هشام بن محمد بن سائب کلبی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
[[ابومنذر هشام بن محمد بن سائب بن بشر کلبی کوفی]] [[اهل کوفه]]<ref>تاریخ بغداد ۱۴/۴۵.</ref> و از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} بود.<ref>رجال ابن داود ۳۶۸.</ref> [[نجاشی]] می‌‌نویسد: وی از [[محدثان]] [[امامیه]] بود و نزد [[امام صادق]]{{ع}} از جایگاه و [[منزلت]] خاص برخوردار بود. [[امام]]{{ع}} او را از [[نزدیکان]] خود ساخته و با [[گشاده رویی]] با وی برخورد می‌‌کرد. | |||
بر پایه روایتی مشهور که از خود هشام نقل شده، وی به دلیل عارضه‌ای [[حافظه]] خود را از دست داد و دچار [[فراموشی]] مطلق شد، اما هنگامی که به محضر امام صادق{{ع}} شرفیاب شد با [[نوشیدن]] آبی از [[دست امام]] حافظه خود را باز یافته و [[دانش]] از دست رفته را دوباره به دست آورد.<ref>رجال النجاشی ۲/۴۰۰.</ref> | |||
هشام نزد بزرگانی چون پدرش [[محمد بن سائب]]، مجالد و [[ابومخنف لوط بن یحیی]] دانش آموخت و از آنها روایاتی را نقل کرده است.<ref>تاریخ الاسلام ۱۴/۴۱۹.</ref> وی زمانی راهی [[بغداد]] شد و در همان جا مجلس درسی برپا ساخت.<ref>تاریخ بغداد ۱۴/۴۵ و ۴۶.</ref> از [[شاگردان]] و [[راویان]] برجسته وی باید از فرزندش عباس، [[خلیفه بن خیاط]] و [[محمد بن سعد واقدی]] که هر دو از [[مورخان]] مشهور [[قرن دوم]] و سوم بودند، نام برد.<ref>وفیات الاعیان ۶/۸۲.</ref> | |||
هشام علاوه بر [[حدیث]]، در [[تاریخ]] و [[نسب‌شناسی]] توانا بود<ref>الفهرست (الندیم) ۱۰۸.</ref> و در [[شعر]] نیز دستی داشت.<ref> الانساب ۵/۸۷.</ref> گفته شده که وی از حافظه بسیار [[قوی]] و سرشاری برخوردار بود و بنا به گفته خود، در مدت سه [[روز]] تمام [[قرآن]] را [[حفظ]] کرد.<ref>تاریخ بغداد ۱۴/۴۵ و ۴۶.</ref> [[اهل سنت]] وی را [[موثق]] نمی‌دانند.<ref>تاریخ الاسلام ۱۴/۴۲۰.</ref> [[سمعانی]] او را از [[غالیان]] امامیه برشمرده است.<ref> الانساب ۵/۸۶ و ۸۷.</ref> وی در نهایت به سال ۲۰۴ یا ۲۰۶ هـ از [[دنیا]] رفت<ref>وفیات الاعیان ۶/۸۳.</ref> و آثار و تألیفات فراوانی از خود بر جای گذاشت. | |||
[[ذهبی]] بنا بر قولی آثار وی را بالغ بر ۱۵۰ کتاب دانسته و برخی از آنها را چنین ذکر کرده است: کتاب الجمهره حلف الفضول حلف عبدالمطلب و خزاعه حلف تمیم و کلب بیوتات قریش فضائل قیس عیلان بیوتات ربیعه الموردات الکنی ملوک الطوائف و ملوک کنده.<ref> تاریخ الاسلام ۱۴/۴۵ و ۴۶.</ref> | |||
[[نجاشی]] نیز آثاری را به وی نسبت داده که از این قرارند: المذیّل فی النسب حروب الاوس و الخزرج المشاتمات بین الأشراف القداح و المیسر اسواق العرب اخبار ربیعة و البسوس و حروب تغلب و بکر انساب الامم المعمّرین الاوائل اخبار قریش اخبار جرهم اخبار لقمان بن عاد اخبار بنی تغلب و ایامهم و انسابهم اخبار بنی عجل و انسابهم کتاب بنی حنیفه کتاب کلب اخبار تنوخ و انسابها مثالب ثقیف مثالب بنی امیه الاصنام الطاعون فی العرب فتوح العراق فتوح الشام الردّه فتوح خراسان فتوح فارس مقتل عثمان الجمل صفّین النهروان الغارات مقتل امیرالمؤمنین{{ع}} مقتل حجر بن عدی مقتل رشید و میثم و جویریّة بن مسهر عین الورده الحکمین مقتل الحسین{{ع}} قیام الحسن{{ع}} اخبار محمد بن الحنفیّه التباشیر بالاولاد الموؤدات (الموردات) من نسب الی امّه من قبائل العرب الطائف رموز العرب غرائب قریش و بنی هاشم فی سائر العرب اجزاء الخیل الروّاد الجیران الخطب<ref>رجال النجاشی ۲/۴۰۰.</ref> المنافرات شرف قصی و ولده فی الجاهلیة و الاسلام القاب قریش القاب الیمن المثالب النوافل ادعاء زیاد معاویه اخبار زیاد بن ابیه صنائع قریش المشاجرات المعاتبات افتراق ولد نزار تفریق الأزد طسم و جدیس الفرید<ref>وفیات الاعیان ۶/۸۳.</ref> الملوکی آباء النبی{{صل}} الاحادیث النبویه [[ادیان]] العرب ازواج النبی{{صل}} اسماء فحول العرب اسنان الجزور اصحاب الکهف امّهات الخلفاء امهات النبی{{صل}} اولاد الخلفاء ایام فزارة و وقائع بنی شیبان ایام قیس بن ثعلبه تاریخ اجناد الخلفاء تسمیة ما فی شعر امری القیس تسمیة من قال بینا و قیل فیه تسمیة من نقل من عاد و ثمود تسمیة من بالحجاز من احیاء العرب حبیب العطار حدیث آدم و ولده حدیث بیهس و اخوته حکّام العرب الحیرة و تسمیة البیع حیّ الضحاک خطبة علی بن ابی طالب{{ع}} خلق اسلم فی القریش خلق عبدالمطلب وخزانة خلق الفضول و قصة الغزال داحس و الغبراء دخول جریر علی الحجاج الدیباج فی اخبار الشعراء صفات الخلفاء الغذاء عاد للاولی و الآخرة عجائب الاربعه عجائب البحر عدی بن زید العبادی قسمة الارضین لغات العرب کنی آباء الرسول{{صل}} ما کانت الجاهلیة تفعله و یوافق حکم الاسلام مروان القرط المسوخ من بنی اسرائیل مسیلمه الکذاب من فخر بأخواله من قریش من قال بیتاً من الشعر و نسب الیه من هاجر و ابوه منطق الطیر نسبة ولد عبدالمطلب النسب الانساب نسب الیمن و وصایا العرب وقائع الضباب و فزارة یوم شفیق کتاب ابی عتاب الاصنام الاقالیم الانهار الایّام التاریخ الجن الخیل الدفائن الدوسی السمر السیوف العواقل الغزیه الفتیان الاربعه الکلام الکهان القداح المثالب المشعبات المصّلین المعرفات من قریش المعران المقطعات المنافلات المناکح الوفود المنذر ملک العرب و الیمن و امر سیف ذی یزن.<ref>هدیة العارفین ۲/۵۰۸ و ۵۰۹.</ref>.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۲۷.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
| خط ۱۱: | خط ۲۱: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده: | # [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
نسخهٔ ۲۷ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۵۰
مقدمه
ابومنذر هشام بن محمد بن سائب بن بشر کلبی کوفی اهل کوفه[۱] و از اصحاب امام صادق(ع) بود.[۲] نجاشی می‌‌نویسد: وی از محدثان امامیه بود و نزد امام صادق(ع) از جایگاه و منزلت خاص برخوردار بود. امام(ع) او را از نزدیکان خود ساخته و با گشاده رویی با وی برخورد می‌‌کرد.
بر پایه روایتی مشهور که از خود هشام نقل شده، وی به دلیل عارضه‌ای حافظه خود را از دست داد و دچار فراموشی مطلق شد، اما هنگامی که به محضر امام صادق(ع) شرفیاب شد با نوشیدن آبی از دست امام حافظه خود را باز یافته و دانش از دست رفته را دوباره به دست آورد.[۳]
هشام نزد بزرگانی چون پدرش محمد بن سائب، مجالد و ابومخنف لوط بن یحیی دانش آموخت و از آنها روایاتی را نقل کرده است.[۴] وی زمانی راهی بغداد شد و در همان جا مجلس درسی برپا ساخت.[۵] از شاگردان و راویان برجسته وی باید از فرزندش عباس، خلیفه بن خیاط و محمد بن سعد واقدی که هر دو از مورخان مشهور قرن دوم و سوم بودند، نام برد.[۶]
هشام علاوه بر حدیث، در تاریخ و نسب‌شناسی توانا بود[۷] و در شعر نیز دستی داشت.[۸] گفته شده که وی از حافظه بسیار قوی و سرشاری برخوردار بود و بنا به گفته خود، در مدت سه روز تمام قرآن را حفظ کرد.[۹] اهل سنت وی را موثق نمی‌دانند.[۱۰] سمعانی او را از غالیان امامیه برشمرده است.[۱۱] وی در نهایت به سال ۲۰۴ یا ۲۰۶ هـ از دنیا رفت[۱۲] و آثار و تألیفات فراوانی از خود بر جای گذاشت.
ذهبی بنا بر قولی آثار وی را بالغ بر ۱۵۰ کتاب دانسته و برخی از آنها را چنین ذکر کرده است: کتاب الجمهره حلف الفضول حلف عبدالمطلب و خزاعه حلف تمیم و کلب بیوتات قریش فضائل قیس عیلان بیوتات ربیعه الموردات الکنی ملوک الطوائف و ملوک کنده.[۱۳]
نجاشی نیز آثاری را به وی نسبت داده که از این قرارند: المذیّل فی النسب حروب الاوس و الخزرج المشاتمات بین الأشراف القداح و المیسر اسواق العرب اخبار ربیعة و البسوس و حروب تغلب و بکر انساب الامم المعمّرین الاوائل اخبار قریش اخبار جرهم اخبار لقمان بن عاد اخبار بنی تغلب و ایامهم و انسابهم اخبار بنی عجل و انسابهم کتاب بنی حنیفه کتاب کلب اخبار تنوخ و انسابها مثالب ثقیف مثالب بنی امیه الاصنام الطاعون فی العرب فتوح العراق فتوح الشام الردّه فتوح خراسان فتوح فارس مقتل عثمان الجمل صفّین النهروان الغارات مقتل امیرالمؤمنین(ع) مقتل حجر بن عدی مقتل رشید و میثم و جویریّة بن مسهر عین الورده الحکمین مقتل الحسین(ع) قیام الحسن(ع) اخبار محمد بن الحنفیّه التباشیر بالاولاد الموؤدات (الموردات) من نسب الی امّه من قبائل العرب الطائف رموز العرب غرائب قریش و بنی هاشم فی سائر العرب اجزاء الخیل الروّاد الجیران الخطب[۱۴] المنافرات شرف قصی و ولده فی الجاهلیة و الاسلام القاب قریش القاب الیمن المثالب النوافل ادعاء زیاد معاویه اخبار زیاد بن ابیه صنائع قریش المشاجرات المعاتبات افتراق ولد نزار تفریق الأزد طسم و جدیس الفرید[۱۵] الملوکی آباء النبی(ص) الاحادیث النبویه ادیان العرب ازواج النبی(ص) اسماء فحول العرب اسنان الجزور اصحاب الکهف امّهات الخلفاء امهات النبی(ص) اولاد الخلفاء ایام فزارة و وقائع بنی شیبان ایام قیس بن ثعلبه تاریخ اجناد الخلفاء تسمیة ما فی شعر امری القیس تسمیة من قال بینا و قیل فیه تسمیة من نقل من عاد و ثمود تسمیة من بالحجاز من احیاء العرب حبیب العطار حدیث آدم و ولده حدیث بیهس و اخوته حکّام العرب الحیرة و تسمیة البیع حیّ الضحاک خطبة علی بن ابی طالب(ع) خلق اسلم فی القریش خلق عبدالمطلب وخزانة خلق الفضول و قصة الغزال داحس و الغبراء دخول جریر علی الحجاج الدیباج فی اخبار الشعراء صفات الخلفاء الغذاء عاد للاولی و الآخرة عجائب الاربعه عجائب البحر عدی بن زید العبادی قسمة الارضین لغات العرب کنی آباء الرسول(ص) ما کانت الجاهلیة تفعله و یوافق حکم الاسلام مروان القرط المسوخ من بنی اسرائیل مسیلمه الکذاب من فخر بأخواله من قریش من قال بیتاً من الشعر و نسب الیه من هاجر و ابوه منطق الطیر نسبة ولد عبدالمطلب النسب الانساب نسب الیمن و وصایا العرب وقائع الضباب و فزارة یوم شفیق کتاب ابی عتاب الاصنام الاقالیم الانهار الایّام التاریخ الجن الخیل الدفائن الدوسی السمر السیوف العواقل الغزیه الفتیان الاربعه الکلام الکهان القداح المثالب المشعبات المصّلین المعرفات من قریش المعران المقطعات المنافلات المناکح الوفود المنذر ملک العرب و الیمن و امر سیف ذی یزن.[۱۶].[۱۷]
جستارهای وابسته
- محمد بن سائب کلبی (پدر)
منابع
پانویس
- ↑ تاریخ بغداد ۱۴/۴۵.
- ↑ رجال ابن داود ۳۶۸.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۴۰۰.
- ↑ تاریخ الاسلام ۱۴/۴۱۹.
- ↑ تاریخ بغداد ۱۴/۴۵ و ۴۶.
- ↑ وفیات الاعیان ۶/۸۲.
- ↑ الفهرست (الندیم) ۱۰۸.
- ↑ الانساب ۵/۸۷.
- ↑ تاریخ بغداد ۱۴/۴۵ و ۴۶.
- ↑ تاریخ الاسلام ۱۴/۴۲۰.
- ↑ الانساب ۵/۸۶ و ۸۷.
- ↑ وفیات الاعیان ۶/۸۳.
- ↑ تاریخ الاسلام ۱۴/۴۵ و ۴۶.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۴۰۰.
- ↑ وفیات الاعیان ۶/۸۳.
- ↑ هدیة العارفین ۲/۵۰۸ و ۵۰۹.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص ۸۲۷.