شیعه‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
* دربارۀ [[شناخت]] [[شیعه]] در زمینۀ بحث‌های [[کلامی]] و [[اعتقادی]]، باید به کتاب‌های علمای [[شیعه]] یا کتبی که پیرامون [[مسائل اعتقادی]] [[تشیّع]] نوشته شده مراجعه کرد. در زمینۀ آثار [[علمی]] و تألیفات نیز به کتب خاصّ این موضوع. در دائرة المعارف‌های مختلف نیز در مدخل‌های گوناگون به شیعه‌شناسی پرداخته شده است.<ref>مثل دائرة المعارف تشیع ص ۴۶۱</ref> در [[کتاب]]"یادنامۀ [[علامه امینی]]"<ref>ص۵۱۳ شرکت سهامی انتشار ۱۳۵۲ش</ref> مقاله‌ای است با عنوان "[[۴۰۰ کتاب در شناخت شیعه (مقاله)|۴۰۰ کتاب در شناخت شیعه]]" به قلم استاد [[محمد رضا حکیمی]]، که افزون بر آن چهارصد کتاب، کتاب‌های فراوان دیگری را که[[اهل سنت]] دربارۀ [[اهل بیت]] و [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، نیز برخی نویسندگان غیر [[مسلمان]] نوشته‌اند نام می‌برد. مؤلفان نیز در طول [[تاریخ]] به معرفی چهره‌های [[علمی]] و شخصیت‌های برجسته [[شیعه]] پرداخته‌اند، همچون [[سید محسن الأمین]] در "[[اعیان الشیعه (کتاب)|اعیان الشیعه]]" و شیخ [[آقابزرگ تهرانی]] در [[طبقات اعلام الشیعه (کتاب)|طبقات اعلام الشیعه]] و [[سید عبدالحسین شرف الدین عاملی]] در [[مع موسوعات رجال الشیعه (کتاب)|مع موسوعات رجال الشیعه]]. پژوهشگرانی نیز به شناساندن آثار و تألیفات [[شیعه]] پرداخته‌اند، همچون شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] در "[[الذریعة الی تصانیف الشیعه (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعه]]" و [[سید حسن صدر]] در "[[تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام (کتاب)|تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام]]"<ref>ترجمه‌اش با عنوان «شیعه بنیان‌گذاران فرهنگ اسلام» از مشتاق عسکری</ref> و عامر الحلو در "[[معجم الدراسات القرآنیه عند الشیعة الامامیّه (کتاب)|معجم الدراسات القرآنیه عند الشیعة الامامیّه]]". برخی هم به معرفی [[معتقدات]] [[شیعه]] در اصول و [[فروع]] و... پرداخته‌اند، مانند [[کاشف الغطاء]] در [[اصل الشیعة و اصول‌ها (کتاب)|اصل الشیعة و اصول‌ها]]، و [[علامه طباطبایی]] در [[شیعه در اسلام (کتاب)|شیعه در اسلام]] و [[محمد جواد مغنیه]] در [[الشیعة و التشیع (کتاب)|الشیعة و التشیع]] و [[مهدی سراج]] در [[شیعه چه می‌گوید؟ (کتاب)|شیعه چه می‌گوید؟]] و [[محمد حسین مظفر]] در [[عقائد الامامیه (کتاب)|عقائد الامامیه]]. افزون بر مطالبی که در فرهنگنامه‌ها آمده است، معرفی [[شیعه]] در زمینۀ مسائل خاص [[امامت]] و [[پاسخگویی به شبهات]] و ردّ ادعاهای بی‌اساس معاندین انجام یافته است. کتاب‌های رجالی و بیوگرافی‌های مجموعه‌ای یا تک‌نگاریها هم جای خاصّ خود را دارد. به [[دلیل]] اهمیت و نقش‌آفرینی [[فکر]] و [[فرهنگ شیعی]] در طول [[تاریخ]] و در عصر حاضر و نهضت‌های مهم برخاسته از این [[تفکّر]] و [[باور]]، به‌ویژه آنچه به صورت "[[انقلاب اسلامی]]" در [[ایران]] شکل گرفت، توجّه دوباره به "شیعه‌شناسی" را برانگیخت و در [[غرب]] و [[آمریکا]] و حتّی [[اسرائیل]]، تلاش‌های جدیدی برای [[شناخت]] ماهیت این [[اندیشه]] و پیروانش صورت گرفت.<ref>از جمله در دانشگاه تی آویو اسرائیل در سال ۱۳۶۳ سمیناری برگزار شد و در آن سمینار موضوع این کنفرانس بررسی تشیع بود(ر. ک.کیهان ۶۳/۱۰/۶)</ref> در سال‌های اخیر [[نهضت]] شیعه‌شناسی در اروپا و [[آمریکا]] شدّت و گسترش بیشتری یافته و تحوّلات جدید در [[کشورهای اسلامی]] و [[عربی]] بر دامنۀ آن افزوده است. به‌هرحال، [[شیعه]] را یا باید از [[رجال]] و شخصیت‌هایش [[شناخت]]، یا از آثار [[علمی]] [[فرهنگی]] در زمینه‌های مختلف، یا از گفتار دیگران دربارۀ این مجموعه و [[فرقه]]، یا از عمل و [[رفتار]] آنان در [[جامعه]] و [[تاریخ]]. [[شناخت]] [[شیعه]] از بعد [[تاریخی]]، پیدایش [[فرقه‌ها]]، ویژگی‌های [[فکری]] و [[اعتقادی]] و [[مکتب]] [[اهل بیت]] {{عم}} بحث مبسوطی می‌طلبد که خارج از حوصلۀ این اثر است. کتابشناسی در ابعاد مختلف [[تشیّع]] نیز، کاری [[عظیم]] است و تألیفی مستقل می‌طلبد،<ref>ر. ک. فصلنامه شیعه‌شناسی شماره ۱ بهار۸۲</ref> همچنان‌که افرادی چون شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]]، [[سید محسن امین]]، [[سید حسن صدر]] و... در این عرصه آثار جاویدان عرضه کرده‌اند(...)<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۵۶.</ref> | * دربارۀ [[شناخت]] [[شیعه]] در زمینۀ بحث‌های [[کلامی]] و [[اعتقادی]]، باید به کتاب‌های علمای [[شیعه]] یا کتبی که پیرامون [[مسائل اعتقادی]] [[تشیّع]] نوشته شده مراجعه کرد. در زمینۀ آثار [[علمی]] و تألیفات نیز به کتب خاصّ این موضوع. در دائرة المعارف‌های مختلف نیز در مدخل‌های گوناگون به شیعه‌شناسی پرداخته شده است.<ref>مثل دائرة المعارف تشیع ص ۴۶۱</ref> در [[کتاب]]"یادنامۀ [[علامه امینی]]"<ref>ص۵۱۳ شرکت سهامی انتشار ۱۳۵۲ش</ref> مقاله‌ای است با عنوان "[[۴۰۰ کتاب در شناخت شیعه (مقاله)|۴۰۰ کتاب در شناخت شیعه]]" به قلم استاد [[محمد رضا حکیمی]]، که افزون بر آن چهارصد کتاب، کتاب‌های فراوان دیگری را که[[اهل سنت]] دربارۀ [[اهل بیت]] و [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، نیز برخی نویسندگان غیر [[مسلمان]] نوشته‌اند نام می‌برد. مؤلفان نیز در طول [[تاریخ]] به معرفی چهره‌های [[علمی]] و شخصیت‌های برجسته [[شیعه]] پرداخته‌اند، همچون [[سید محسن الأمین]] در "[[اعیان الشیعه (کتاب)|اعیان الشیعه]]" و شیخ [[آقابزرگ تهرانی]] در [[طبقات اعلام الشیعه (کتاب)|طبقات اعلام الشیعه]] و [[سید عبدالحسین شرف الدین عاملی]] در [[مع موسوعات رجال الشیعه (کتاب)|مع موسوعات رجال الشیعه]]. پژوهشگرانی نیز به شناساندن آثار و تألیفات [[شیعه]] پرداخته‌اند، همچون شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] در "[[الذریعة الی تصانیف الشیعه (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعه]]" و [[سید حسن صدر]] در "[[تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام (کتاب)|تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام]]"<ref>ترجمه‌اش با عنوان «شیعه بنیان‌گذاران فرهنگ اسلام» از مشتاق عسکری</ref> و عامر الحلو در "[[معجم الدراسات القرآنیه عند الشیعة الامامیّه (کتاب)|معجم الدراسات القرآنیه عند الشیعة الامامیّه]]". برخی هم به معرفی [[معتقدات]] [[شیعه]] در اصول و [[فروع]] و... پرداخته‌اند، مانند [[کاشف الغطاء]] در [[اصل الشیعة و اصول‌ها (کتاب)|اصل الشیعة و اصول‌ها]]، و [[علامه طباطبایی]] در [[شیعه در اسلام (کتاب)|شیعه در اسلام]] و [[محمد جواد مغنیه]] در [[الشیعة و التشیع (کتاب)|الشیعة و التشیع]] و [[مهدی سراج]] در [[شیعه چه می‌گوید؟ (کتاب)|شیعه چه می‌گوید؟]] و [[محمد حسین مظفر]] در [[عقائد الامامیه (کتاب)|عقائد الامامیه]]. افزون بر مطالبی که در فرهنگنامه‌ها آمده است، معرفی [[شیعه]] در زمینۀ مسائل خاص [[امامت]] و [[پاسخگویی به شبهات]] و ردّ ادعاهای بی‌اساس معاندین انجام یافته است. کتاب‌های رجالی و بیوگرافی‌های مجموعه‌ای یا تک‌نگاریها هم جای خاصّ خود را دارد. به [[دلیل]] اهمیت و نقش‌آفرینی [[فکر]] و [[فرهنگ شیعی]] در طول [[تاریخ]] و در عصر حاضر و نهضت‌های مهم برخاسته از این [[تفکّر]] و [[باور]]، به‌ویژه آنچه به صورت "[[انقلاب اسلامی]]" در [[ایران]] شکل گرفت، توجّه دوباره به "شیعه‌شناسی" را برانگیخت و در [[غرب]] و [[آمریکا]] و حتّی [[اسرائیل]]، تلاش‌های جدیدی برای [[شناخت]] ماهیت این [[اندیشه]] و پیروانش صورت گرفت.<ref>از جمله در دانشگاه تی آویو اسرائیل در سال ۱۳۶۳ سمیناری برگزار شد و در آن سمینار موضوع این کنفرانس بررسی تشیع بود(ر. ک. کیهان ۶۳/۱۰/۶)</ref> در سال‌های اخیر [[نهضت]] شیعه‌شناسی در اروپا و [[آمریکا]] شدّت و گسترش بیشتری یافته و تحوّلات جدید در [[کشورهای اسلامی]] و [[عربی]] بر دامنۀ آن افزوده است. به‌هرحال، [[شیعه]] را یا باید از [[رجال]] و شخصیت‌هایش [[شناخت]]، یا از آثار [[علمی]] [[فرهنگی]] در زمینه‌های مختلف، یا از گفتار دیگران دربارۀ این مجموعه و [[فرقه]]، یا از عمل و [[رفتار]] آنان در [[جامعه]] و [[تاریخ]]. [[شناخت]] [[شیعه]] از بعد [[تاریخی]]، پیدایش [[فرقه‌ها]]، ویژگی‌های [[فکری]] و [[اعتقادی]] و [[مکتب]] [[اهل بیت]] {{عم}} بحث مبسوطی می‌طلبد که خارج از حوصلۀ این اثر است. کتابشناسی در ابعاد مختلف [[تشیّع]] نیز، کاری [[عظیم]] است و تألیفی مستقل می‌طلبد،<ref>ر. ک. فصلنامه شیعه‌شناسی شماره ۱ بهار۸۲</ref> همچنان‌که افرادی چون شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]]، [[سید محسن امین]]، [[سید حسن صدر]] و... در این عرصه آثار جاویدان عرضه کرده‌اند(...)<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۵۶.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۳۳
شیعه‌شناسی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شیعه‌شناسی در قرآن - شیعه‌شناسی در حدیث - شیعه‌شناسی در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبطشیعهشناسی شناخت شیعه به عنوان "فرقۀ ناجیه" و تجسّم اسلام ناب، توجّه بسیاری را جلب کرده است. این شناخت شامل مقوله‌های اقتصادی، فرهنگی، آداب و سنن، فقه و حدیث، رجال و شخصیت‌ها، کتب و آثار علمی، شهرها و کشورها، مراکز و مؤسّسات می‌شود[۱].
مقدمه
- دربارۀ شناخت شیعه در زمینۀ بحث‌های کلامی و اعتقادی، باید به کتاب‌های علمای شیعه یا کتبی که پیرامون مسائل اعتقادی تشیّع نوشته شده مراجعه کرد. در زمینۀ آثار علمی و تألیفات نیز به کتب خاصّ این موضوع. در دائرة المعارف‌های مختلف نیز در مدخل‌های گوناگون به شیعه‌شناسی پرداخته شده است.[۲] در کتاب"یادنامۀ علامه امینی"[۳] مقاله‌ای است با عنوان "۴۰۰ کتاب در شناخت شیعه" به قلم استاد محمد رضا حکیمی، که افزون بر آن چهارصد کتاب، کتاب‌های فراوان دیگری را کهاهل سنت دربارۀ اهل بیت و حضرت مهدی (ع)، نیز برخی نویسندگان غیر مسلمان نوشته‌اند نام می‌برد. مؤلفان نیز در طول تاریخ به معرفی چهره‌های علمی و شخصیت‌های برجسته شیعه پرداخته‌اند، همچون سید محسن الأمین در "اعیان الشیعه" و شیخ آقابزرگ تهرانی در طبقات اعلام الشیعه و سید عبدالحسین شرف الدین عاملی در مع موسوعات رجال الشیعه. پژوهشگرانی نیز به شناساندن آثار و تألیفات شیعه پرداخته‌اند، همچون شیخ آقا بزرگ تهرانی در "الذریعة الی تصانیف الشیعه" و سید حسن صدر در "تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام"[۴] و عامر الحلو در "معجم الدراسات القرآنیه عند الشیعة الامامیّه". برخی هم به معرفی معتقدات شیعه در اصول و فروع و... پرداخته‌اند، مانند کاشف الغطاء در اصل الشیعة و اصول‌ها، و علامه طباطبایی در شیعه در اسلام و محمد جواد مغنیه در الشیعة و التشیع و مهدی سراج در شیعه چه می‌گوید؟ و محمد حسین مظفر در عقائد الامامیه. افزون بر مطالبی که در فرهنگنامه‌ها آمده است، معرفی شیعه در زمینۀ مسائل خاص امامت و پاسخگویی به شبهات و ردّ ادعاهای بی‌اساس معاندین انجام یافته است. کتاب‌های رجالی و بیوگرافی‌های مجموعه‌ای یا تک‌نگاریها هم جای خاصّ خود را دارد. به دلیل اهمیت و نقش‌آفرینی فکر و فرهنگ شیعی در طول تاریخ و در عصر حاضر و نهضت‌های مهم برخاسته از این تفکّر و باور، به‌ویژه آنچه به صورت "انقلاب اسلامی" در ایران شکل گرفت، توجّه دوباره به "شیعه‌شناسی" را برانگیخت و در غرب و آمریکا و حتّی اسرائیل، تلاش‌های جدیدی برای شناخت ماهیت این اندیشه و پیروانش صورت گرفت.[۵] در سال‌های اخیر نهضت شیعه‌شناسی در اروپا و آمریکا شدّت و گسترش بیشتری یافته و تحوّلات جدید در کشورهای اسلامی و عربی بر دامنۀ آن افزوده است. به‌هرحال، شیعه را یا باید از رجال و شخصیت‌هایش شناخت، یا از آثار علمی فرهنگی در زمینه‌های مختلف، یا از گفتار دیگران دربارۀ این مجموعه و فرقه، یا از عمل و رفتار آنان در جامعه و تاریخ. شناخت شیعه از بعد تاریخی، پیدایش فرقه‌ها، ویژگی‌های فکری و اعتقادی و مکتب اهل بیت (ع) بحث مبسوطی می‌طلبد که خارج از حوصلۀ این اثر است. کتابشناسی در ابعاد مختلف تشیّع نیز، کاری عظیم است و تألیفی مستقل می‌طلبد،[۶] همچنان‌که افرادی چون شیخ آقا بزرگ تهرانی، سید محسن امین، سید حسن صدر و... در این عرصه آثار جاویدان عرضه کرده‌اند(...)[۷]
منابع
پانویس
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۵۶.
- ↑ مثل دائرة المعارف تشیع ص ۴۶۱
- ↑ ص۵۱۳ شرکت سهامی انتشار ۱۳۵۲ش
- ↑ ترجمه‌اش با عنوان «شیعه بنیان‌گذاران فرهنگ اسلام» از مشتاق عسکری
- ↑ از جمله در دانشگاه تی آویو اسرائیل در سال ۱۳۶۳ سمیناری برگزار شد و در آن سمینار موضوع این کنفرانس بررسی تشیع بود(ر. ک. کیهان ۶۳/۱۰/۶)
- ↑ ر. ک. فصلنامه شیعه‌شناسی شماره ۱ بهار۸۲
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۵۶.