اسماعیل بن محمد علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اسماعیل بن محمد علوی در معارف و سیره رضوی]]| پرسش مرتبط  = }}

[[ابو محمد اسماعیل بن محمد بن اسحاق بن امام جعفر صادق]] {{ع}}، را همه [[علمای علم رجال]] از افراد [[ثقه]] خوانده‌اند<ref>رجال النجاشی، ص۲۹؛ خلاصة الأقوال، ص۵۶؛ کتاب الرجال ابن داود، ص۵۱؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۲۸، ۲۸۴.</ref> و تنها [[طوسی]]، و به تبع وی دسته‌ای از متأخران، از [[اصحاب امام رضا]] {{ع}}<ref>رجال الطوسی، ص۳۵۱؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۶۶۲؛ مسند الإمام الرضا {{ع}}، ج۲، ص۵۲۰.</ref> دانسته‌اند. از جزئیات [[زندگی]] وی [[آگاهی]] چندانی در [[اختیار]] نیست. با آنکه روایتی از او مستقیماً از [[امام رضا]] {{ع}} از پدرانش از [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} در وصف [[شمایل پیامبر]] {{صل}} در برخی از متون [[حدیثی]] [[شیعه]] وجود دارد<ref>عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۲۸۲؛ معانی الأخبار، ص۸۰؛ بحار الأنوار، ج۱۶، ص۱۴۸.</ref>، اما عالمی رجالی چون [[نجاشی]] آن را نادیده گرفته و او را صرفاً از [[راویان]] جدش [[اسحاق بن جعفر]] و عموی پدرش [[علی بن جعفر]] می‌خواند<ref>رجال النجاشی، ص۲۹. </ref>.

تقریباً همه علمای رجالی بعدی نیز از او [[تبعیت]] می‌کنند، بی‌آنکه حتی نظر شیخ را یادآور شوند<ref>خلاصة الأقوال، ص۵۶؛ کتاب الرجال، ابن داود، ص۵۱؛ نقد الرجال، ج۱، ص۲۲۸؛ جامع الرواة، ج۱، ص۱۰۱؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۲۸.</ref>. شاید این رویکرد بدان سبب باشد که در روایتگری‌اش از آن [[حضرت]] تردید داشته و طریق دیگر را برای [[روایت]] پیش‌گفته پذیرا شده‌اند. چنان‌که [[بیهقی]] عین همان روایت را از [[اسماعیل بن محمد]] از [[علی بن جعفر بن محمد]] از برادرش [[موسی بن جعفر]] {{ع}}، نه [[علی بن موسی]] {{ع}} نقل می‌کند<ref>السنن الکبری، بیهقی، ج۷، ص۴۱.</ref>. در این صورت، وی [[راوی]] و [[صحابی]] امام نخواهد بود <ref>معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۸۵.</ref>. به هر حال، تشخیص جایگاه دقیق وی آسان نیست. بر اساس مجموعه داده‌ها، وی از امام رضا {{ع}}<ref>عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۲۸۲؛ معانی الأخبار، ص۸۰.</ref>، نیز از پدرش<ref>الأمالی، طوسی، ص۲۲۳، ۵۹۵؛ بحار الأنوار، ج۱۶، ص۲۸۷؛ جامع أحادیث الشیعة، ج۸، ص۴۲۱.</ref>، عمویش (در واقع عموی پدرش) علی بن جعفر<ref>مقاتل الطالبیین، ص۳۲؛ الأمالی، طوسی، ص۶۱۸؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۲.</ref> و جدش [[اسحاق بن جعفر]] [[حدیث]] شنیده و [[روایت]] کرده است<ref>رجال النجاشی، ص۲۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۸۵.</ref>. تنی چند از [[محدثان]] نیز از [[شاگردان]] و [[راویان]] وی بوده‌اند.

به گفته ابن‌عساکر و مزی، ابن‌ اخی‌ طاهر در سال ۲۶۳ق در مدینه از ابو محمد روایت شنیده است <ref>تاریخ مدینة دمشق، ج۳، ص۳۳۸؛ تهذیب الکمال، ج۱، ص۲۱۸.</ref>. [[ابن‌کثیر]] [[تاریخ]] آن را ۲۶۶ق آورده است<ref>البدایة و النهایة، ج۶، ص۳۸.</ref> که احتمالاً تصحیف باشد.