تعصب در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط = تعصب

#آنچه در بیان [[قرآن]] در باره [[تعصب جاهلی]] و تکیه بر زبان آمده، در جهت نقد این [[اندیشه]] است که به نژاد اهمیت می‌دهد و ملیت معیار ارزشگذاری می‌شود، در صورتی که هیچ چیز بالا‌تر از [[حقیقت]] [[ارزش]] ندارد و علاقه به آن نباید مانع [[شناخت]] [[حقیقت]] شده و لذا در [[دعوت]] به [[حق]] این پاسخ که ما بر [[دین]] آبا و اجداد خود تکیه می‌کنیم، پذیرفتنی نیست. از سوی دیگر مسئله [[انذار]] به [[عشیره]] را در [[سوره]] شعراء بیان کرده، نه بخاطر تعصب [[خانوادگی]]، بلکه به [[دلیل]] واقعیت [[تبلیغ]] و تأثیر آن که از قریب به بعید و از اطرافیان و بعد به دورترها و شروع از اطرافیان و بستگان و [[نزدیکان]] است.

#معیار برای خوبی شکل کلی دارد و [[نیکی]] برای همه بوده و نه جمعیت و گروه خاص. چنانکه می‌گوید اگر با [[قبیله]] وعشیره و جمعیتی دیگر [[نزاع]] دارید، نباید این [[نزاع]] به [[بی‌عدالتی]] منجر شود: {{متن قرآن|اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى}}<ref>«ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید  و نباید دشمنی با گروهی شما را وادارد که دادگری نکنید، دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مائده، آیه ۸.</ref>

==تعصب در دانشنامه معاصر قرآن کریم==

==منشأ تعصب==

منشأ تعصب از منظر [[قرآن]] را می‌‌توان به عوامل ذیل دانست:

#علاقه شدید به نیاکان: {{متن قرآن|قَالُوا أَجِئْتَنَا لِتَلْفِتَنَا عَمَّا وَجَدْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا وَتَكُونَ لَكُمَا الْكِبْرِيَاءُ فِي الْأَرْضِ وَمَا نَحْنُ لَكُمَا بِمُؤْمِنِينَ}}<ref>«گفتند: آیا نزد ما آمده‌ای تا ما را از آنچه پدران خود را بر آن یافته‌ایم باز داری و در این سرزمین برتری از آن شما دو تن گردد؟ و ما به شما ایمان نخواهیم آورد» سوره یونس، آیه ۷۸.</ref>.

==آثار تعصب از منظر [[قرآن]]==

[[خداوند]] مقابله صحیح با تعصب را در گرو دو امر دانسته: [[آرامش]] و [[تقوا]]: {{متن قرآن|إِذْ جَعَلَ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجَاهِلِيَّةِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَلْزَمَهُمْ كَلِمَةَ التَّقْوَى وَكَانُوا أَحَقَّ بِهَا وَأَهْلَهَا وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که کافران به ننگ - ننگ جاهلی- دل نهادند  و خداوند، آرامش خود را بر پیامبرش و بر مؤمنان فرو فرستاد و آنان را به فرمان پرهیزگاری پایبند کرد و آنان بدان سزاوارتر و شایسته آن بودند و خداوند به هر چیزی داناست» سوره فتح، آیه ۲۶.</ref>. بنابراین از منظر [[قرآن]] یکی از [[صفات ناپسند]] [[اخلاقی]]، [[تعصب]] است. قرآن با ردّ هر گونه [[تعصب]] [[دینی]] و [[نژادی]]، ریشه‌های آن را مورد بررسی قرار می‌دهد و با بیان آثار زیان‌بخش تعصب در [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] از [[مؤمنان]] می‌خواهد که از آن دوری جویند و در مقابل [[متعصبان]] [[رفتاری]] [[شایسته]] داشته باشند. [[پیامبر اسلام]]{{صل}} می‌فرماید: «کسی که [[مردم]] را [[دعوت]] به تعصب کند از ما نیست و کسی که به خاطر تعصب بجنگد از ما نیست و کسی که با تعصب بمیرد از ما نیست»<ref>سنن ابی داود، ج۳-۴، ص۳۳۲، ح۵۱۲۱.</ref>. [[علی]]{{ع}} درباره [[نافرمانی]] [[شیطان]] در مقابل [[دستور خدا]] نسبت به [[سجده]] در برابر [[آدم]]، می‌فرماید: «تعصب به او دست داد و بر آدم به خاطر [[خلقت]] خویش [[افتخار]] کرد و از جهت اصل و ریشه خود نسبت به او تعصب ورزید به همین دلیل، این [[دشمن خدا]]، پیشوای متعصبان و سر [[سلسله]] [[مستکبران]] است و کسی است که بنای تعصب را پی‌ریزی نمود»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲.</ref>.

== منابع ==

{{منابع}}

# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]

{{پایان منابع}}

[[رده:تعصب در قرآن]]