همراهی با نیکان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۳۴

مقدمه

قرآن کریم در برخی آیات به ملازمت و همراهی نیکان توصیه کرده است. همراهی آگاهانه با یک گروه، دلیل گویایی بر پذیرش، همسویی، همدلی، اشتراک، تشابه و اقتداست. علامه طباطبایی در توضیح نقش دوستی می‌نویسد: این محبت است که باعث می‌شود دوست هر قومی جزء آن قوم شود، و به آن قوم ملحق گردد، به‌طوری که گفته‌اند: هر کس قومی را دوست بدارد، از آن قوم است یا فرموده‌اند: هر کسی با آن شخصی است که دوستش دارد^[۱]. به همین دلیل، قرآن کریم در آیات متعدد از دوستی مشرکان و کفار هرچند جزو أقارب باشند، نهی کرده است. از برخی روایات چنین برمی‌آید که گزینش دوست خوب مقدمه‌ای است برای بزرگ شمردن گناه و سرانجام اجتناب از گناه؛ و انتخاب دوست بد مقدمه‌ای است برای آلودگی هرچه بیشتر به گناهان. دوست خوب می‌تواند منبع بسیاری از خیرات و برکات باشد؛ چنانکه دوست بد عامل بسیاری از انحراف‌ها و مفاسد است^[۲].

قرآن کریم در آیاتی از باب تأکید به اجتناب از معاشرت و پیروی از سیره نااهلان هم توجه داده است. شهید مطهری در توضیح این آموزه می‌نویسد: علی (ع) فرمود: «مُجَالَسَةَ أَهْلِ‏ الْهَوَى‏ مَنْسَاةٌ لِلْإِيمَانِ‏»؛ یعنی همنشینی با هواپرستان فراموشخانه ایمان است، تعبیر بسیار رسا و کامل همین است که علی فرمود، فراموشخانه است؛ انسان آن قدر تحت تأثیر دوستان و معاشران بد هست که تا وقتی که با آنها هست مثل این است که او را در فراموشخانه برده‌اند، افکار و عقاید پاک خود را موقتاً از یاد می‌برد، مثل این است که در آن وقت همچو افکار و عقایدی نداشته است. معروف است که معاشرت بوی دارد، یعنی هر کسی بوی معاشرت را می‌گیرد، بوی خوی می‌آورد^[۳].^[۴]

آیات قرآنی مرتبط

همراهی با پیامبران الهی: وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا^[۵].
همراهی با نیکان: ...وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ^[۶].
همراهی با عابدان و زاهدان: وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَلَا تَعْدُ عَيْنَاكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا...^[۷].
همراهی با عبادت‌کنندگان: وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ^[۸].
همراهی با صادقان: وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ^[۹].
همراهی با مؤمنان خداجو: وَلَا تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ^[۱۰].
همراهی با ظالمان: ...فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ^[۱۱].
همراهی با وظیفه‌ناشناسان^[۱۲]؛ همراهی با کافران^[۱۳]؛ همراهی با شیطان‌صفتان^[۱۴]؛ همراهی با مسخره‌کنندگان آیات الهی^[۱۵]؛ همراهی با نااهلان و منحرفان^[۱۶]؛ همراهی با غافلان و منحرفان^[۱۷].^[۱۸]

جستارهای وابسته

معیت با اهل بیت

منابع

شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم

پانویس

↑ سید محمد حسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۶۰۹.
↑ محمدتقی مصباح یزدی، ره‌توشه، ج۱، ص۹۵.
↑ مطهری، مرتضی، حکمت‌ها و اندرزها، ص۲۸۱.
↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۹۵.
↑ «و روزی که ستم‌پیشه، دست خویش (به دندان) می‌گزد؛ می‌گوید: ای کاش راهی با پیامبر در پیش می‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۷.
↑ «... و ما را با نیکان بمیران» سوره آل عمران، آیه ۱۹۳.
↑ «و با آنان که پروردگار خویش را سپیده‌دمان و در پایان روز به شوق لقای وی می‌خوانند خویشتنداری کن و دیدگانت از آنان به دیگران دوخته نشود که زیور زندگی این جهان را بجویی» سوره کهف، آیه ۲۸.
↑ «و با نمازگزاران نماز بگزارید» سوره بقره، آیه ۴۳.
↑ «و با راستگویان باشید!» سوره توبه، آیه ۱۱۹.
↑ «و کسانی را که پروردگارشان را در سپیده‌دمان و در پایان روز در پی به دست آوردن خشنودی وی می‌خوانند از خود مران» سوره انعام، آیه ۵۲.
↑ «... پس از یادآوری با گروه ستمگران منشین» سوره انعام، آیه ۶۸.
↑ إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَسْتَأْذِنُونَكَ وَهُمْ أَغْنِيَاءُ رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوَالِفِ وَطَبَعَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ «ایراد تنها بر کسانی است که با آنکه توانگرند، از تو اجازه (ی ترک جهاد) می‌خواهند؛ به این خشنودند که با واپس‌ماندگان (جهاد، از زنان و کودکان) همراه باشند و خداوند بر دل‌های آنان مهر نهاده است از این رو (چیزی) نمی‌دانند» سوره توبه، آیه ۹۳.
↑ وَهِيَ تَجْرِي بِهِمْ فِي مَوْجٍ كَالْجِبَالِ وَنَادَى نُوحٌ ابْنَهُ وَكَانَ فِي مَعْزِلٍ يَا بُنَيَّ ارْكَبْ مَعَنَا وَلَا تَكُنْ مَعَ الْكَافِرِينَ «و آن (کشتی) آنان را در میان موجی کوه‌پیکر (پیش) می‌برد و نوح پسرش را- که (هنوز) بر کرانه‌ای بود- فرا خواند: پسرکم! با ما سوار شو و با کافران مباش!» سوره هود، آیه ۴۲.
↑ وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ «و هرگاه با کسانی که ایمان آورده‌اند دیدار کنند می‌گویند ایمان آورده‌ایم و چون با شیطان‌های خود تنها شوند می‌گویند ما با شماییم، ما تنها (مؤمنان را) ریشخند می‌کنیم» سوره بقره، آیه ۱۴.
↑ وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِهَا وَيُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلَا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذًا مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَالْكَافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا «و (خداوند) در این کتاب بر شما (پیش‌تر آیه‌ای) فرو فرستاده است که چون شنیدید آیات خداوند (از سوی کسانی) انکار و ریشخند می‌شود با آنان منشینید تا در گفت و گویی جز آن درآیند که در آن صورت بی‌گمان شما (نیز) مانند آنان خواهید بود؛ به راستی خداوند همه منافقان و کافران را یک جا در دوزخ فراهم می‌آورد» سوره نساء، آیه ۱۴۰.
↑ يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا «ای وای! کاش فلانی را به دوستی نمی‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۸.
↑ مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ * قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ * وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ * وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ «چه شما را به دوزخ درآورد؟ * گویند: ما از نمازگزاران نبودیم * و به بینوایان خوراک نمی‌دادیم * و با پریشانگویان، پریشانگویی می‌کردیم» سوره مدثر، آیه ۴۲-۴۵.
↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۹۶.

[1] سید محمد حسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۶۰۹.

[2] محمدتقی مصباح یزدی، ره‌توشه، ج۱، ص۹۵.

[3] مطهری، مرتضی، حکمت‌ها و اندرزها، ص۲۸۱.

[4] شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۹۵.

[5] «و روزی که ستم‌پیشه، دست خویش (به دندان) می‌گزد؛ می‌گوید: ای کاش راهی با پیامبر در پیش می‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۷.

[6] «... و ما را با نیکان بمیران» سوره آل عمران، آیه ۱۹۳.

[7] «و با آنان که پروردگار خویش را سپیده‌دمان و در پایان روز به شوق لقای وی می‌خوانند خویشتنداری کن و دیدگانت از آنان به دیگران دوخته نشود که زیور زندگی این جهان را بجویی» سوره کهف، آیه ۲۸.

[8] «و با نمازگزاران نماز بگزارید» سوره بقره، آیه ۴۳.

[9] «و با راستگویان باشید!» سوره توبه، آیه ۱۱۹.

[10] «و کسانی را که پروردگارشان را در سپیده‌دمان و در پایان روز در پی به دست آوردن خشنودی وی می‌خوانند از خود مران» سوره انعام، آیه ۵۲.

[11] «... پس از یادآوری با گروه ستمگران منشین» سوره انعام، آیه ۶۸.

[12] إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَسْتَأْذِنُونَكَ وَهُمْ أَغْنِيَاءُ رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوَالِفِ وَطَبَعَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ «ایراد تنها بر کسانی است که با آنکه توانگرند، از تو اجازه (ی ترک جهاد) می‌خواهند؛ به این خشنودند که با واپس‌ماندگان (جهاد، از زنان و کودکان) همراه باشند و خداوند بر دل‌های آنان مهر نهاده است از این رو (چیزی) نمی‌دانند» سوره توبه، آیه ۹۳.

[13] وَهِيَ تَجْرِي بِهِمْ فِي مَوْجٍ كَالْجِبَالِ وَنَادَى نُوحٌ ابْنَهُ وَكَانَ فِي مَعْزِلٍ يَا بُنَيَّ ارْكَبْ مَعَنَا وَلَا تَكُنْ مَعَ الْكَافِرِينَ «و آن (کشتی) آنان را در میان موجی کوه‌پیکر (پیش) می‌برد و نوح پسرش را- که (هنوز) بر کرانه‌ای بود- فرا خواند: پسرکم! با ما سوار شو و با کافران مباش!» سوره هود، آیه ۴۲.

[14] وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ «و هرگاه با کسانی که ایمان آورده‌اند دیدار کنند می‌گویند ایمان آورده‌ایم و چون با شیطان‌های خود تنها شوند می‌گویند ما با شماییم، ما تنها (مؤمنان را) ریشخند می‌کنیم» سوره بقره، آیه ۱۴.

[15] وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِهَا وَيُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلَا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذًا مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَالْكَافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا «و (خداوند) در این کتاب بر شما (پیش‌تر آیه‌ای) فرو فرستاده است که چون شنیدید آیات خداوند (از سوی کسانی) انکار و ریشخند می‌شود با آنان منشینید تا در گفت و گویی جز آن درآیند که در آن صورت بی‌گمان شما (نیز) مانند آنان خواهید بود؛ به راستی خداوند همه منافقان و کافران را یک جا در دوزخ فراهم می‌آورد» سوره نساء، آیه ۱۴۰.

[16] يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا «ای وای! کاش فلانی را به دوستی نمی‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۸.

[17] مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ * قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ * وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ * وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ «چه شما را به دوزخ درآورد؟ * گویند: ما از نمازگزاران نبودیم * و به بینوایان خوراک نمی‌دادیم * و با پریشانگویان، پریشانگویی می‌کردیم» سوره مدثر، آیه ۴۲-۴۵.

[18] شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۹۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
+== مقدمه ==
-==مقدمه==
 [[قرآن کریم]] در برخی [[آیات]] به ملازمت و همراهی نیکان توصیه کرده است. همراهی آگاهانه با یک گروه، دلیل گویایی بر پذیرش، همسویی، [[همدلی]]، اشتراک، تشابه و اقتداست. [[علامه طباطبایی]] در توضیح نقش [[دوستی]] می‌نویسد: این [[محبت]] است که باعث می‌شود [[دوست]] هر قومی جزء آن [[قوم]] شود، و به آن قوم ملحق گردد، به‌طوری که گفته‌اند: هر کس قومی را دوست بدارد، از آن قوم است یا فرموده‌اند: هر کسی با آن شخصی است که دوستش دارد<ref>سید محمد حسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۶۰۹.</ref>. به همین دلیل، قرآن کریم در آیات متعدد از دوستی [[مشرکان]] و [[کفار]] هرچند جزو أقارب باشند، [[نهی]] کرده است. از برخی [[روایات]] چنین برمی‌آید که [[گزینش]] دوست خوب مقدمه‌ای است برای بزرگ شمردن [[گناه]] و سرانجام [[اجتناب از گناه]]؛ و [[انتخاب]] [[دوست بد]] مقدمه‌ای است برای [[آلودگی]] هرچه بیشتر به [[گناهان]]. دوست خوب می‌تواند منبع بسیاری از [[خیرات]] و [[برکات]] باشد؛ چنانکه دوست بد عامل بسیاری از [[انحراف‌ها]] و [[مفاسد]] است<ref>محمدتقی مصباح یزدی، ره‌توشه، ج۱، ص۹۵.</ref>.
-قرآن کریم در آیاتی از باب تأکید به اجتناب از [[معاشرت]] و [[پیروی]] از [[سیره]] نااهلان هم توجه داده است. [[شهید مطهری]] در توضیح این آموزه می‌نویسد: [[علی]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|مُجَالَسَةَ أَهْلِ‏ الْهَوَى‏ مَنْسَاةٌ لِلْإِيمَانِ‏}}؛ یعنی [[همنشینی]] با هواپرستان فراموشخانه [[ایمان]] است، تعبیر بسیار رسا و کامل همین است که علی فرمود، فراموشخانه است؛ [[انسان]] آن [[قدر]] تحت تأثیر [[دوستان]] و معاشران بد هست که تا وقتی که با آنها هست مثل این است که او را در فراموشخانه برده‌اند، [[افکار]] و [[عقاید]] [[پاک]] خود را موقتاً از یاد می‌برد، مثل این است که در آن وقت همچو افکار و عقایدی نداشته است. معروف است که [[معاشرت]] بوی دارد، یعنی هر کسی بوی معاشرت را می‌گیرد، بوی [[خوی]] می‌آورد<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[حکمت‌ها و اندرزها (کتاب)|حکمت‌ها و اندرزها]]، ص۲۸۱.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۹۵.</ref>
+قرآن کریم در آیاتی از باب تأکید به اجتناب از [[معاشرت]] و [[پیروی]] از [[سیره]] نااهلان هم توجه داده است. [[شهید مطهری]] در توضیح این آموزه می‌نویسد: [[علی]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|مُجَالَسَةَ أَهْلِ‏ الْهَوَى‏ مَنْسَاةٌ لِلْإِيمَانِ‏}}؛ یعنی [[همنشینی]] با هواپرستان فراموشخانه [[ایمان]] است، تعبیر بسیار رسا و کامل همین است که علی فرمود، فراموشخانه است؛ [[انسان]] آن [[قدر]] تحت تأثیر [[دوستان]] و معاشران بد هست که تا وقتی که با آنها هست مثل این است که او را در فراموشخانه برده‌اند، [[افکار]] و [[عقاید]] [[پاک]] خود را موقتاً از یاد می‌برد، مثل این است که در آن وقت همچو افکار و عقایدی نداشته است. معروف است که [[معاشرت]] بوی دارد، یعنی هر کسی بوی معاشرت را می‌گیرد، بوی [[خوی]] می‌آورد<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[حکمت‌ها و اندرزها (کتاب)|حکمت‌ها و اندرزها]]، ص۲۸۱.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۹۵.</ref>
-==[[آیات]] قرآنی مرتبط==
+== [[آیات]] قرآنی مرتبط ==
 # [[همراهی با پیامبران الهی]]: {{متن قرآن|وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا}}<ref>«و روزی که ستم‌پیشه، دست خویش (به دندان) می‌گزد؛ می‌گوید: ای کاش راهی با پیامبر در پیش می‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۷.</ref>.
 # همراهی با نیکان: {{متن قرآن|...وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ}}<ref>«... و ما را با نیکان بمیران» سوره آل عمران، آیه ۱۹۳.</ref>.