امت در لغت

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امت است. امت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امت در لغت - امت در قرآن - امت در فقه سیاسی - امت در معارف دعا و زیارات - امت در معارف و سیره سجادی - امت در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

این واژه از ماده «أم‌م» به معنای قصد امری خاص و معین است. هنگامی‌که گفته می‌شود أمَمتُ إلیه، یعنی قصَدتُ إلیه. در همه مشتقات این لغت، معنای قصد کردن چیزی و توجه و رجوع به آن دیده می‌شود؛ چنان‌که امام به معنای پیشوا و رهبر است که مقصد یک گروه می‌باشد و یا امّت یعنی مجموعه‌ای که مقصد واحدی دارند. بنابراین، «امّت» بر وزن فُعلَة (این وزن معمولاً برمقداری معیّن از ماده خود دلالت می‌کند) به معنای تعداد معیّن و محدودی از افراد است که دارای هدف و رهبر واحدند و همگی او را مقصد و مقتدای خود قرار داده‌اند. مصداق عینی امّت در قرآن، تابعین انبیاء الهی(ع) هستند که عقیده‌ای واحد، آنان را گرد هم جمع نموده است. بر اساس تحلیلی که در این ماده ذکر شد، پی می‌بریم که رابطه تنگاتنگی بین امام و امّت وجود دارد؛ زیرا امام هر قومی، شخصیتی است که مقتدای امّت است و امّت نیز مجموعه آحادی است که ملاک وحدت آنان رهبری آنها است؛ لذا از منظر کثرت به وحدت، امام مقصد و مقتدا و عصاره امّت است و از منظر وحدت به کثرت، امام نماد وحدت و مظهر اعتقاد امّت است. به همین دلیل است که مصداقاً امّت و امام گاه به جای یکدیگر به کار می‌روند؛ مثل: ﴿إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ﴾.

منابع

1. فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴