یکی از باورهای شیعه این است که در عصر ظهور امام مهدی انسان‌هایی دوباره زنده خواهند شد آیا این حقیقت دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

::::::«یکی از باورهای مهمّ [[شیعه]]،- که در طول تاریخ، فراز ونشیب‌های فراوانی داشته- زنده شدن برخی از مردگان در دوران ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} است. در روایات از این باور با عنوان "[[رجعت]]" یاد شده است.

:::::*واژه "[[رجعت]]" در کتاب‌های لغت به معنای "بازگشت" است؛ یعنی، برگشتن به جایی که پیشتر در آنجا بوده است <ref> ر. ک: العین؛ مفردات الفاظ القرآن و ..</ref> و معنای اصطلاحی آن عبارت است از: "بازگشت دو گروه از مردگان، مؤمنان محض و خالص و کافران محض و خالص- به همان صورت‌هایی که در گذشته بودند <ref> شیخ مفید، اوائل المقالات، ص ۷۷.</ref>- به دنیا؛ پس از ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و پیش از قیامت <ref> [[شیخ حر عاملی]]، الایقاظ من الهجعة فی اثبات الرجعة، ص ۲۹.</ref> تا مؤمنان از برپایی حکومت جهانی عدل شاد گردند و کافران از ذلت و حقارت ستمگران متألم شوند" <ref> سید مرتضی، الرسائل الشریف، ج ۱، ص ۱۲۵؛ محمّد رضا مظفر، عقاید الامامیه، ص ۲۹۴.</ref>

:::::*عده اندکی نیز- که از ضروریات ندانسته- انکار آن را جایز نشمرده‌اند. <ref> شیخ طوسی، رسالة العقاید الجعفریه، ص ۲۵۰؛ علامه مجلسی، حق الیقین، مقصد نهم؛ الایقاظ من الهجعة فی اثبات الرجعة، ص ۶۷؛ فخر الدین طریحی، مجمع البحرین، ج ۲، ص ۶۷۹.</ref> البته افراد بسیار اندکی از شیعیان نیز [[رجعت]] را انکار کرده‌اند<ref> محمّد جواد مشکور، تاریخ شیعه و فرقههای اسلام، ص ۱۱۱.</ref>

:::::*[[شیعه]] برای دیدگاه خود هم از [[قرآن]] و هم از روایات دلیل‌های فراوانی ارائه نموده است.

:::::*اما آیات و روایات مربوط به [[رجعت]] به طور عمده به دو دسته تقسیم شده‌اند:

::::#'''هزاران نفر از مردگان:''' آنگاه که خداوند اراده فرمود تا قدرت بی‌پایان خود را آشکار سازد در کمترین زمان ممکن هزاران انسان را که در کام مرگ گرفتار شده، بند از بندشان جدا شده بود، را در دم زنده ساخت. آیات [[قرآن]] در این باره اینگونه سخن به میان آورده است: {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُواْ ثُمَّ أَحْيَاهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَشْكُرُونَ }}<ref> آیا در (کار) کسانی ننگریسته‌ای که از بیم مرگ از سرزمین خود بیرون رفتند و آنان هزاران کس بودند و خداوند به آنان فرمود: بمیرید سپس آنان را زنده کرد؛ بی‌گمان خداوند دارای بخشش بر مردم است اما بیشتر مردم سپاس نمی‌گزارند؛ سوره بقره، آیه: ۲۴۳.</ref>. افزون بر آیات یاد شده، می‌توان به زنده شدن عزیر [[نبی]] پس از یکصد سال <ref> سوره بقره، آیه: ۲۵۹.</ref> و زنده شدن افراد فراوانی به دست حضرت [[عیسی بن مریم]]{{عم}} به اذن خداوند <ref> سوره آل عمران، آیه:۲۹.</ref> اشاره کرد.

:::::*اما اینکه آیات بالا چه دلالتی بر وقوع [[رجعت]] در [[آخر الزمان]] دارد؟

:::::*'''آیات مربوط به [[رجعت]] در [[آخر الزمان]]:''' [[شیعه]] به پیروی از معصومین{{عم}} برخی از آیات قرآن را به [[رجعت]] در زمان ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} تأویل کرده است. از جمله این آیات می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

::::#آیه مربوط به خروج "[[دابه الارض]]" که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِّنَ الأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لا يُوقِنُونَ}}<ref> و چون قول [عذاب] بر ایشان واجب گردد، جنبندهای را از زمین برای آنان بیرون میآوریم که با ایشان سخن گوید که: مردم [چنانکه باید] به نشانههای ما یقین نداشتند؛ سوره نمل، آیه: ۸۲.</ref>. بین [[شیعه]] و [[اهل سنت]] در تفسیر و تأویل این آیه، اختلاف شدیدی وجود دارد؛ در حالی که [[اهل سنت]] [[دابه الارض]] را موجودی بسیار شگفت‌آور و غریب معرفی کرده‌اند؛ <ref> تفسیر سمرقندی، ج ۲، ص ۵۰۵؛ در المنثور، ج ۶، ص ۳۸۱؛ الفتوحات الالهیه، ج ۳، ص ۳۲۷.</ref>. [[شیعه]] با استناد به روایاتی، آن را انسانی والامقام دانسته‌اند که زنده خواهد شد و صف کافران را از مؤمنان جدا می‌سازد. <ref> من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۹؛ علل الشرایع، ج ۱، ص ۱۶۴؛ شیخ طوسی، أمالی، ص ۲۰۵؛ دیلمی، ارشاد القلوب، ج ۲، ص ۲۵۵.</ref> این انسان کسی نیست جز نخستین [[امام]] شیعیان [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} که خود فرمود: {{عربی|" وَ إِنِّي ... الدَّابَّةُ الَّتِي‏ تُكَلِّمُ‏ النَّاسَ‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref> کافی، ج ۱، ص ۱۹۷، ح ۳.</ref>

:::::*در میان روایاتی که درباره رجعت‌کنندگان در دست است، به طور کلی دو دسته روایت وجود دارد:

:::::*'''دسته نخست:''' بدون اشاره به اشخاصی خاصّ رجعت‌کنندگان را منحصر در انسان‌های کاملا مؤمن و انسان‌هایی کاملا کافر دانسته است.

:::::*مرحوم [[شیخ مفید]] با استفاده از روایات چنین می‌گوید: "[[رجعت]] در نزد ما مختص به کسانی است که دارای [[ایمان]] محض و یا کفر محض هستند و غیر از این دو گروه [[رجعت]] نخواهند کرد ... پس خداوند به وسیله مؤمنین از آنها انتقام می‌گیرد پس کسی "از پیروان شیطان" باقی نخواهد ماند مگر اینکه مغموم خواهد شد به وسیله عذاب و نقمت و عقاب. و زمین از ستمگران پاک خواهد شد و دین فقط برای خدای متعال خواهد بود. و [[رجعت]] همانا برای مؤمنین محض و منافقین محض از مسلمانان خواهد بود و نه از امت‌های پیشین". <ref> شیخ مفید، المسائل السرویه( سلسله مؤلفات المفید)، ج ۷، ص ۳۵.</ref>

:::::*'''دسته دوم:''' روایاتی به رجعت افرادی خاصّ اشاره کرده است:

::::#'''نخستین رجعت‌کننده از معصومین{{عم}}''' در روایات، [[امام حسین]]{{ع}} به عنوان نخستین رجعت‌کننده معرفی شده است. <ref> تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۲۸۲.</ref>. همچنین از [[امام کاظم]]{{ع}} روایت شده که [[امام حسین]]{{ع}} پیش از شهادت خود با یاران خود سخن گفتند و از جمله فرمودند: "هنگامی که [[رسول خدا]]{{صل}} زنده بودند به من فرمودند: فرزندم تو به زودی به سمت عراق خواهی رفت؛ سرزمینی که [[انبیا]] و اوصیاء در آنها باهم برخورد کردند این سرزمین "عمورا" نام دارد و در آن محل تو و یارانت به شهادت خواهید رسید و اصحاب تو کسانی هستند که درد آهن را نخواهند چشید و آنگاه، این آیه را تلاوت فرمود: {{متن قرآن|قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلامًا عَلَى إِبْرَاهِيمَ}}<ref>  سوره انبیاء، آیه: ۶۹.</ref> و فرمود جنگ بر شما سرد و سلامت خواهد بود. آنگاه [[امام حسین]]{{ع}} پس از نقل این روایت از [[پیامبر اکرم ]]{{صل}} فرمود: "بشارت باد بر شما، اگر ما کشته شویم همانا به سوی [[پیامبر]] خود باز می‌گردیم و مدتی که خدا بخواهد در آنجا می‌مانیم و پس از آن، من نخستین نفری هستم که زمین بر او باز میشود و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امام علی|علی]]{{ع}} و من و برادرم [[امام حسن|حسن]]{{ع}} و جمیع آنان که خداوند بر آنها منّت گذارده، بر مرکب‌هایی از نور، که خداوند بر [[ایمان]] فرستاده و پیش از ما مخلوقی بر آنها سوار نشده، نازل می‌شویم و سپس [[نبی اکرم]]{{صل}} پرچم خود را به حرکت درآورده و آن را به همراه شمشیرش به قائم آل محمّد می‌دهد ... سپس [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} شمشیر [[نبی اکرم]]{{صل}} را به من می‌دهد و مرا به سمت مشرق و مغرب رهسپار می‌کند و من با دشمنی از دشمنان خدا برخورد نمی‌کنم مگر آنکه او را به هلاکت برسانم و با بتی برخورد نمی‌کنم مگر اینکه آنرا آتش می‌زنم و سپس به هند می‌روم و آنجا را نیز فتح می‌کنم"<ref> محمّد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۴۵، ص ۸۰ و ج ۵۳، ص ۶۱.</ref>. در برخی از روایات نقل شده که [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} هنگام رحلت سر بر زانوی [[امام حسین]]{{ع}} نهاده و جان می‌دهد و پس از آن [[امام حسین]]{{ع}} به کفن و دفن بدن مطهر آن حضرت می‌پردازد و بر ایشان نماز می‌خواند و طبق روایات [[امام حسین]]{{ع}} سالها پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} خلافت و حکومت خواهد کرد و آنقدر پیر و سالخورده خواهد شد که ابروان حضرت بر روی چشمان مبارک خواهد افتاد و آنگاه با مرگ طبیعی از دنیا خواهند رفت. <ref> محمّد بن یعقوب کلینی، کافی، ج ۸، ص ۲۰۶.</ref>

::::#'''[[رجعت]] انبیای پیشین''' [[عبد اللّه بن مسکان]] از [[امام صادق]]{{ع}} نقل می‌کند که آن حضرت فرمود: "خداوند هیچ پیامبری را- از [[حضرت آدم]] تا آخر- برنیانگیخت مگر اینکه به دنیا برمی‌گردند و [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} را یاری می‌نمایند.» <ref> تفسیر قمی، ج ۱، ص ۱۰۶.</ref>

::::#'''[[رجعت]] برخی از اصحاب [[پیامبران]]:''' دسته‌ای دیگر از روایات [[رجعت]]، برخی [[پیامبران]] و یاران ایشان و پیروان آنها را جزو رجعت‌کنندگان شمرده‌اند. در تفسیر عیاشی به نقل از [[مفضل بن عمر]] از [[امام صادق]]{{ع}} چنین نقل کرده است: "هرگاه قائم آل محمّد {{صل}} به پا خیزد از پشت کعبه بیست و هفت مرد را بیرون می‌آورد، پانزده تن از قوم موسی آنان که به حق داوری کرده و به آن بازمی‌گردند، و هفت تن از اصحاب کهف، و یوشع وصی [[حضرت موسی]] و مؤمن آل فرعون و [[سلمان فارسی]] و [[ابو دجانه انصاری]] و [[مالک اشتر]]". <ref>{{عربی|" إِذَا قَامَ‏ قَائِمُ‏ آلِ‏ مُحَمَّدٍ اسْتَخْرَجَ‏ مِنْ‏ ظَهْرِ الْكَعْبَةِ سَبْعَةً وَ عِشْرِينَ‏ رَجُلًا خمسة و عشرين‏ [خَمْسَةَ عَشَرَ] مِنْ قَوْمِ مُوسَى الَّذِينَ يَقْضُونَ‏ بِالْحَقِّ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ‏ وَ سَبْعَةً مِنْ أَصْحَابِ الْكَهْفِ وَ يُوشَعَ وَصِيَّ مُوسَى وَ مُؤْمِنَ آلِ فِرْعَوْنَ وَ سَلْمَانَ الْفَارِسِيَّ وَ أَبَا دُجَانَةَ الْأَنْصَارِيَّ وَ مَالِكَ الْأَشْتَرِ‏"}}؛ محمّد بن مسعود عیاشی، تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۳۵.</ref>

::::#'''زنان رجعت‌کننده:''' اگرچه روایات [[رجعت]] عمدتا اختصاصی به زن یا مرد ندارد و تحت عنوان مؤمن محض و کافر محض آمده است. ولی در روایتی به [[رجعت]] بانوان اشاره شده است. <ref>محمّد بن مسعود عیاشی، تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۲۵۹.</ref>.

:::::*اما درباره بخش دوم پرسش می‌توان گفت: در روایات درباره سالهای توقف رجعت‌کنندگان، رقم‌های شگفت‌آوری ذکر شده که ما دلیلی بر رد یا پذیرش آن نمی‌بینیم و در این جا فقط به نقل برخی از آنها می‌پردازیم:

::::#'''مدت توقف [[امام علی|علی]]{{ع}} در [[رجعت]]:''' در روایاتی آمده که پس از [[امام حسین]]{{ع}} [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} حکومت را در [[رجعت]] به دست خواهد گرفت، اگرچه روایت بسیار غریب است و جای بحث دارد. از روایات استفاده می‌شود که، [[امام علی]]{{ع}} دارای رجعت‌های فراوانی است و مشخص نیست این مقدار سال مربوط به یک بار [[رجعت]] است یا مجموع سال‌های حکومت ایشان، در رجعت‌های متعدد.

::::#'''مدت توقف [[پیامبر خاتم|حضرت رسول]]{{صل}} در زمان [[رجعت]]:''' از [[اسد بن اسماعیل]] روایت شده است که وقتی از [[امام صادق]]{{ع}} درباره این آیه شریفه {{متن قرآن|تَعْرُجُ الْمَلائِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ }}<ref>  فرشتگان و روح، در روزی که اندازه آن پنجاه هزار سال است به سوی او فرا می‌روند؛ سوره معارج ، آیه: ۴.</ref> سؤال کردند؛ حضرت در پاسخ فرمودند:"و این آیه درباره [[رجعت]] و بازگشت [[پیامبر خاتم|رسول اکرم]]{{صل}} است. ملک و سلطنت او به هنگام بازگشت پنجاه هزار سال خواهد بود" <ref> علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۰۴؛ منتخب الانوار المضیئه، ۱۴۰۱ ه. ق، ص ۲۰۲.</ref>. البته برخی از روایاتی که در این زمینه وارد شده محل تأمل است»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص: ۲۹۶ - ۳۰۶.</ref>.