ام‌کجه انصاری

ام‌کجه انصاری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ام‌کجه انصاری در قرآن - ام‌کجه انصاری در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

در ذیل چند آیه قرآن از این بانو سخن به میان آمده است که پس از درگذشت یا شهادت همسرش، در مسجد "فضیخ" نزد پیامبر(ص) آمد و از اینکه براساس سنت‌های جاهلی (محرومیت زنان و پسران خُردسال از ارث) ارث قابل توجّه همسرش به پسر عموهای او تعلّق یافته و دخترانش از ارث محروم مانده‌اند، گله کرد. پیامبر(ص) پاسخ ام کجّه را به نزول وحی واگذاشت. پس از چندی، آیات لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًاو يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ فَإِنْ كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ وَإِنْ كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِنْ كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِنْ كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِهَا أَوْ دَيْنٍ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ لَا تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا و به گفته برخی وَابْتَلُوا الْيَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَأْكُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَنْ يَكْبَرُوا وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ وَمَنْ كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَيْهِمْ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا درباره سهم ورثه از ارث نازل شد. در پی فرود آمدن این آیه، پیامبر(ص) از پسر عموهای متوفّا خواست تا یک هشتم ارث را به أم کجّه و دو سوم آن را به دخترانش بازپس دهند. درباره نام همسر أم‌کجّه، چگونگی درگذشت و نیز وارثان او اختلاف فراوانی در منابع وجود دارد، به‌گونه‌ای که نظر خاصی را نمی‌توان برگزید.

منابع

• جمشیدی‌نیا، علی رضا، مقاله «ام کجه»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۴