شیبة بن ربیعه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == == پانویس ==' به '== پانویس ==') |
جز (جایگزینی متن - '</div> <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">' به '</div>') |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> | <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> | ||
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[شیبة بن ربیعه در قرآن]] - [[شیبة بن ربیعه در تاریخ اسلامی]]</div> | <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[شیبة بن ربیعه در قرآن]] - [[شیبة بن ربیعه در تاریخ اسلامی]]</div> | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
نسخهٔ ۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۵۰
مقدمه
شیبة بن ربیعه فرزند عبدشمس بن عبدمناف بن قصی[۱] از اشراف و بت پرستان قریش در جاهلیت [۲] و از دشمنان سرسخت پیامبر اکرم(ص) [۳] بود. برخی منابع سن وی را بیشتر از برادرش عتبه[۴] می‌دانند که وی نیز از دشمنان رسول خدا بود.[۵] نام همسر شیبه، ام‌شراک بنت واقدان از تیره بنی‌عامر قریش [۶] و نام‌های فرزندانش، عبیدالله،[۷] عبدالرحمن [۸] و رمله (همسر عثمان[۹] و پس از او همسر محمد بن مروان بن حکم) ثبت شده است.[۱۰] شیبه با علنی شدن دعوت رسول خدا(ص) با جدیت فراوان همراه قریش به شیوه‌های گوناگون در آزار پیامبر کوشید [۱۱] و اندرز وی در او اثر نکرد.[۱۲] برخی، شیبه را همراه برادرش عتبه و دیگر سران قریش از مصادیق "مستهزئین" برشمرده‌اند.[۱۳] عیبجویی از پیامبر(ص)،[۱۴] ریختن سرگین و احشای حیوانات بر سر و شانه پیامبر(ص)،[۱۵] مجادله با آن حضرت،[۱۶]ممانعت از ارتباط حجگزاران با پیامبر(ص)در ایام حج،[۱۷] نسبت دادن دروغ، فریبکاری،[۱۸] دیوانگی، ساحر بودن [۱۹] و کهانت [۲۰]به آن حضرت از دیگر اقدامات او بود.
به گفته مورخان، وی چندین بار از ابوطالب خواست تا برادرزاده‌اش را از تبلیغ رسالتش باز دارد.[۲۱] او از جمله ۷ نفری دانسته شده که پیامبر(ص)در مقام ابراهیم رو به کعبه آنان را نفرین کرد؛[۲۲] نیز روایت شده رسول خدا(ص)در سفر به طائف (سال دهم بعثت) هنگامی که مورد آزار واذیت مشرکان قرار گرفت، کنار باغ شیبه و برادرش عتبه نشست و با دیدن آنان بسیار غمگین شد و ایشان را از دشمنان خود خواند [۲۳] در این سفر که عداس، غلام شیبه مسلمان شد، مورد شماتت و آزار شیبه قرار گرفت.[۲۴]
شیبه از عوامل مؤثر در توطئه‌های مشرکان مکه بر ضدّ رسول خدا(ص) بود، چنان که در نشست مشورتی دارالندوه (سال سیزدهم بعثت) و اتخاذ تصمیم به قتل آن حضرت شرکت کرد.[۲۵] شیبه از رهبران و نیز از اطعام کنندگان سپاه کفر در غزوه بدر دانسته شده است [۲۶] که ۹ یا ۱۰ شتر [۲۷] در نوبت خود [۲۸] نحر کرد. سرانجام شیبه در غزوه بدر و در نبرد تن به تن کشته شد.[۲۹]
گزارش‌ها درباره قاتل وی متفاوت‌اند: بیشتر گزارش‌ها هلاک شیبه را به دست حمزه سیدالشهداء [۳۰] و برخی نیز قتل وی را به امیرمؤمنان امام علی(ع) و حمزه نسبت داده[۳۱] و آورده‌اند هنگامی که آن حضرت و حمزه به شیبه حمله کردند، این عمل، باعث خشم و حمله جمعی مشرکان شد.[۳۲] بر پایه گزارشی دیگر، کشتن شیبه تنها به دست امیرمؤمنان بود [۳۳] و در نقلی دیگر به عبیدة بن حارث بن عبد المطلب نسبت داده شده است.[۳۴] هنگام دفن اجساد مشرکان، جنازه شیبه و برخی دیگر از سران کفر در بدترین وضع، درون چاهی به نام قلیب افکنده شد [۳۵] و پیامبر(ص) هنگام حضور در کنار این چاه، با نام بردن از آنان، به سرزنش آنان پرداخت.[۳۶] کشته شدن شیبه و دیگر سران قریش، چنان برای پیامبر مهم بود که آن حضرت کسانی مانند زید بن حارثه و عبداللّه بن رواحه را برای رساندن این خبر به مدینه روانه کرد.[۳۷] برپایه برخی منابع، حیسمان بن عبداللّه خزاعی، نخستین کسی بود که خبر قتل شیبه و دیگر سران قریش را به مردم مکّه رساند[۳۸].[۳۹]
شیبه در شأن نزول و گزارش‌های تفسیری
منابع
پانویس
- ↑ السیرة النبویه، ج۱، ص۷۰۹؛ النسب، ص۲۰۲؛ جمهرة انساب العرب، ص۷۶؛ الطبقات، ج۸، ص۱۹۰؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۲۶۴.
- ↑ السیرة النبویه، ج۲، ص۶۱۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۷۰؛ الاغانی، ج۴، ص۳۸۸.
- ↑ سیره ابن اسحاق، ص۱۴۴، ۱۹۷؛ تفسیر قرطبی، ج۱۲، ص ۱۷.
- ↑ انساب الاشراف، ج۱، ص۱۷۲.
- ↑ المغازی، ج۱، ص۷۰.
- ↑ الطبقات، ج۸، ص۱۹۰.
- ↑ جمهرة انساب العرب، ص۷۷.
- ↑ امتاع الاسماع، ج۶، ص۲۵۷.
- ↑ الطبقات، ج۸، ص۱۹۰.
- ↑ جمهرة انساب العرب، ص۷۷.
- ↑ سیره ابن اسحاق، ص۱۴۴؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.
- ↑ التفسیر الکبیر، ج۳۱، ص۵۴.
- ↑ سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.
- ↑ سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.
- ↑ سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱.
- ↑ اسباب النزول، ص۳۰۰؛ روض الجنان، ج۱۲، ص۲۸۷ - ۲۸۹؛ مجمع البیان، ج۶، ص۶۷۸.
- ↑ المحبّر، ص۱۶۰؛ الاعلام، ج۳، ص۱۸۱.
- ↑ المغازی، ج۱، ص۳۳ - ۳۵.
- ↑ تفسیر مقاتل، ج۴، ص۴۰۳؛ زاد المسیر، ج۲، ص۵۴۴.
- ↑ زاد المسیر، ج۲، ص۵۴۴.
- ↑ سیره ابن اسحاق، ص۲۳۶؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۴۱۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۲۳.
- ↑ سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱.
- ↑ السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۱؛ المغازی، ج۱، ص۳۴ - ۳۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۶.
- ↑ السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۱؛ المغازی، ج۱، ص۳۵؛ روض الجنان، ج۱۷، ص۲۷۷ - ۲۷۸.
- ↑ شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۷۹ - ۲۸۰؛ البدایه و النهایه، ج۳، ص۱۷۵.
- ↑ المغازی، ج۱، ص۱۲۸.
- ↑ امتاع الاسماع، ج۱، ص۸۸.
- ↑ المحبر، ص۱۶۲؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۵؛ امتاع الاسماع، ج۱، ص۸۸.
- ↑ السیرة النبویه، ج ۱، ص ۶۲۵، ۷۰۹؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۴۲۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱، ص ۱۷۱.
- ↑ السیرة النبویه، ج۱، ص۶۲۵، ۷۰۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۴۵؛ دلائل النبوه، ج۳، ص۷۲.
- ↑ الطبقات، ج۲، ص۱۲؛ المغازی، ج۱، ص۶۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۴۹ - ۳۵۶.
- ↑ الدر المنثور، ج۳، ص۱۶۸.
- ↑ دلائل النبوه، ج۳، ص۷۱؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۱۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۱۷۱.
- ↑ المغازی، ج۱، ص۱۰۰؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۱۲.
- ↑ روض الجنان، ج۴، ص۲۵۹؛ الکامل، ج۲، ص۱۲۹.
- ↑ السیرة النبویه، ج۱، ص۶۳۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۵۸؛ المغازی، ج۱، ص۱۱۲.
- ↑ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۵۸؛ دلائل النبوه، ج۳، ص۱۳۲، ۱۸۷؛ البدایه و النهایه، ج۳، ص۳۰۴.
- ↑ السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۶؛ الاغانی، ج۴، ص۳۹۷؛ الکامل، ج۲، ص۱۳۱.
- ↑ زاهدی مقدم، محمد، مقاله «شیبة بن ربیعه»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۶.