جهل معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
*بنابر روایتی صحیح السند، [[ابو بصیر]] از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید: "می‌گویند شما تعداد قطره‌های باران، شمار ستارگان، تعداد برگ‌های درختان، وزن آب دریا و شمار ذرات خاک را می‌دانید!" [[امام]] دستان خود را به آسمان بلند کرد و فرمود: "منزه است خداوند! منزه است خداوند! نه؛ به خدا قسم! این‌ها را جز خداوند نمی‌داند"<ref>[[محمد بن عمر كشى]]، رجال الكشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۲۹۹.</ref> | *بنابر روایتی صحیح السند، [[ابو بصیر]] از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید: "می‌گویند شما تعداد قطره‌های باران، شمار ستارگان، تعداد برگ‌های درختان، وزن آب دریا و شمار ذرات خاک را می‌دانید!" [[امام]] دستان خود را به آسمان بلند کرد و فرمود: "منزه است خداوند! منزه است خداوند! نه؛ به خدا قسم! این‌ها را جز خداوند نمی‌داند"<ref>[[محمد بن عمر كشى]]، رجال الكشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۲۹۹.</ref> | ||
*در روایتی دیگر با سند موثق آمده است که [[امام کاظم]]{{ع}} یکی از خدمتکاران خود را فرستاد تا تخم مرغ بخرد. آن جوان، یک یا دو تخم مرغ خرید و در بین راه با آنها قمار بازی کرد. سپس به نزد [[امام]] آمد. [[امام]] آن تخم مرغ را خورد. یکی دیگر از خدمت‌گزاران، از قمار آن فرد خبر داد؛ [[امام]] طشتی طلبید و غذای خورده شده را بالا آورد<ref>[[شیخ کلینی]]، [[الکافی (کتاب)|الکافی]]، ج۹، ص۶۷۴.</ref>»<ref>[http://www.intizar.ir/vdce.v8zbjh87e9bij.html ر.ک: [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، مقاله علم امام تام یا محدود؟]</ref>. | *در روایتی دیگر با سند موثق آمده است که [[امام کاظم]]{{ع}} یکی از خدمتکاران خود را فرستاد تا تخم مرغ بخرد. آن جوان، یک یا دو تخم مرغ خرید و در بین راه با آنها قمار بازی کرد. سپس به نزد [[امام]] آمد. [[امام]] آن تخم مرغ را خورد. یکی دیگر از خدمت‌گزاران، از قمار آن فرد خبر داد؛ [[امام]] طشتی طلبید و غذای خورده شده را بالا آورد<ref>[[شیخ کلینی]]، [[الکافی (کتاب)|الکافی]]، ج۹، ص۶۷۴.</ref>»<ref>[http://www.intizar.ir/vdce.v8zbjh87e9bij.html ر.ک: [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، مقاله علم امام تام یا محدود؟]</ref>. | ||
دیدگاه اساسی علمای شیعه درباره قلمرو علم معصوم== | |||
*درباره قلمرو علوم [[ائمه می‌توان]] دو دیدگاه اساسی را در میان علمای [[شیعه]] مشاهده کرد: | |||
*'''دیدگاه معتقد به تام بودن علوم [[ائمه]]{{عم}}:''' تام بودن علم امام بدین معناست که هیچ دانشی نیست که برای غیر خداوند ممکن باشد و امام نسبت به آن آگاه نباشد. بنابر این دیدگاه، امام به تمام علوم و جزئیات حوادث جهان و در تمام زمان‌ها در محدوده قابل تصور برای غیر خداوند آگاه است<ref>سید عبدالحسین لاری؛ معارف السلمانی بمراتب خلفاء الرحمانی.</ref>. برخی دانش‌ها که لازمه مقام خداوند است و جز او کسی به آنها آگاه نیست<ref>محمد بن یعقوب بن اسحاق؛ کافی ج۱ ص۵۷۱و۶۳۵.</ref>. از فرض این بحث خارج است. | |||
*'''دیدگاه معتقد به محدودیت علوم ایشان:''' در مقابل دیدگاه پیشین، صاحبان این دیدگاه معتقدند تام بودن علوم [[ائمه]]{{عم}} موجه نیست و ضرورتی ندارد که امام به همه امور جهان به طور جزئی و تفصیلی آگاه باشد. برخی نیز به صراحت وجود چنین تمامیتی را نفی کرده‌اند<ref>محمد بن محمد مفید؛ المسائل العكبریة ص۶۹و۷۰؛ محمد بن على کراجی، كنز الفوائد ج۱.</ref>. | |||
*ریشه این اختلاف، ظهور متفاوت برخی روایاتی است که در این موضوع نقل شده است. بنابراین اثبات یا نفی تام بودن علوم آنان، بیش از همه به تحلیل و جمع‌بندی روایات این موضوع وابسته است. (...)»<ref>[[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]، [[مشرق موعود (نشریه)|فصلنامه مشرق موعود]] شماره۳۷</ref>. | |||
:::::*«دلیلی بر کامل بودن علم همه پیامبران نیست و تنها درباره [[پیامبر]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{عم}} می‌توان ادعا کرد که از جامعیت علمی و [[علم غیب]] بهره‌مندند؛ نمی‌توان اثبات کرد که [[حضرت موسی]] یا انبیاء دیگر علم کامل داشته‌اند؛ ازاین‌رو اگر آیاتی بر محدودیت علم آنان دلالت کند چیزی بعیدی نیست. در موارد کلی‌تر برخی از این موارد به صراحت بیان شده است؛ برای مثال [[حضرت آدم]]{{ع}} نمی‌دانست که شیطان قصد فریب او را دارد یا [[حضرت موسی]]{{ع}} نمی‌دانست با آن ضربه‌ای که به آن مرد می‌زند، خواهد مرد؛ بنابراین از سویی دلیلی بر جامعیت و تام بودن علم انبیاء نیست و از سویی دیگر موارد صریح و قطعی وجود دارد که محدودیت علم انبیاء را می‌رساند. درباره [[پیامبر ]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{عم}} روایات صریح و روشنی وجود دارد که آنان از علم کامل بهره‌مندند؛ در کتاب شریف اصول کافی احادیثی وجود دارند که علم {{عربی|اندازه=150%|« مَا كَانَ وَ يَكُون»}} آنان را تصریح می‌کند یا در کتاب بصائر الدرجات نیز همین عنوان وجود دارد و بسیاری از روایات دیگر که بیانگر علم کامل آنان به حوادث، آینده و ... است»<ref>مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]</ref>. | |||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||
{{پرسش‌های وابسته}} | {{پرسش‌های وابسته}} | ||
| خط ۴۶: | خط ۵۳: | ||
{{پرسش‌های وابسته}} | {{پرسش‌های وابسته}} | ||
{{ستون-شروع|2}} | {{ستون-شروع|2}} | ||
* [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، '''[[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]'''. | * [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، '''[[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]'''، (شماره ۳۷، زمستان ۱۳۹۳). | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نسخهٔ ۸ اوت ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۴۴
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل جهل معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
روایاتی در باب عدم علم ائمه به برخی موضوعات
- در برخی روایات از عدم علم ائمه(ع) به برخی موضوعات خبر داده شده است. این روایات به طور روشن، محدودیت علوم ایشان را نسبت به آن موضوعات اثبات می‌کند. به نمونه‌هایی از این روایات اشاره می‌کنیم:
- در روایتی از امام باقر(ع) نقل شده است: تمام علم نزد خداوند است؛ اما آن چه چاره‌ای از آن برای بندگان نیست، نزد اوصیاء است[۱] این روایت بر این مطلب دلالت دارد که تمام علوم فقط نزد خداوند است و تنها مقداری از آن در اختیار ائمه(ع) قرار دارد که برای هدایت و راهنمایی انسان‌ها مورد نیاز است و مقتضای مقام امامت آنان به شمار می‌رود.
- با سند صحیح نقل شده است که امام باقر(ع) غسل کرد، ولی مقداری از پشت ایشان، خشک ماند. فردی از اصحاب به ایشان این مطلب را خبر داد. امام فرمود:"اگر سکوت می‌کردی، تکلیفی بر تو نبود." سپس آن قسمت را با دست مسح کرد.[۲]
- بنابر روایتی صحیح السند، ابو بصیر از امام صادق(ع) پرسید: "می‌گویند شما تعداد قطره‌های باران، شمار ستارگان، تعداد برگ‌های درختان، وزن آب دریا و شمار ذرات خاک را می‌دانید!" امام دستان خود را به آسمان بلند کرد و فرمود: "منزه است خداوند! منزه است خداوند! نه؛ به خدا قسم! این‌ها را جز خداوند نمی‌داند"[۳]
- در روایتی دیگر با سند موثق آمده است که امام کاظم(ع) یکی از خدمتکاران خود را فرستاد تا تخم مرغ بخرد. آن جوان، یک یا دو تخم مرغ خرید و در بین راه با آنها قمار بازی کرد. سپس به نزد امام آمد. امام آن تخم مرغ را خورد. یکی دیگر از خدمت‌گزاران، از قمار آن فرد خبر داد؛ امام طشتی طلبید و غذای خورده شده را بالا آورد[۴]»[۵].
دیدگاه اساسی علمای شیعه درباره قلمرو علم معصوم==
- درباره قلمرو علوم ائمه می‌توان دو دیدگاه اساسی را در میان علمای شیعه مشاهده کرد:
- دیدگاه معتقد به تام بودن علوم ائمه(ع): تام بودن علم امام بدین معناست که هیچ دانشی نیست که برای غیر خداوند ممکن باشد و امام نسبت به آن آگاه نباشد. بنابر این دیدگاه، امام به تمام علوم و جزئیات حوادث جهان و در تمام زمان‌ها در محدوده قابل تصور برای غیر خداوند آگاه است[۶]. برخی دانش‌ها که لازمه مقام خداوند است و جز او کسی به آنها آگاه نیست[۷]. از فرض این بحث خارج است.
- دیدگاه معتقد به محدودیت علوم ایشان: در مقابل دیدگاه پیشین، صاحبان این دیدگاه معتقدند تام بودن علوم ائمه(ع) موجه نیست و ضرورتی ندارد که امام به همه امور جهان به طور جزئی و تفصیلی آگاه باشد. برخی نیز به صراحت وجود چنین تمامیتی را نفی کرده‌اند[۸].
- ریشه این اختلاف، ظهور متفاوت برخی روایاتی است که در این موضوع نقل شده است. بنابراین اثبات یا نفی تام بودن علوم آنان، بیش از همه به تحلیل و جمع‌بندی روایات این موضوع وابسته است. (...)»[۹].
- «دلیلی بر کامل بودن علم همه پیامبران نیست و تنها درباره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) می‌توان ادعا کرد که از جامعیت علمی و علم غیب بهره‌مندند؛ نمی‌توان اثبات کرد که حضرت موسی یا انبیاء دیگر علم کامل داشته‌اند؛ ازاین‌رو اگر آیاتی بر محدودیت علم آنان دلالت کند چیزی بعیدی نیست. در موارد کلی‌تر برخی از این موارد به صراحت بیان شده است؛ برای مثال حضرت آدم(ع) نمی‌دانست که شیطان قصد فریب او را دارد یا حضرت موسی(ع) نمی‌دانست با آن ضربه‌ای که به آن مرد می‌زند، خواهد مرد؛ بنابراین از سویی دلیلی بر جامعیت و تام بودن علم انبیاء نیست و از سویی دیگر موارد صریح و قطعی وجود دارد که محدودیت علم انبیاء را می‌رساند. درباره پیامبر (ص) و اهل بیت(ع) روایات صریح و روشنی وجود دارد که آنان از علم کامل بهره‌مندند؛ در کتاب شریف اصول کافی احادیثی وجود دارند که علم « مَا كَانَ وَ يَكُون» آنان را تصریح می‌کند یا در کتاب بصائر الدرجات نیز همین عنوان وجود دارد و بسیاری از روایات دیگر که بیانگر علم کامل آنان به حوادث، آینده و ... است»[۱۰].
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع جهل معصوم
منابع
هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، (شماره ۳۷، زمستان ۱۳۹۳).
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۱، ص۶۰۳.
- ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۵، ص۱۴۰؛ محمد بن حسن حر عاملی، وسائل الشیعة، ج۲، ص۲۵۹.
- ↑ محمد بن عمر كشى، رجال الكشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۲۹۹.
- ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۹، ص۶۷۴.
- ↑ ر.ک: هاشمی، سید علی، مقاله علم امام تام یا محدود؟
- ↑ سید عبدالحسین لاری؛ معارف السلمانی بمراتب خلفاء الرحمانی.
- ↑ محمد بن یعقوب بن اسحاق؛ کافی ج۱ ص۵۷۱و۶۳۵.
- ↑ محمد بن محمد مفید؛ المسائل العكبریة ص۶۹و۷۰؛ محمد بن على کراجی، كنز الفوائد ج۱.
- ↑ علم امام تام یا محدود؟، فصلنامه مشرق موعود شماره۳۷
- ↑ مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت