیر بیانی]] به شیوه‌ای صحیح و رهانیدن آن از هرگونه [[افراط و تفریط]] در طرح مسائل ادبی و بلاغی و گرایش‌های مذهبی، این شیوه را در تفسیر در پیش می‌‌گیرد که اولاً [[مفسر]] باید وجوه [[بلاغت]] را به قدر ظرفیت معنا و آن گونه که آیات پذیرای آن‌هاست بیان کند و در باب وجوه [[اعرابی]] نیز چنان که [[شایسته]] و سازگار با [[مقام]] [[فصاحت]] و [[بلاغت قرآن]] است به تبیین و تحلیل بپردازد. ثانیاً در [[فهم]] معنای کلمات باید به جای [[اعتماد]] به اقوال لغویان به استعمالات [[اهل]] زبان در [[عصر نزول]] تکیه کند و برای این منظور حتی الامکان معانی الفاظ را از خود قرآن به دست آورد. ثالثاً گرچه دستیابی به همه مرادهای [[خداوند]] از کلامش برای [[بشر]] نامیسر است اما با ممارست و مطالعه [[کلام]] [[بلیغ]] و آشنایی با [[محاسن]] کلام، باید تلاش کند به قدر توان خود به دریافت مراد او نایل شود. رابعاً برای دستیابی به مراد [[خدا]]، [[علم]] به احوال بشر ([[جامعه‌شناسی]] و [[مردم‌شناسی]]) نیز لازم است؛ زیرا [[تفسیر]] صحیح برخی [[آیات]] بدون این [[آگاهی]] ناممکن است. خامساً از آنجا که [[هدف]] نهایی [[قرآن]] [[هدایت]] [[بشر]] است [[مفسر]] باید به وجوه مختلف هدایت بشر به وسیله قرآن [[آگاه]] باشد. سادساً لازم است مفسر به [[سیره پیامبر]] و [[اصحاب]] آن [[حضرت]] آگاهی کامل داشته باشد<ref>تفسیر المنار، ج ۱، ص۲۱ - ۲۴، المنهج البیانی، ص۳۳ به بعد. </ref>.<ref>[[سید محمود طیب حسینی|طیب حسینی]] و [[محمد علی لسانی فشارکی|لسانی فشارکی]]، [[تفسیر بیانی (مقاله)|مقاله «تفسیر بیانی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>