خارجة بن مصعب: تفاوت میان نسخه‌ها
(←نسب) |
(←نسب) |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
دو نام برای خارجه فرزند مصعب در منابع تاریخی و رحال به چشم می‌خورد: | دو نام برای خارجه فرزند مصعب در منابع تاریخی و رحال به چشم می‌خورد: | ||
# [[خارجة بن مصعب خراسانی تمیمی مروزی]]. | # [[خارجة بن مصعب خراسانی تمیمی مروزی]]. | ||
# [[ابوالحجاج خارجة بن مصعب بن خارجة بن حجاج ضبعی خراسانی سرخسی]] که با نسب [[خارجة بن مصعب بن خارجة بن مصعب بن خارجة بن حجاج]] نیز یاد شده است. بر اساس گفته [[ابن حبان]] وی متوفای ۲۶۴ق است. او و پدش مصعب (متوفای ۲۰۱ق که منصب [[قضاوت]] شهر را داشت) هر دو ساکن [[سرخس]] بوده‌اند و [[مزی]] درباره او می‌گوید: {{عربی|«أوثق من خارجة بن مصعب | # [[ابوالحجاج خارجة بن مصعب بن خارجة بن حجاج ضبعی خراسانی سرخسی]] که با نسب [[خارجة بن مصعب بن خارجة بن مصعب بن خارجة بن حجاج]] نیز یاد شده است. بر اساس گفته [[ابن حبان]] وی متوفای ۲۶۴ق است. او و پدش مصعب (متوفای ۲۰۱ق که منصب [[قضاوت]] شهر را داشت) هر دو ساکن [[سرخس]] بوده‌اند و [[مزی]] درباره او می‌گوید: {{عربی|«أوثق من خارجة بن مصعب الضبعي»}}. این بیان و سند برخی از روایات (مانند: {{عربی|«حَدَّثَنا خَارِجَةُ بْنُ مُصْعَبِ بْنِ خَارِجَةَ، حَدَّثَنا مغيث بن بديل أخبرنا خَارِجَةُ بْنُ مُصْعَبٍ عَنْ شُعْبَة ..«}} قرینه‌ای است بر اینکه دومی غیر از اولی است. برادر این خارجه، [[مؤمل بن مصعب]] نام دارد. | ||
از سوی دیگری، [[شیخ طوسی]] در [[رجال شیخ طوسی|رجال]] خود <ref>شیخ طوسی، الرجال، ص ۶۳ و ۲۰۰.</ref> از دو نفر با عنوان «خارجة بن مصعب» نام برده است. یکی «خارجة بن مصعب» (بدون بیان نسب یا هر توضیح دیگری) که او از [[اصحاب امام علی|اصحاب]] و [[راویان امیرالمؤمنین]]{{ع}} به شمار رفته و دیگری [[خارجة بن مصعب خراسانی تمیمی مروزی]] از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} (متوفای سال ۱۶۸ق). دیگر منابع هم به تبع شیخ، دو [[شخصیت]] متمایز و جداگانه از این فرد ارائه داده‌اند. <ref>(من باب نمونه ر. ک. تفرشی، نقد الرجال، ج۲، ص١٧٩، خویی، معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۹ و... و البته توضیح کامل‌تر در اعیان الشیعه، ج۶، ص۲۷۷-۲۷۸)</ref>.<ref>مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]] با [[سید علی اکبر حسینی ایمنی]]</ref> | از سوی دیگری، [[شیخ طوسی]] در [[رجال شیخ طوسی|رجال]] خود <ref>شیخ طوسی، الرجال، ص ۶۳ و ۲۰۰.</ref> از دو نفر با عنوان «خارجة بن مصعب» نام برده است. یکی «خارجة بن مصعب» (بدون بیان نسب یا هر توضیح دیگری) که او از [[اصحاب امام علی|اصحاب]] و [[راویان امیرالمؤمنین]]{{ع}} به شمار رفته و دیگری [[خارجة بن مصعب خراسانی تمیمی مروزی]] از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} (متوفای سال ۱۶۸ق). دیگر منابع هم به تبع شیخ، دو [[شخصیت]] متمایز و جداگانه از این فرد ارائه داده‌اند. <ref>(من باب نمونه ر. ک. تفرشی، نقد الرجال، ج۲، ص١٧٩، خویی، معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۹ و... و البته توضیح کامل‌تر در اعیان الشیعه، ج۶، ص۲۷۷-۲۷۸)</ref>.<ref>مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]] با [[سید علی اکبر حسینی ایمنی]]</ref> | ||
نسخهٔ ۴ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۰۱
آشنایی اجمالی
نسب
دو نام برای خارجه فرزند مصعب در منابع تاریخی و رحال به چشم می‌خورد:
- خارجة بن مصعب خراسانی تمیمی مروزی.
- ابوالحجاج خارجة بن مصعب بن خارجة بن حجاج ضبعی خراسانی سرخسی که با نسب خارجة بن مصعب بن خارجة بن مصعب بن خارجة بن حجاج نیز یاد شده است. بر اساس گفته ابن حبان وی متوفای ۲۶۴ق است. او و پدش مصعب (متوفای ۲۰۱ق که منصب قضاوت شهر را داشت) هر دو ساکن سرخس بوده‌اند و مزی درباره او می‌گوید: «أوثق من خارجة بن مصعب الضبعي». این بیان و سند برخی از روایات (مانند: «حَدَّثَنا خَارِجَةُ بْنُ مُصْعَبِ بْنِ خَارِجَةَ، حَدَّثَنا مغيث بن بديل أخبرنا خَارِجَةُ بْنُ مُصْعَبٍ عَنْ شُعْبَة ..« قرینه‌ای است بر اینکه دومی غیر از اولی است. برادر این خارجه، مؤمل بن مصعب نام دارد.
از سوی دیگری، شیخ طوسی در رجال خود [۱] از دو نفر با عنوان «خارجة بن مصعب» نام برده است. یکی «خارجة بن مصعب» (بدون بیان نسب یا هر توضیح دیگری) که او از اصحاب و راویان امیرالمؤمنین(ع) به شمار رفته و دیگری خارجة بن مصعب خراسانی تمیمی مروزی از اصحاب امام صادق(ع) (متوفای سال ۱۶۸ق). دیگر منابع هم به تبع شیخ، دو شخصیت متمایز و جداگانه از این فرد ارائه داده‌اند. [۲].[۳]
این بیان نیز این احتمال را تقویت می‌کند که دومی از اصحاب امام صادق (ع) بوده و از نوادگان خارجه اولی (از اصحاب امام علی (ع)) است.
البته ابن جوزی در مورد شخص دیگر هم‌نام او می‌گوید: وَثمّ آخر اسْمه خَارِجَة بن مُصعب بن خَارِجَة أَبُو مَنْصُور يروي عَن مغيث بن بديل. بنابر این، ابومنصور بن مصعب معاصر مغیث بن بدیل شمرده شده است.
خارجه بالوجی
خارجة بن مصعب بالوجی نام دیگری غیر خارجه تمیمی است. پدرش (مصعب) در صفین در سپاه امام علی(ع) بود.
نقل است که خارجه را به سبب آنکه مادرش هنگام زایمان مُرد و او را از رحم مادرش بیرون کشیدند «خارجه» نام نهادند. وی به قریه بالو جوزجان در پنج فرسخی مرو منسوب است. عبدالله بن مبارک او را بسیار تجلیل می‌کرد[۴].[۵]
به نقل شیخ طوسی، خارجة بن مصعب از اصحاب امیرمؤمنان حضرت علی(ع) بود[۶]. وی در سال ۱۶۸ هجری به سن ۹۸ سالگی درگذشت[۷]، اما شرح حال او خیلی روشن نیست[۸].
منابع
پانویس
- ↑ شیخ طوسی، الرجال، ص ۶۳ و ۲۰۰.
- ↑ (من باب نمونه ر. ک. تفرشی، نقد الرجال، ج۲، ص١٧٩، خویی، معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۹ و... و البته توضیح کامل‌تر در اعیان الشیعه، ج۶، ص۲۷۷-۲۷۸)
- ↑ مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت با سید علی اکبر حسینی ایمنی
- ↑ عبدالکریم السمعانی، الأنساب، ج۱، ۲۶۹؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۲۹.
- ↑ تهامی، سید غلام رضا، فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱ ص۹۶۹.
- ↑ رجال طوسی، ص۴۰، ش۶.
- ↑ ر.ک: اعیان الشیعه، ج۶، ص۲۷۸؛ الغدیر، ج۵، ص۲۲۸ و تهذیب التهذیب، ج۲، ص۴۹۴ - ۴۹۶.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۱، ص۴۶۵.