ثابت بن قیس بن شماس در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'بنو تمیم' به 'بنی‌تمیم'
جز (جایگزینی متن - 'بنوتمیم' به 'بنی‌تمیم')
جز (جایگزینی متن - 'بنو تمیم' به 'بنی‌تمیم')
خط ۱۴: خط ۱۴:


== [[سخنوری]] ثابت ==
== [[سخنوری]] ثابت ==
ثابت بن قیس که از سخنوران [[عرب]] به شمار می‌‌آمد،<ref>المفصل، ج ۸، ص ۷۸۸. </ref> صدایی بلند و سخنی [[بلیغ]] داشت.<ref>المغازی، ج ۳، ص ۹۷۹؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱، ص ۳۰۹.</ref> وی در جاهای مختلف سخنگوی [[انصار]] بود و به [[فرمان پیامبر]] اکرم {{صل}} [[خطبه]] می‌‌خواند. همه منابعی که به شرح حال [[ثابت]] پرداخته‌اند، از این ویژگی او یاد کرده و به او [[لقب]] "[[خطیب النبی]]" و "[[خطیب الانصار]]" داده‌اند.<ref> فتح الباری، ج ۶، ص ۴۵۶؛ المعجم الکبیر، ج ۲، ص ۶۵ - ۶۶؛ کنزالعمال، ج ۱۰، ص ۶۱۳.</ref> وی در [[سال نهم هجری]] که سران [[بنو تمیم]] همراه [[شاعران]] و سخنوران خود برای مفاخره نزد پیامبر آمده بودند، به فرمان پیامبر {{صل}} و در پاسخ به [[خطیب]] بنو تمیم خطبه‌ای رسا خواند. سخنان وی در این رویداد، پیامبر و [[مسلمانان]] را شادمان ساخت <ref> المغازی، ج ۳، ص ۹۷۹؛ اسدالغابه، ج ۱، ص ۱۰۸ - ۱۰۹.</ref> و اعجاب و اعتراف سران [[بنی‌تمیم]] را برانگیخت. ثابت در آغاز سخنانش، [[خدا]] را به [[آفرینش]] [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] و گستردگی [[دانش]] و فضلش ستود. سپس با اشاره به ویژگی‌های پیامبر {{صل}}، آن حضرت را در نَسب گرامی ترین، در سخن [[راستگوترین]] و در [[شرافت]] [[برترین]] [[خلق]] [[خدا]] خوانده، [[امین]] و [[برگزیده خداوند]] بر جهانیان برشمرد. وی در ادامه، تلاش [[پیامبر]] را در فراخوانی [[مردم]] به [[ایمان]] یادآور شد و [[انصار]] را نخستین مردمانی معرفی کرد که پس از [[نزدیکان پیامبر]] و [[مهاجران]]، [[دعوت]] آن [[حضرت]] را پذیرفته و به وی گرویدند. [[ثابت]] در پایان، خود و قومش را [[یاری]] دهندگان پیامبر {{صل}} معرفی کرد و به [[مبارزه]] و [[جهاد]] همیشگی در [[راه]] ایمان تأکید ورزید.<ref> المغازی، ج ۳، ص ۹۷۵ - ۹۷۷؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۱۸۹.</ref> [[طبرسی]] ذیل [[آیات]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَن تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنتُمْ لا تَشْعُرُونَ إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَى لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِيمٌ إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِن وَرَاء الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ وَلَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! صدایتان را از صدای پیامبر فراتر نبرید و در گفتار با او بلند سخن مگویید چنان که با یکدیگر بلند سخن می‌گویید؛ مبادا کردارهایتان بی‌آنکه خود دریابید تباه گردد. بی‌گمان خداوند دل‌های کسانی که صدایشان را نزد فرستاده خداوند فرو می‌دارند، برای پرهیزگاری آزموده است؛ آنان آمرزش و پاداشی سترگ خواهند داشت. به راستی آنان که تو را از پشت (در) اتاق‌ها صدا می‌زنند، بیشترشان خرد نمی‌ورزند. و اگر آنها شکیبایی می‌ورزیدند تا تو خود به نزد آنان برون آیی برای آنها بهتر می‌بود و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۲-۵.</ref> این رویداد را مبسوط گزارش داده و [[معتقد]] است این آیات در همین واقعه فرود آمده‌اند. وی متن سخنان [[ثابت]] را نیز [[نقل]] کرده است.<ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۹۴ - ۱۹۵.</ref> [[ثابت بن قیس]] به عنوان [[خطیب]] پیامبر در [[مناظره]] آن حضرت با [[مسیلمه]] [[کذاب]] در [[سال دهم هجری]] همراه ایشان بود. پیامبر پس از آنکه خود پاسخ مسیلمه را داد، از او رو برگرداند و گفت: ثابت بن قیس از طرف من به تو پاسخ می‌‌دهد.<ref>صحیح البخاری، ج ۵، ص ۱۳۸، ۱۴۰؛ تاریخ المدینه، ج ۲، ص ۵۷۳.</ref> از پاسخ ثابت به مسیلمه و سخنان او در این رخداد چیزی گزارش نشده است.
ثابت بن قیس که از سخنوران [[عرب]] به شمار می‌‌آمد،<ref>المفصل، ج ۸، ص ۷۸۸. </ref> صدایی بلند و سخنی [[بلیغ]] داشت.<ref>المغازی، ج ۳، ص ۹۷۹؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱، ص ۳۰۹.</ref> وی در جاهای مختلف سخنگوی [[انصار]] بود و به [[فرمان پیامبر]] اکرم {{صل}} [[خطبه]] می‌‌خواند. همه منابعی که به شرح حال [[ثابت]] پرداخته‌اند، از این ویژگی او یاد کرده و به او [[لقب]] "[[خطیب النبی]]" و "[[خطیب الانصار]]" داده‌اند.<ref> فتح الباری، ج ۶، ص ۴۵۶؛ المعجم الکبیر، ج ۲، ص ۶۵ - ۶۶؛ کنزالعمال، ج ۱۰، ص ۶۱۳.</ref> وی در [[سال نهم هجری]] که سران [[بنی‌تمیم]] همراه [[شاعران]] و سخنوران خود برای مفاخره نزد پیامبر آمده بودند، به فرمان پیامبر {{صل}} و در پاسخ به [[خطیب]] بنی‌تمیم خطبه‌ای رسا خواند. سخنان وی در این رویداد، پیامبر و [[مسلمانان]] را شادمان ساخت <ref> المغازی، ج ۳، ص ۹۷۹؛ اسدالغابه، ج ۱، ص ۱۰۸ - ۱۰۹.</ref> و اعجاب و اعتراف سران [[بنی‌تمیم]] را برانگیخت. ثابت در آغاز سخنانش، [[خدا]] را به [[آفرینش]] [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] و گستردگی [[دانش]] و فضلش ستود. سپس با اشاره به ویژگی‌های پیامبر {{صل}}، آن حضرت را در نَسب گرامی ترین، در سخن [[راستگوترین]] و در [[شرافت]] [[برترین]] [[خلق]] [[خدا]] خوانده، [[امین]] و [[برگزیده خداوند]] بر جهانیان برشمرد. وی در ادامه، تلاش [[پیامبر]] را در فراخوانی [[مردم]] به [[ایمان]] یادآور شد و [[انصار]] را نخستین مردمانی معرفی کرد که پس از [[نزدیکان پیامبر]] و [[مهاجران]]، [[دعوت]] آن [[حضرت]] را پذیرفته و به وی گرویدند. [[ثابت]] در پایان، خود و قومش را [[یاری]] دهندگان پیامبر {{صل}} معرفی کرد و به [[مبارزه]] و [[جهاد]] همیشگی در [[راه]] ایمان تأکید ورزید.<ref> المغازی، ج ۳، ص ۹۷۵ - ۹۷۷؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۱۸۹.</ref> [[طبرسی]] ذیل [[آیات]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَن تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنتُمْ لا تَشْعُرُونَ إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَى لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِيمٌ إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِن وَرَاء الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ وَلَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! صدایتان را از صدای پیامبر فراتر نبرید و در گفتار با او بلند سخن مگویید چنان که با یکدیگر بلند سخن می‌گویید؛ مبادا کردارهایتان بی‌آنکه خود دریابید تباه گردد. بی‌گمان خداوند دل‌های کسانی که صدایشان را نزد فرستاده خداوند فرو می‌دارند، برای پرهیزگاری آزموده است؛ آنان آمرزش و پاداشی سترگ خواهند داشت. به راستی آنان که تو را از پشت (در) اتاق‌ها صدا می‌زنند، بیشترشان خرد نمی‌ورزند. و اگر آنها شکیبایی می‌ورزیدند تا تو خود به نزد آنان برون آیی برای آنها بهتر می‌بود و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۲-۵.</ref> این رویداد را مبسوط گزارش داده و [[معتقد]] است این آیات در همین واقعه فرود آمده‌اند. وی متن سخنان [[ثابت]] را نیز [[نقل]] کرده است.<ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۹۴ - ۱۹۵.</ref> [[ثابت بن قیس]] به عنوان [[خطیب]] پیامبر در [[مناظره]] آن حضرت با [[مسیلمه]] [[کذاب]] در [[سال دهم هجری]] همراه ایشان بود. پیامبر پس از آنکه خود پاسخ مسیلمه را داد، از او رو برگرداند و گفت: ثابت بن قیس از طرف من به تو پاسخ می‌‌دهد.<ref>صحیح البخاری، ج ۵، ص ۱۳۸، ۱۴۰؛ تاریخ المدینه، ج ۲، ص ۵۷۳.</ref> از پاسخ ثابت به مسیلمه و سخنان او در این رخداد چیزی گزارش نشده است.


ثابت افزون بر [[سخنوری]]، [[خواندن و نوشتن]] را نیز می‌‌دانست و نویسنده شماری از نامه‌های پیامبر به سران [[قبایل]] بود، برای همین، او را از کاتبان پیامبر نیز شمرده‌اند.<ref>صبح الاعشی، ج ۱، ص ۹۲؛ المفصل، ج ۸، ص ۱۲۲.</ref> [[نامه]] پیامبر به [[قبیله]] بنوکلب و همپیمانانشان<ref>العقد الفرید، ج۲، ص ۲۸ - ۲۹.</ref> و [[قبیله ازد]] <ref> الطبقات، ابن سعد، ج ۱، ص ۲۸۶؛ المفصل، ج ۴، ص ۲۰۳؛ مکاتیب الرسول، ج ۳، ص ۱۳۸ - ۱۴۰.</ref> با [[قلم]]ثابت به [[نگارش]] درآمد<ref>[[علی محمدی یدک|محمدی یدک، علی]]، [[ثابت بن قیس بن شماس (مقاله)|مقاله «ثابت بن قیس بن شماس»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۹.</ref>.
ثابت افزون بر [[سخنوری]]، [[خواندن و نوشتن]] را نیز می‌‌دانست و نویسنده شماری از نامه‌های پیامبر به سران [[قبایل]] بود، برای همین، او را از کاتبان پیامبر نیز شمرده‌اند.<ref>صبح الاعشی، ج ۱، ص ۹۲؛ المفصل، ج ۸، ص ۱۲۲.</ref> [[نامه]] پیامبر به [[قبیله]] بنوکلب و همپیمانانشان<ref>العقد الفرید، ج۲، ص ۲۸ - ۲۹.</ref> و [[قبیله ازد]] <ref> الطبقات، ابن سعد، ج ۱، ص ۲۸۶؛ المفصل، ج ۴، ص ۲۰۳؛ مکاتیب الرسول، ج ۳، ص ۱۳۸ - ۱۴۰.</ref> با [[قلم]]ثابت به [[نگارش]] درآمد<ref>[[علی محمدی یدک|محمدی یدک، علی]]، [[ثابت بن قیس بن شماس (مقاله)|مقاله «ثابت بن قیس بن شماس»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۹.</ref>.
۲۱۸٬۸۵۷

ویرایش