وسوسه در معارف و سیره سجادی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۳۸

مقدمه

"وسوسه" عبارت است از خیال باطل، شک و شبهه و پندارهای اغواگرانه‌ای که به دل آدمی می‌افتد^[۱]. نفس انسان^[۲]، شیطان لعین^[۳] و وسواس خنّاس^[۴] از عوامل وسوسه‌گری هستند که در قرآن از آنها یاد شده است. ابلیس برای نخستین‌بار آدم (ع) را وسوسه کرد و به دروغ و نیرنگ، خوردن از شجره ممنوعه را به او و همسرش القا کرد؛ و به این ترتیب آدم و حوا به رنج و زحمت افتادند و به دنیا هبوط کردند.

امام سجاد (ع) شیطان را دشمنی می‌داند که از وسوسه‌های او باید به خدا پناه برد: «بارخدایا، به تو پناه می‌برم از وسوسه‌های شیطان رجیم و کیدها و فریب‌های او»^[۵]. در کنار شیطان از وسوسه‌های نفس نیز باید بر حذر بود: «ای خدای من... به تو شکایت می‌آورم از فراوانی غم و اندوهم و وسوسه نفسم»^[۶].

براساس آموزه‌های صحیفه، قرآن می‌تواند نگهبان انسان از وسوسه‌ها و خطورات شرورآفرین باشد: «...وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِي ظُلَمِ اللَّيَالِي مُونِساً، وَ مِنْ‏ نَزَغَاتِ‏ الشَّيْطَانِ‏ وَ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِساً»^[۷]؛ «بارخدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و قرآن را در تاریکی شب مونس ما گردان و در برابر کشش‌ها و گرایش‌های شیطان و خاطرات وسوسه‌انگیز، نگهبان ما قرار ده». و همچنین: «بارخدایا، بر محمد و خاندان او درود بفرست و به قرآن آراستگی ظاهر ما را دوام بخش و تطاول خاطره‌های وسوسه‌انگیز از صفای ضمایر ما دور بدار»^[۸].^[۹].^[۱۰]

منابع

خالقیان، فضل‌الله، مقاله «وسوسه»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ فرهنگ معاصر عربی- فارسی.
↑ ﴿وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ﴾ «و همانا ما انسان را آفریده‌ایم و آنچه درونش به او وسوسه می‌کند می‌دانیم و ما از رگ گردن به او نزدیک‌تریم» سوره ق، آیه ۱۶.
↑ ﴿فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ لِيُبْدِيَ لَهُمَا مَا وُورِيَ عَنْهُمَا مِنْ سَوْآتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلَّا أَنْ تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ﴾ «پس شیطان آن دو را به وسوسه افکند تا از شرمگاه‌هایشان آنچه را بر آن دو پوشیده بود بر آنها آشکار سازد و گفت: پروردگارتان شما را از این درخت باز نداشت مگر بدین رو که مبادا دو فرشته شوید یا از جاودانگان گردید» سوره اعراف، آیه ۲۰؛ ﴿فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطَانُ قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَا يَبْلَى﴾ «اما شیطان او را وسوسه کرد، گفت: ای آدم! می‌خواهی تو را به درخت جاودانگی و (آن) فرمانروایی که فرسوده نمی‌شود راهبر شوم» سوره طه، آیه ۱۲۰.
↑ ﴿مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ﴾ «از شرّ آن وسوسه‌گر واپسگریز،» سوره ناس، آیه ۴.
↑ . نیایش هفدهم.
↑ نیایش پنجاه‌ویکم.
↑ دعای ۴۲.
↑ دعای ۴۲.
↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم.
↑ خالقیان، فضل‌الله، مقاله «وسوسه»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۵۲۵.

[1] فرهنگ معاصر عربی- فارسی.

[2] ﴿وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ﴾ «و همانا ما انسان را آفریده‌ایم و آنچه درونش به او وسوسه می‌کند می‌دانیم و ما از رگ گردن به او نزدیک‌تریم» سوره ق، آیه ۱۶.

[3] ﴿فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ لِيُبْدِيَ لَهُمَا مَا وُورِيَ عَنْهُمَا مِنْ سَوْآتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلَّا أَنْ تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ﴾ «پس شیطان آن دو را به وسوسه افکند تا از شرمگاه‌هایشان آنچه را بر آن دو پوشیده بود بر آنها آشکار سازد و گفت: پروردگارتان شما را از این درخت باز نداشت مگر بدین رو که مبادا دو فرشته شوید یا از جاودانگان گردید» سوره اعراف، آیه ۲۰؛ ﴿فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطَانُ قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَا يَبْلَى﴾ «اما شیطان او را وسوسه کرد، گفت: ای آدم! می‌خواهی تو را به درخت جاودانگی و (آن) فرمانروایی که فرسوده نمی‌شود راهبر شوم» سوره طه، آیه ۱۲۰.

[4] ﴿مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ﴾ «از شرّ آن وسوسه‌گر واپسگریز،» سوره ناس، آیه ۴.

[5] . نیایش هفدهم.

[6] نیایش پنجاه‌ویکم.

[7] دعای ۴۲.

[8] دعای ۴۲.

[9] صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم.

[10] خالقیان، فضل‌الله، مقاله «وسوسه»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۵۲۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 }}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-"[[وسوسه]]" عبارت است از [[خیال]] [[باطل]]، [[شک]] و [[شبهه]] و پندارهای اغواگرانه‌ای که به [[دل]] [[آدمی]] می‌افتد<ref>فرهنگ معاصر عربی- فارسی.</ref>. [[نفس انسان]]<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ}} «و همانا ما انسان را آفریده‌ایم و آنچه درونش به او وسوسه می‌کند می‌دانیم و ما از رگ گردن به او نزدیک‌تریم» سوره ق، آیه ۱۶.</ref>، [[شیطان]] لعین<ref>{{متن قرآن|فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ لِيُبْدِيَ لَهُمَا مَا وُورِيَ عَنْهُمَا مِنْ سَوْآتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلَّا أَنْ تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ}} «پس شیطان آن دو را به وسوسه افکند تا از شرمگاه‌هایشان آنچه را بر آن دو پوشیده بود بر آنها آشکار سازد و گفت: پروردگارتان شما را از این درخت باز نداشت مگر بدین رو که مبادا دو فرشته شوید یا از جاودانگان گردید» سوره اعراف، آیه ۲۰؛ {{متن قرآن|فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطَانُ قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَا يَبْلَى}} «اما شیطان او را وسوسه کرد، گفت: ای آدم! می‌خواهی تو را به درخت جاودانگی و (آن) فرمانروایی که فرسوده نمی‌شود راهبر شوم» سوره طه، آیه ۱۲۰.</ref> و [[وسواس]] [[خنّاس]]<ref>{{متن قرآن|مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ}} «از شرّ آن وسوسه‌گر واپسگریز،» سوره ناس، آیه ۴.</ref> از عوامل وسوسه‌گری هستند که در [[قرآن]] از آنها یاد شده است. [[ابلیس]] برای نخستین‌بار [[آدم]]{{ع}} را وسوسه کرد و به [[دروغ]] و [[نیرنگ]]، [[خوردن]] از [[شجره ممنوعه]] را به او و همسرش [[القا]] کرد؛ و به این ترتیب آدم و [[حوا]] به [[رنج]] و [[زحمت]] افتادند و به [[دنیا]] [[هبوط]] کردند.
+"[[وسوسه]]" عبارت است از [[خیال]] [[باطل]]، [[شک]] و [[شبهه]] و پندارهای اغواگرانه‌ای که به [[دل]] [[آدمی]] می‌افتد<ref>فرهنگ معاصر عربی- فارسی.</ref>. [[نفس انسان]]<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ}} «و همانا ما انسان را آفریده‌ایم و آنچه درونش به او وسوسه می‌کند می‌دانیم و ما از رگ گردن به او نزدیک‌تریم» سوره ق، آیه ۱۶.</ref>، [[شیطان]] لعین<ref>{{متن قرآن|فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ لِيُبْدِيَ لَهُمَا مَا وُورِيَ عَنْهُمَا مِنْ سَوْآتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلَّا أَنْ تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ}} «پس شیطان آن دو را به وسوسه افکند تا از شرمگاه‌هایشان آنچه را بر آن دو پوشیده بود بر آنها آشکار سازد و گفت: پروردگارتان شما را از این درخت باز نداشت مگر بدین رو که مبادا دو فرشته شوید یا از جاودانگان گردید» سوره اعراف، آیه ۲۰؛ {{متن قرآن|فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطَانُ قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَا يَبْلَى}} «اما شیطان او را وسوسه کرد، گفت: ای آدم! می‌خواهی تو را به درخت جاودانگی و (آن) فرمانروایی که فرسوده نمی‌شود راهبر شوم» سوره طه، آیه ۱۲۰.</ref> و [[وسواس]] [[خنّاس]]<ref>{{متن قرآن|مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ}} «از شرّ آن وسوسه‌گر واپسگریز،» سوره ناس، آیه ۴.</ref> از عوامل وسوسه‌گری هستند که در [[قرآن]] از آنها یاد شده است. [[ابلیس]] برای نخستین‌بار [[آدم]] {{ع}} را وسوسه کرد و به [[دروغ]] و [[نیرنگ]]، [[خوردن]] از [[شجره ممنوعه]] را به او و همسرش [[القا]] کرد؛ و به این ترتیب آدم و [[حوا]] به [[رنج]] و [[زحمت]] افتادند و به [[دنیا]] [[هبوط]] کردند.
-[[امام سجاد]]{{ع}} شیطان را [[دشمنی]] می‌داند که از وسوسه‌های او باید به [[خدا]] [[پناه]] برد: «بارخدایا، به تو پناه می‌برم از [[وسوسه‌های شیطان]] رجیم و کیدها و فریب‌های او»<ref>. نیایش هفدهم.</ref>. در کنار شیطان از [[وسوسه‌های نفس]] نیز باید بر [[حذر]] بود: «ای خدای من... به تو [[شکایت]] می‌آورم از فراوانی [[غم]] و اندوهم و [[وسوسه]] نفسم»<ref>نیایش پنجاه‌ویکم.</ref>.
+[[امام سجاد]] {{ع}} شیطان را [[دشمنی]] می‌داند که از وسوسه‌های او باید به [[خدا]] [[پناه]] برد: «بارخدایا، به تو پناه می‌برم از [[وسوسه‌های شیطان]] رجیم و کیدها و فریب‌های او»<ref>. نیایش هفدهم.</ref>. در کنار شیطان از [[وسوسه‌های نفس]] نیز باید بر [[حذر]] بود: «ای خدای من... به تو [[شکایت]] می‌آورم از فراوانی [[غم]] و اندوهم و [[وسوسه]] نفسم»<ref>نیایش پنجاه‌ویکم.</ref>.
 براساس آموزه‌های [[صحیفه]]، [[قرآن]] می‌تواند [[نگهبان]] [[انسان]] از وسوسه‌ها و خطورات شرورآفرین باشد: {{متن حدیث|...وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِي ظُلَمِ اللَّيَالِي مُونِساً، وَ مِنْ‏ نَزَغَاتِ‏ الشَّيْطَانِ‏ وَ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِساً}}<ref>دعای ۴۲.</ref>؛ «بارخدایا، بر [[محمد و خاندانش]] [[درود]] بفرست و قرآن را در [[تاریکی]] [[شب]] مونس ما گردان و در برابر کشش‌ها و گرایش‌های [[شیطان]] و خاطرات وسوسه‌انگیز، نگهبان ما قرار ده». و همچنین: «بارخدایا، بر [[محمد و خاندان او]] درود بفرست و به قرآن [[آراستگی ظاهر]] ما را دوام بخش و تطاول خاطره‌های وسوسه‌انگیز از صفای ضمایر ما دور بدار»<ref>دعای ۴۲.</ref>.<ref>صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم.</ref>.<ref>[[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «وسوسه»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۵۲۵.</ref>