کاتبان وحی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
خط ۵: خط ۵:
==مقدمه==
==مقدمه==
[[پیامبر]]{{صل}} به منظور [[حفظ]] و صیانت از [[نصوص]] [[قرآنی]]، علاوه بر [[استمداد]] از نیروی [[حافظه]] خود و [[مردم]]، [[دستور]] داد تا [[قرآن]] را به رشته تحریر درآورند. به همین جهت، نگارندگان [[قرآن کریم]] را "کتّاب [[وحی]]" می‌گویند. شمار این نویسندگان به [[چهل]] و سه و یا [[چهل]] و پنج نفر بالغ گردید؛ از جمله [[خلفای راشدین]]، [[زید بن ثابت]]، [[زبیر بن عوام]]، [[عبدالله بن جحش]]، [[مصعب بن عمیر]] و دیگران<ref>تاریخ القرآن، زنجانی، ص۴۲؛ تأسیس الشیعه، ص۲۷۹-۲۷۸؛ تاریخ القرآن، ص۵۴-۵۳.</ref>. مشهور نزد [[اهل سنت]] آن است که نخستین کاتب [[وحی]] در [[مکه]] "[[عبدالله بن ابی سرح]]" و در [[مدینه]] "[[ابی بن کعب]]" بود<ref>عمدة القاری فی شرح صحیح البخاری، ج۲۰، ص۱۹.</ref>، ولی طبق [[روایات شیعه]] و برخی از [[منابع اهل سنت]]، پیش از همه، [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} به [[نگارش وحی]] [[همت]] گماشت، و پس از وی "[[زید بن ثابت]]" در مرحله بعدی قرار داشت<ref>تاریخ القرآن، زنجانی، ص۱۶۴؛ الفهرست، ص۴۱؛ الأتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۹۹؛ الکافی، ج۴، ص۴۴۴؛ سفینة البحار، ج۲، ص۴۱۴؛ تأسیس الشیعه، ص۳۱۷-۳۱۶؛ تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۴؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۵۲.</ref><ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۱۵۳.</ref>.
[[پیامبر]]{{صل}} به منظور [[حفظ]] و صیانت از [[نصوص]] [[قرآنی]]، علاوه بر [[استمداد]] از نیروی [[حافظه]] خود و [[مردم]]، [[دستور]] داد تا [[قرآن]] را به رشته تحریر درآورند. به همین جهت، نگارندگان [[قرآن کریم]] را "کتّاب [[وحی]]" می‌گویند. شمار این نویسندگان به [[چهل]] و سه و یا [[چهل]] و پنج نفر بالغ گردید؛ از جمله [[خلفای راشدین]]، [[زید بن ثابت]]، [[زبیر بن عوام]]، [[عبدالله بن جحش]]، [[مصعب بن عمیر]] و دیگران<ref>تاریخ القرآن، زنجانی، ص۴۲؛ تأسیس الشیعه، ص۲۷۹-۲۷۸؛ تاریخ القرآن، ص۵۴-۵۳.</ref>. مشهور نزد [[اهل سنت]] آن است که نخستین کاتب [[وحی]] در [[مکه]] "[[عبدالله بن ابی سرح]]" و در [[مدینه]] "[[ابی بن کعب]]" بود<ref>عمدة القاری فی شرح صحیح البخاری، ج۲۰، ص۱۹.</ref>، ولی طبق [[روایات شیعه]] و برخی از [[منابع اهل سنت]]، پیش از همه، [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} به [[نگارش وحی]] [[همت]] گماشت، و پس از وی "[[زید بن ثابت]]" در مرحله بعدی قرار داشت<ref>تاریخ القرآن، زنجانی، ص۱۶۴؛ الفهرست، ص۴۱؛ الأتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۹۹؛ الکافی، ج۴، ص۴۴۴؛ سفینة البحار، ج۲، ص۴۱۴؛ تأسیس الشیعه، ص۳۱۷-۳۱۶؛ تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۴؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۵۲.</ref><ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۱۵۳.</ref>.
==نوشت‌افزار معمول برای [[نگارش]] [[قرآن]]==
از جمله چیزهایی که [[قرآن]] روی آن نوشته می‌شد، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
#'''عُسُب:''' چوب وسط نخل -که برگ‌های آن را می‌کندند و در قسمت پهن آن می‌نوشتند-؛
#'''لِخاف:''' سنگ‌های نازک و سفید؛
#'''رُقاع:''' جمع رُقعه: تکه‌های پوست یا ورق (برگ) یا کاغذ؛
#'''اُدُم:''' پوست آماده شده برای [[نوشتن]]<ref>محمد هادی معرفت، تاریخ قرآن، ص۳۰.</ref>؛
#'''اکتاف:''' جمع کتف به معنای استخوان شانه (شتر یا گوسفند)؛
#'''اقتاب:''' چوب‌هایی که بر شتران می‌نهادند تا بر آنها سوار شوند؛
#'''حریر و پارچه:''' گاهی [[قرآن]] را بر روی آنها می‌نوشتند<ref>محمدباقر حجتی کرمانی، تاریخ قرآن کریم، ص۳۱۵.</ref><ref>[[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[کاتبان وحی (مقاله)|کاتبان وحی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۲۳۷-۲۳۸.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==

نسخهٔ ‏۳۰ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۴۸

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

مقدمه

پیامبر(ص) به منظور حفظ و صیانت از نصوص قرآنی، علاوه بر استمداد از نیروی حافظه خود و مردم، دستور داد تا قرآن را به رشته تحریر درآورند. به همین جهت، نگارندگان قرآن کریم را "کتّاب وحی" می‌گویند. شمار این نویسندگان به چهل و سه و یا چهل و پنج نفر بالغ گردید؛ از جمله خلفای راشدین، زید بن ثابت، زبیر بن عوام، عبدالله بن جحش، مصعب بن عمیر و دیگران[۱]. مشهور نزد اهل سنت آن است که نخستین کاتب وحی در مکه "عبدالله بن ابی سرح" و در مدینه "ابی بن کعب" بود[۲]، ولی طبق روایات شیعه و برخی از منابع اهل سنت، پیش از همه، علی بن ابی طالب(ع) به نگارش وحی همت گماشت، و پس از وی "زید بن ثابت" در مرحله بعدی قرار داشت[۳][۴].

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. تاریخ القرآن، زنجانی، ص۴۲؛ تأسیس الشیعه، ص۲۷۹-۲۷۸؛ تاریخ القرآن، ص۵۴-۵۳.
  2. عمدة القاری فی شرح صحیح البخاری، ج۲۰، ص۱۹.
  3. تاریخ القرآن، زنجانی، ص۱۶۴؛ الفهرست، ص۴۱؛ الأتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۹۹؛ الکافی، ج۴، ص۴۴۴؛ سفینة البحار، ج۲، ص۴۱۴؛ تأسیس الشیعه، ص۳۱۷-۳۱۶؛ تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۴؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۵۲.
  4. فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۵۳.