چشم‌زخم: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

[[عرب]] به کسی که چنین اثری در چشم اوست "عیّان" و به چشم خورده "معیون" می‌گوید. معادل چشم زخم در [[زبان عربی]] العین یا الاصابة بالعین است.<ref>لسان‌العرب، ج ۹، ص ۵۰۵، "عین"؛ لغت نامه، ج ۵، ص ۷۱۴۹.</ref> از میان [[فرقه‌های اسلامی]] تنها گروهی از [[معتزله]]، بدون دلیلی روشن آن را رد کرده‌اند. آنها حتی نتوانسته‌اند [[شبهه]] قابل توجهی بر آن وارد کنند.<ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۸، ص ۱۷۳.</ref> برخی وقایع، نظیر [[تعویذ]] [[فرزندان]] [[ابراهیم]] و فرزندان [[هارون]] از سوی ابراهیم و [[موسی]]{{ع}} <ref>مجمع‌البیان، ج ۵، ص ۳۸۰.</ref> و نیز [[گواهی]] [[تاریخ]] به وجود افرادی در میان برخی [[قبایل]] که با چشم خود تأثیر [[عینی]] برجای می‌گذاشتند <ref> کشف‌الاسرار، ج ۱۰، ص ۱۹۹.</ref> حکایت از دیرینه بودن این [[اعتقاد]] دارد. در یونان و [[روم]] باستان و در سنت‌های [[یهودی]] و [[اسلامی]] و [[آیین بودایی]] و [[هندو]] و فرهنگ‌های [[عامه]] و [[جوامع]] ابتدایی اعتقاد به چشم زخم رواج داشته و هر قومی راجع به شور چشمی داستان‌هایی آمیخته از [[حقیقت]] و افسانه دارند <ref>جاهلیت و اسلام، ص ۵۳۶.</ref>.

در [[روایات]] فراوانی هم بر حقیقت داشتن چشم زخم تأکید شده و [[روایت]] "العین [[حق]]" از [[پیامبر]]{{صل}} بین [[مسلمانان]] [[اجماعی]] دانسته شده است.<ref>نهج‌البلاغه، حکمت ۴۰۰؛ تذکرة الموضوعات، ص ۲۰۷؛ کشف الخفاء، ج ۲، ص ۷۶.</ref> افزون بر این، بررسی چگونگی تأثیر چشم از سوی [[دانشمندان]] نیز نشان پذیرش اصل آن از سوی ایشان است. در این زمینه برخی آن را پدیده‌ای مادی دانسته و گفته‌اند: به هنگام چشم زدن اجزایی نامرئی از چشم خارج شده، به [[بدن]] شخص چشم‌خورده وارد می‌شوند؛<ref> التفسیر الکبیر، ج ۱۸، ص ۱۷۳ ـ ۱۷۴.</ref> نظیر سمی که افعی با نگاه، از خود خارج می‌کند و [[هدف]] خود را از پای درمی‌آورد.<ref>زاد المعاد، ص ۷۱۹.</ref> در [[تأیید]] این نظر به نقل اصمعی از چشم‌زنی معروف استناد شده که هرگاه چیزی خوشایند نظرم را جلب کند و این حالت در من پیدا شود [[احساس]] می‌کنم حرارتی از چشم من خارج می‌شود.<ref>زاد المعاد، ص ۷۱۹.</ref>

بسیاری از [[دانشمندان]] کنونی نیز معتقدند در برخی [[چشم‌ها]] نیروی مغناطیسی خاصی نهفته است که [[کارایی]] زیادی دارد؛<ref> الاشارات والتنبیهات، ج ۳، ص ۴۱۷؛ مقدمه ابن خلدون، ج ۳، ص ۱۱۵۸؛ الجواهر، ج ۷، ص ۵۰.</ref> اما بیشتر دانشمندان و [[فیلسوفان]] این تأثیر را [[نفسانی]] دانسته‌اند،<ref>الاشارات والتنبیهات، ج ۳، ص ۴۱۷؛ مقدمه ابن خلدون، ج ۳ ص ۱۱۵۸؛ المیزان، ج ۱۹، ص ۳۸۸.</ref> چنان‌که بحث‌های مربوط به هیپنوتیزم و اثری که از طریق آن در شخص یافت می‌شود نشان آن است که نفس، آثاری ناشناخته دارد.<ref> الجواهر، ج ۷، ص ۵۰.</ref> برخی دانشمندان نیز با صرف نظر از مادی یا نفسانی بودن [[چشم زخم]] آن را از دیدگاه [[کلامی]] توجیه کرده‌اند؛ مانند اینکه [[مصلحت]] نظر شونده باعث شده [[خداوند متعال]] برای بعضی از چشم‌ها چنین اثری قرار دهد؛ مثلاً خداوند می‌داند اگر با چشم زخم و مانند آن [[نعمت]] را از وی سلب نکند از [[آخرت]] [[غافل]] می‌شود، هرچند خداوند عوض آن را در زمانی دیگر یا در آخرت به او خواهد داد.<ref>مجمع‌البیان، ج ۵، ص ۳۸۱.</ref> با توجه به برخی از [[منابع تفسیری]]<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۵۱۲؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۲۵۴؛ الدرالمنثور، ج ۶، ص ۲۵۸.</ref> برخی [[آیات]] و سور [[قرآن]] با چشم زخم مرتبط‌اند و مطالبی را چون [[واقعیت]] داشتن و تأثیر چشم‌زخم {{متن قرآن|وَإِنْ يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ}}<ref>«و به راستی نزدیک است کافران هنگامی که این یادکرد را می‌شنوند با چشمانشان به تو آسیب رسانند و می‌گویند بی‌گمان او دیوانه است» سوره قلم، آیه ۵۱.</ref>، شرط تأثیر چشم‌زخم {{متن قرآن|وَقَالَ يَا بَنِيَّ لَا تَدْخُلُوا مِنْ بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُتَفَرِّقَةٍ وَمَا أُغْنِي عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَعَلَيْهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ}}<ref>«و گفت: فرزندانم! از یک دروازه، وارد نشوید و از دروازه‌های گوناگون درآیید! و (هر چند) من شما را از هیچ قضای خداوند باز نمی‌توانم داشت که فرمان، جز از آن خداوند نیست، بر او توکل دارم و باید توکّل کنندگان تنها بر او توکّل کنند» سوره یوسف، آیه ۶۷.</ref> و راه‌های [[مصونیت]] از چشم‌زخم {{متن قرآن|وَقَالَ يَا بَنِيَّ لَا تَدْخُلُوا مِنْ بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُتَفَرِّقَةٍ وَمَا أُغْنِي عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَعَلَيْهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ}}<ref>«و گفت: فرزندانم! از یک دروازه، وارد نشوید و از دروازه‌های گوناگون درآیید! و (هر چند) من شما را از هیچ قضای خداوند باز نمی‌توانم داشت که فرمان، جز از آن خداوند نیست، بر او توکل دارم و باید توکّل کنندگان تنها بر او توکّل کنند» سوره یوسف، آیه ۶۷.</ref>؛ سوره ناس؛ سوره فلق می‌توان از آنها استفاده کرد.<ref>[[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[چشم زخم (مقاله)|مقاله «چشم زخم»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۰.</ref>

==تأثیر [[چشم زخم]]==

==راه‌های مصونیت از چشم زخم==

===[[پرهیز]] از زمینه‌های چشم زخم===

=== خواندن یا [[نوشتن]] برخی از [[آیات]] و سور===

===همراه داشتن [[آیه الکرسی]] و سوره‌های [[حمد]]، [[توحید]]، فلق و ناس===