راویان غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۶ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۵۵

مقدمه

حادثۀ غدیر خم و خطبۀ غدیریّۀ حضرت رسول (ص) و نصب امیر المؤمنین(ع) به خلافت از سوی پیامبر در آن روز و تعبیر «مَنْ كُنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلاَهُ »، از نقل‌های متواتری است که در روایات شیعه و اهل سنت و منابع هر دو فرقه نقل شده است. حدیث غدیر و آیه اکمال دین و آیه ابلاغ، در منابع بی‌شماری آمده و امیر مؤمنان (ع) و ائمه دیگر و علمای شیعه به آن استناد و احتجاج کرده‌اند^[۱].

علمای شیعه در ردّ سخن اهل تسنن که با قبول اصل روایت، منکر تواتر آن شده‌اند، به ارائۀ منابع و اسنادی دست زده‌اند که تواتر آن را اثبات می‌کند. علامه سیّد شرف الدین در المراجعات، تواتر آن را از منابع شیعی و اهل سنت اثبات کرده است^[۲]. علامه میرحامد حسین نیز در عبقات الأنوار ناقلان و راویان حدیث غدیر را معرفی کرده و به شبهات هم پاسخ داده است^[۳]. با وجود آن همه چهره‌های سرشناس از صحابه و تابعین که واقعۀ غدیر و سخنان پیامبر اکرم(ص) را شاهد بوده و آن را نقل کرده‌اند، شبهه‌ای در این روایت و دلالتش بر امامت حضرت علی(ع) باقی نمی‌ماند، آشنایی با اسامی آنان خالی از فایده نیست.

علامه امینی در جلد نخست الغدیر، نام و مشخصات ۱۱۰ نفر از صحابۀ پیامبر را که حدیث غدیر را روایت کرده‌اند، نام می‌برد، از این قرار است^[۴]:

فهرست صحابه

علامه امینی می‌افزاید: این ۱۱۰ نفر از بزرگان صحابه‌اند که روایتشان نسبت به واقعۀ غدیر را یافتیم و شاید بسیار بیش از اینها باشد و طبع قضیه هم ایجاب می‌کند راویان حدیث غدیر چندین برابر باشند، چون شنوندگان بیش از صدهزار نفر بودند و طبعا هرکدام به وطن خود برگشته‌اند، مثل هر مسافری از حوادث شگفتی که در مسافرت دیده‌اند خبر داده‌اند، مگر اندکی که به خاطر کینه‌هایشان از نقل آن پرهیز کرده‌اند و همین مقدار، برای اثبات تواتر حدیث غدیر کافی است^[۵].

وی سپس راویان غدیر از "تابعین" را نیز به ترتیب الفبا برمی‌شمارد که شمار آنان ۸۴ نفرند و نام‌هایشان از این قرار است:

فهرست تابعین

سپس ۳۶۰ نفر از علمای راوی حدیث را به ترتیب قرن‌های بعدی (از قرن ۲ تا قرن ۱۴) نام می‌برد^[۶].

همچنین نام شماری از آنان که به نقل حدیث غدیر بسنده نکرده، بلکه دربارۀ آن به تألیف مستقلّ پرداخته‌اند برمی‌شمرد، از قبیل:

فهرست راویان

این همه نقل و روایت و تألیف واقعۀ غدیر و امامت امیر المؤمنین(ع) و تواتر حدیث غدیر را اثبات می‌کند و به قول "ضیاء الدین مقبلی" پس از نقل اسناد حدیث: اگر حدیث غدیر، مسلّم نباشد، پس هیچ امر مسلّمی در اسلام وجود ندارد^[۸].^[۹]

منابع

محدثی، جواد، فرهنگ غدیر

پانویس

↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۹.
↑ المراجعات، نامۀ ۵۶(ص ۱۸۴). در حواشی تحقیقی حسین الراضی بر المراجعات، نام ۱۱۶ نفر از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین که این حدیث را نقل کرده‌اند، آمده است (المراجعات، ص ۴۱۴، تعلیقۀ ۶۴۲) و افزوده است که علمای سنت نیز در تألیفات خود آن را روایت کرده‌اند و عدد آنان را از قرن ۲ تا ۱۴ هجری ۳۶۰ نفر می‌داند که علامۀ امینی در الغدیر (ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱) نقل کرده است.
↑ ر. ک: «فیض القدیر» (خلاصۀ عبقات دربارۀ حدیث غدیر)، شیخ عباس قمی، «نفحات الازهار» (خلاصه عبقات الأنوار) ج ۱۵ و ۱۶، نیز در کتاب «علیّ من المهد الی اللّحد» قزوینی، ص ۱۹۶ نام راویان غدیر آمده است، نیز «بحار الأنوار»، ج ۳۷ ص ۱۸۱
↑ الغدیر، ج ۱ ص ۱۴ تا ۶۱
↑ الغدیر، ج ۱ ص ۶۰
↑ الغدیر، ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱
↑ الغدیر، ج ۱ ص۱۵۲
↑ الغدیر، ج ۱ ص ۳۰۷، حماسۀ غدیر، ص ۳۴
↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۹.

[1] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۹.

[2] المراجعات، نامۀ ۵۶(ص ۱۸۴). در حواشی تحقیقی حسین الراضی بر المراجعات، نام ۱۱۶ نفر از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین که این حدیث را نقل کرده‌اند، آمده است (المراجعات، ص ۴۱۴، تعلیقۀ ۶۴۲) و افزوده است که علمای سنت نیز در تألیفات خود آن را روایت کرده‌اند و عدد آنان را از قرن ۲ تا ۱۴ هجری ۳۶۰ نفر می‌داند که علامۀ امینی در الغدیر (ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱) نقل کرده است.

[3] ر. ک: «فیض القدیر» (خلاصۀ عبقات دربارۀ حدیث غدیر)، شیخ عباس قمی، «نفحات الازهار» (خلاصه عبقات الأنوار) ج ۱۵ و ۱۶، نیز در کتاب «علیّ من المهد الی اللّحد» قزوینی، ص ۱۹۶ نام راویان غدیر آمده است، نیز «بحار الأنوار»، ج ۳۷ ص ۱۸۱

[4] الغدیر، ج ۱ ص ۱۴ تا ۶۱

[5] الغدیر، ج ۱ ص ۶۰

[6] الغدیر، ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱

[7] الغدیر، ج ۱ ص۱۵۲

[8] الغدیر، ج ۱ ص ۳۰۷، حماسۀ غدیر، ص ۳۴

[9] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۲۷: / خط ۲۷: @@
 # [[ثابت بن ودیعه]]؛
 # [[جابر بن سمرة]]؛
-# [[جابر بن عبد اللّه انصاری]]؛
+# [[جابر بن عبدالله انصاری]]؛
 # [[جبلة بن عمرو]]؛
 # [[جبیر بن مطعم]]؛
-# [[جریر بن عبد اللّه بجلی]]؛
+# [[جریر بن عبدالله بجلی]]؛
 # [[جندب بن جناده]] ([[ابو ذر غفاری]])؛
 # [[جندع بن عمرو]]؛
@@ خط ۵۰: / خط ۵۰: @@
 # [[زید بن ثابت]]؛
 # [[زید بن شراحیل]]؛
-# [[زید بن عبد اللّه انصاری]]؛
+# [[زید بن عبدالله انصاری]]؛
 # [[سعد بن ابی وقاص]]؛
 # [[سعد بن جناده]]؛
@@ خط ۷۴: / خط ۷۴: @@
 # [[عبد الرحمان بن عوف]]؛
 # [[عبد الرحمان بن یعمر]]؛
-# [[عبد اللّه بن ابی عبد الأسد]]؛
+# [[عبدالله بن ابی عبد الأسد]]؛
-# [[عبد اللّه بن بدیل]]؛
+# [[عبدالله بن بدیل]]؛
-# [[عبد اللّه بن بشیر]]؛
+# [[عبدالله بن بشیر]]؛
-# [[عبد اللّه بن ثابت]]؛
+# [[عبدالله بن ثابت]]؛
-# [[عبد اللّه بن جعفر بن ابی طالب]]؛
+# [[عبدالله بن جعفر بن ابی طالب]]؛
-# [[عبد اللّه بن حنطب]]؛
+# [[عبدالله بن حنطب]]؛
-# [[عبد اللّه بن ربیعه]]؛
+# [[عبدالله بن ربیعه]]؛
-# [[عبد اللّه بن عباس]]؛
+# [[عبدالله بن عباس]]؛
-# [[عبد اللّه بن ابی أوفی]]؛
+# [[عبدالله بن ابی أوفی]]؛
-# [[عبد اللّه بن عمر]]؛
+# [[عبدالله بن عمر]]؛
-# [[عبد اللّه بن مسعود]]؛
+# [[عبدالله بن مسعود]]؛
-# [[عبد اللّه بن یامیل]]؛
+# [[عبدالله بن یامیل]]؛
 # [[عثمان بن عفان]]؛
 # [[عبید بن عازب]]؛
@@ خط ۱۱۴: / خط ۱۱۴: @@
 # [[وحشی بن حرب]]؛
 # [[وهب بن حمزه]]؛
-# [[وهب بن عبد اللّه]]؛
+# [[وهب بن عبدالله]]؛
 # [[یعلی بن مرة ثقفی]]؛
 {{پایان فهرست صحابه}}
@@ خط ۱۴۶: / خط ۱۴۶: @@
 # [[زیاد بن ابی زیاد]]؛
 # [[زید بن یثیع]]؛
-# [[سالم بن عبد اللّه بن عمر]]؛
+# [[سالم بن عبدالله بن عمر]]؛
 # [[سعید بن جبیر]]؛
 # [[سعید بن ابی حدان]]؛
@@ خط ۱۶۵: / خط ۱۶۵: @@
 # [[عبد الرحمان بن ابی لیلی]]؛
 # [[عبد الرحمان بن سابط]]؛
-# [[عبد اللّه بن اسعد]]؛
+# [[عبدالله بن اسعد]]؛
-# [[عبد اللّه بن زیاد]]؛
+# [[عبدالله بن زیاد]]؛
-# [[عبد اللّه بن شریک]]؛
+# [[عبدالله بن شریک]]؛
-# [[عبد اللّه بن محمد]]؛
+# [[عبدالله بن محمد]]؛
-# [[عبد اللّه بن یعلی]]؛
+# [[عبدالله بن یعلی]]؛
 # [[عدی بن ثابت]]؛
 # [[عطیة بن سعد]]؛
@@ خط ۱۷۹: / خط ۱۷۹: @@
 # [[عمرو بن جعده]]؛
 # [[عمرو بن مره]]؛
-# [[عمرو بن عبد اللّه سبیعی]]؛
+# [[عمرو بن عبدالله سبیعی]]؛
 # [[عمرو بن میمون]]؛
 # [[عمیرة بن سعد]]؛
@@ خط ۱۸۹: / خط ۱۸۹: @@
 # [[مسلم بن صبیح]]؛
 # [[مسلم ملائی]]؛
-# [[مطلب بن عبد اللّه]]؛
+# [[مطلب بن عبدالله]]؛
 # [[مطر وراق]]؛
 # [[معروف بن خربوذ]]؛