جابر بن زید ازدی در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[ابو الشعثاء]] [[جابر بن زید ازدی بصری]]<ref>تاریخ وفات وی را بخاری و برخی دیگر سال ۹۳ و ابن سعد سال ۱۰۳ و هیثم بن عدی سال ۱۰۴ ذکر کرده‌اند (ر. ک: ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۳۴، رقم ۶۱؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۴۸۳).</ref> نیز از [[مفسران]] [[تابعی]] به شمار آمده است<ref>ر. ک: معجم المفسرین، ج۱، ص۱۲۳؛ معرفت، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، ج۱، ص۳۲۱، ۴۰۸.</ref>. [[ابن حجر]] او را روایت‌کنندۀ از [[ابن عباس]]، ابن‌عمر،... و [[معاویة بن ابی سفیان]] معرفی و از عجلی نقل کرده که گفته است: «وی تابعیّ [[ثقه]] است»، و با دو واسطه از ابن عباس [[روایت]] کرده که گفته است: «اگر [[اهل بصره]] نزد سخن جابر بن زید فرود می‌آمدند (برای شنیدن سخن وی به نزد او می‌آمدند) [[دانش]] آنان را به آنچه در کتاب خداست، گسترش می‌داد». از [[ابن حبان]] نقل کرده که گفته است: «وی [[داناترین]] [[مردم]] به [[کتاب خدا]] بوده است»<ref>ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۳۴، رقم ۶۱.</ref>.

دلیل [[مفسر]] بودن وی افزون بر سخن نقل شده از ابن عباس و ابن حبان، [[روایات]] و [[آثار تفسیری]] نقل شده از وی در [[کتاب‌های تفسیری]] است<ref>براساس برنامه رایانه‌ای معجم فقهی، در تفاسیر شیعه و سنّی ذکر جابر بن یزید ۱۱۱ مورد و ذکر ابو الشعثاء ۹ مورد است؛ برای نمونه ر. ک: طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۱۷؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۵۱۱.</ref>.

از وی در کتاب‌های رجال‌شناسی [[شیعه]] یاد نشده است، ولی رجال‌شناسان [[اهل تسنن]] او را آورده و توثیق کرده‌اند<ref>ر. ک: ابن شاهین، تاریخ اسماء الثقات، ص۵۶، رقم ۱۷۱؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۳۴، رقم ۶۱.</ref>. برحسب نقل [[ابن حجر]]، فرقۀ [[اباضیه]] او را از خود می‌دانسته‌اند، ولی او از این [[مذهب]] [[برائت]] می‌جسته است<ref>ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۳۴، رقم ۶۱.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۱۷۲.</ref>