تضییق در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
* [[تضییق]]: تنگ گرفتن در مقابل وسعت<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۳۸۳.</ref>؛ اعم از [[امور مادی]] و [[معنوی]]. | * [[تضییق]]: تنگ گرفتن در مقابل وسعت<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۳۸۳.</ref>؛ اعم از [[امور مادی]] و [[معنوی]]. | ||
*{{متن قرآن|وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ}}<ref>«و به آنها زیان مرسانید برای آنکه (زندگی را) برایشان تنگ گیرید» سوره طلاق، آیه ۶.</ref>. | *{{متن قرآن|وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ}}<ref>«و به آنها زیان مرسانید برای آنکه (زندگی را) برایشان تنگ گیرید» سوره طلاق، آیه ۶.</ref>. | ||
*در [[قرآن کریم]] با موضوعات و موارد مختلف آمده است: | * در [[قرآن کریم]] با موضوعات و موارد مختلف آمده است: | ||
#'''ضیق در مکان:''' {{متن قرآن|وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ}}<ref>«و زمین با گستردگیش بر شما تنگ شد» سوره توبه، آیه ۲۵.</ref>. | # '''ضیق در مکان:''' {{متن قرآن|وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ}}<ref>«و زمین با گستردگیش بر شما تنگ شد» سوره توبه، آیه ۲۵.</ref>. | ||
#'''ضیق در سینه و صدر ([[مخالف]] انشراح):''' {{متن قرآن|وَيَضِيقُ صَدْرِي وَلَا يَنْطَلِقُ لِسَانِي}}<ref>«و سینه‌ام تنگ می‌شود و زبانم روان نمی‌گردد» سوره شعراء، آیه ۱۳.</ref>. | # '''ضیق در سینه و صدر ([[مخالف]] انشراح):''' {{متن قرآن|وَيَضِيقُ صَدْرِي وَلَا يَنْطَلِقُ لِسَانِي}}<ref>«و سینه‌ام تنگ می‌شود و زبانم روان نمی‌گردد» سوره شعراء، آیه ۱۳.</ref>. | ||
#'''ضیق در تقدیر و احاطه:''' {{متن قرآن|وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِيءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا}}<ref>«و چون فرشتگان ما نزد لوط آمدند از (آمدن) آنان پریشان گشت و دستش از (یاری به) آنان کوتاه شد» سوره هود، آیه ۷۷.</ref>. | # '''ضیق در تقدیر و احاطه:''' {{متن قرآن|وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِيءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا}}<ref>«و چون فرشتگان ما نزد لوط آمدند از (آمدن) آنان پریشان گشت و دستش از (یاری به) آنان کوتاه شد» سوره هود، آیه ۷۷.</ref>. | ||
#'''ضیق در نفس:''' {{متن قرآن|ضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ}}<ref>«تا آنگاه که زمین با همه فراخنایش بر آنان تنگ آمد و جانشان به لب رسید» سوره توبه، آیه ۱۱۸.</ref>. | # '''ضیق در نفس:''' {{متن قرآن|ضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ}}<ref>«تا آنگاه که زمین با همه فراخنایش بر آنان تنگ آمد و جانشان به لب رسید» سوره توبه، آیه ۱۱۸.</ref>. | ||
#'''ضیق در مطلق امری:''' {{متن قرآن|وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ}}<ref>«و به آنها زیان مرسانید برای آنکه (زندگی را) برایشان تنگ گیرید» سوره طلاق، آیه ۶.</ref><ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۷، ص۵۷-۵۸.</ref>. | # '''ضیق در مطلق امری:''' {{متن قرآن|وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ}}<ref>«و به آنها زیان مرسانید برای آنکه (زندگی را) برایشان تنگ گیرید» سوره طلاق، آیه ۶.</ref><ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۷، ص۵۷-۵۸.</ref>. | ||
* [[تضییق]] در مطلق امر، به معنای عرصه را تنگ کردن و ایجاد [[محدودیت]] شدید، چه در صحنه تصمیم‌گیری [[اعتقادی]] و چه در [[مقام عمل]] آمده است. [[اسلام]] در تنگنا و [[محدودیت]] قراردادن افراد و نقض [[حقوق]] آنان را به‌شدت ردّ کرده است: {{متن قرآن|وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ}}<ref>«و به آنها زیان مرسانید برای آنکه (زندگی را) برایشان تنگ گیرید» سوره طلاق، آیه ۶.</ref>؛ امّا تنگ شدن عرصه بر [[کفار]] و [[مشرکان]] به واسطه [[اعمال]] خودشان یا [[عذاب الهی]] است. | * [[تضییق]] در مطلق امر، به معنای عرصه را تنگ کردن و ایجاد [[محدودیت]] شدید، چه در صحنه تصمیم‌گیری [[اعتقادی]] و چه در [[مقام عمل]] آمده است. [[اسلام]] در تنگنا و [[محدودیت]] قراردادن افراد و نقض [[حقوق]] آنان را به‌شدت ردّ کرده است: {{متن قرآن|وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ}}<ref>«و به آنها زیان مرسانید برای آنکه (زندگی را) برایشان تنگ گیرید» سوره طلاق، آیه ۶.</ref>؛ امّا تنگ شدن عرصه بر [[کفار]] و [[مشرکان]] به واسطه [[اعمال]] خودشان یا [[عذاب الهی]] است. | ||
*معنای دیگر ضیق که صفت پسندیده‌ای برای [[پیامبر]]{{صل}} و همه [[رهبران الهی]] است، ضیق [[قلب]] و صدر به [[دلیل]] [[اعمال ناشایست]] [[مردم]] است که [[خداوند]] [[وعده]] [[شرح صدر]] به انبیایش داده است: {{متن قرآن|وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ}}<ref>«و بر آنان اندوه مخور و از نیرنگی که می‌بازند در تنگدلی به سر مبر» سوره نمل، آیه ۷۰.</ref> که همان صفت دل‌مشغولی و [[نگرانی]] از [[ایمان]] و [[اعمال]] [[مردم]] است<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۱۸۶.</ref>. | * معنای دیگر ضیق که صفت پسندیده‌ای برای [[پیامبر]] {{صل}} و همه [[رهبران الهی]] است، ضیق [[قلب]] و صدر به [[دلیل]] [[اعمال ناشایست]] [[مردم]] است که [[خداوند]] [[وعده]] [[شرح صدر]] به انبیایش داده است: {{متن قرآن|وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ}}<ref>«و بر آنان اندوه مخور و از نیرنگی که می‌بازند در تنگدلی به سر مبر» سوره نمل، آیه ۷۰.</ref> که همان صفت دل‌مشغولی و [[نگرانی]] از [[ایمان]] و [[اعمال]] [[مردم]] است<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۱۸۶.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۰۳
این مدخل زیرشاخهٔ بحث تضییق است. تضییق از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تضییق در قرآن - تضییق در حدیث - تضییق در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
- تضییق: تنگ گرفتن در مقابل وسعت[۱]؛ اعم از امور مادی و معنوی.
- ﴿وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ﴾[۲].
- در قرآن کریم با موضوعات و موارد مختلف آمده است:
- ضیق در مکان: ﴿وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ﴾[۳].
- ضیق در سینه و صدر (مخالف انشراح): ﴿وَيَضِيقُ صَدْرِي وَلَا يَنْطَلِقُ لِسَانِي﴾[۴].
- ضیق در تقدیر و احاطه: ﴿وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِيءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا﴾[۵].
- ضیق در نفس: ﴿ضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ﴾[۶].
- ضیق در مطلق امری: ﴿وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ﴾[۷][۸].
- تضییق در مطلق امر، به معنای عرصه را تنگ کردن و ایجاد محدودیت شدید، چه در صحنه تصمیم‌گیری اعتقادی و چه در مقام عمل آمده است. اسلام در تنگنا و محدودیت قراردادن افراد و نقض حقوق آنان را به‌شدت ردّ کرده است: ﴿وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ﴾[۹]؛ امّا تنگ شدن عرصه بر کفار و مشرکان به واسطه اعمال خودشان یا عذاب الهی است.
- معنای دیگر ضیق که صفت پسندیده‌ای برای پیامبر (ص) و همه رهبران الهی است، ضیق قلب و صدر به دلیل اعمال ناشایست مردم است که خداوند وعده شرح صدر به انبیایش داده است: ﴿وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ﴾[۱۰] که همان صفت دل‌مشغولی و نگرانی از ایمان و اعمال مردم است[۱۱].
منابع
پانویس
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۳۸۳.
- ↑ «و به آنها زیان مرسانید برای آنکه (زندگی را) برایشان تنگ گیرید» سوره طلاق، آیه ۶.
- ↑ «و زمین با گستردگیش بر شما تنگ شد» سوره توبه، آیه ۲۵.
- ↑ «و سینه‌ام تنگ می‌شود و زبانم روان نمی‌گردد» سوره شعراء، آیه ۱۳.
- ↑ «و چون فرشتگان ما نزد لوط آمدند از (آمدن) آنان پریشان گشت و دستش از (یاری به) آنان کوتاه شد» سوره هود، آیه ۷۷.
- ↑ «تا آنگاه که زمین با همه فراخنایش بر آنان تنگ آمد و جانشان به لب رسید» سوره توبه، آیه ۱۱۸.
- ↑ «و به آنها زیان مرسانید برای آنکه (زندگی را) برایشان تنگ گیرید» سوره طلاق، آیه ۶.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۷، ص۵۷-۵۸.
- ↑ «و به آنها زیان مرسانید برای آنکه (زندگی را) برایشان تنگ گیرید» سوره طلاق، آیه ۶.
- ↑ «و بر آنان اندوه مخور و از نیرنگی که می‌بازند در تنگدلی به سر مبر» سوره نمل، آیه ۷۰.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۱۸۶.