مکارم اخلاق در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[ارزش]] مکارم اخلاق به حدی است که [[فلسفه]] [[بعثت پیامبر خاتم]] {{صل}} تکمیل و تتمیم آن شمرده شده است: {{متن حدیث|إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ‏ مَكَارِمَ‏ الْأَخْلَاقِ‏}}<ref>مکارم الاخلاق، ج۱، ص۲۸.</ref>؛ من از طرف خدا برانگیخته شدم تا مکارم اخلاق را به کمال رسانم و تمام کنم. [[امام سجاد]] {{ع}} همین مضمون را از جدّ خود [[رسول خدا]] {{صل}} چنین [[نقل]] کرده است: {{متن حدیث|بُعِثْتُ بِمَكَارِمِ‏ الْأَخْلَاقِ‏ وَ مَحَاسِنِهَا}}<ref>بحارالانوار، ج۶۶، ص۴۵.</ref>.

[[تعالیم قرآن]] [[مجید]] و [[سنت]] و [[سیره پیامبر]] {{صل}} [[بهترین]] [[الگو]] و [[سرمشق]] برای [[شناخت]] و دست‌یابی به مکارم و [[محاسن اخلاقی]] است: {{متن قرآن|لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا}}<ref>«بی‌گمان فرستاده خداوند برای شما نمونه‌ای نیکوست، برای آن کس (از شما) که به خداوند و به روز بازپسین امید دارد و خداوند را بسیار یاد می‌کند» سوره احزاب، آیه ۲۱.</ref>. در بین [[آیات قرآن]] [[آیات]] پایانی [[سوره فرقان]] ([[آیه]] ۶۲-۷۷) که به توصیف "عبادالرّحمن" می‌پردازد، بیانگر برخی ویژگی‌ها و [[مکارم اخلاقی]] [[بندگان]] خوب خداست، و بندگان [[خدای رحمان]] کسانی‌اند که روی [[زمین]] به [[نرمی]] و [[تواضع]] گام برمی‌دارند و چون [[نادانان]] ایشان را طرف خطاب قرار دهند با [[سلامت]] نفس و [[ملایمت]] پاسخ می‌دهند. و آنانند که در حال [[سجده]] یا [[ایستاده]]، [[شب]] را به [[روز]] می‌آورند... و کسانی‌اند که چون [[انفاق]] کنند نه ولخرجی می‌کنند و نه تنگ می‌گیرند... و کسانی‌اند که [[گواهی]] [[دروغ]] نمی‌دهند، و چون بر [[لغو]] بگذرند با [[بزرگواری]] می‌گذرند: {{متن قرآن|وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا}}<ref>«و چون بر یاوه بگذرند بزرگوارانه می‌گذرند» سوره فرقان، آیه ۷۲.</ref>.

در اندرزهایی که [[پیامبر]] {{صل}} به [[صحابی]] بزرگ [[ابن‌مسعود]] می‌آموزد، برخی از این مکرمت‌ها چنین بیان شده است: «هنگامی که به بلایی گرفتار آیند [[صبر]] پیشه کنند و چون چیزی به آنان [[عطا]] شود شکرگزارند و اگر حکمی داده و قضاوتی نمایند به [[عدل]] [[رفتار]] کنند و چون سخن گویند راست بگویند، و چنان‌چه وعده‌ای دهند [[وفا]] کنند، و اگر بد کنند [[استغفار]] نمایند، و چون کار [[نیکی]] به جا آورند شادمان گردند... و با [[مردم]] به نیکی سخن گویند»<ref>مکارم الاخلاق، ج۲، ص۴۷۴.</ref>.

[[معارف اهل‌بیت]] {{عم}} آکنده از [[مواعظ]] و نصایحی است که در ضمن آنها مکارم اخلاق و [[خصال]] عالی بیان شده است. پیامبر {{صل}} فرموده‌اند: {{متن حدیث|أَ لَا أَدُلُّكُمْ عَلَى خَيْرِ أَخْلَاقِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ تَصِلُ مَنْ قَطَعَكَ وَ تُعْطِي‏ مَنْ‏ حَرَمَكَ‏ وَ تَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَكَ}}<ref>تحف العقول، ص۴۴.</ref>؛ «آیا شما را به [[برترین]] خلقیات [[دنیا]] و [[آخرت]] [[راهنمایی]] نکنم؟!" بپیوند با کسی که از تو [[بریده]] است، و عطا کن به آنکه تو را [[محروم]] داشته و از کسی که در [[حق]] تو [[ستم]] کرده درگذر».

[[صحیفه سجادیه]] منبعی [[غنی]] برای [[شناسایی]] خصایل [[حمیده]] و [[مکارم اخلاقی]] و [[افعال]] [[پسندیده]] است. [[امام سجاد]] {{ع}} از [[خداوند متعال]] [[خُلق]] خوش<ref>نیایش بیستم.</ref> و بلندای [[اخلاق نیکو]] را [[طلب]] می‌نماید: {{متن حدیث|وَ هَبْ‏ لِي‏ مَعَالِيَ‏ الْأَخْلَاقِ‏}}<ref>نیایش بیستم.</ref>؛ "و از [[اخلاق]] متعالی بهره‌ورم دار". آن [[حضرت]] قرآن را عاملی برای دوری‌جستن از اخلاق [[پست]] و فرودین (مدانی اخلاق) می‌داند<ref>نیایش چهل‌ودوم.</ref> و پیشتر بیان داشتیم که آموزه‌های قرآن (و [[عترت]]) [[انسان]] را به سوی مکارم و معالی اخلاق (نقطه مقابل مدانی اخلاق) [[راه]] می‌نماید.