محمد بن جعفر دیباج: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۳۷۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۵ نوامبر ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۲: خط ۱۲:
[[محمد دیباج]] فرزند امام [[جعفر صادق]]{{ع}}(م ۲۰۳ق)، [[عموی امام رضا]]{{ع}} نیز از جمله قیام کنندگان در دوره [[زندگی امام رضا]]{{ع}} بود که به رغم موافق نبودن امام رضا{{ع}}، در [[مکه]] قیام کرد<ref>مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۱۱.</ref>. امام رضا{{ع}} به طور صریح به او فرمود: «ای عمو، [[پدر]] و برادر خود ([[امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{عم}}) را با این [[اقدام]] [[تکذیب]] مکن». او نیز پس از مدتی کوتاه، شکست [[سختی]] را متحمل شد؛ به گونه‌ای که مجبور شد همچون عباسیان [[لباس سیاه]] بپوشد و درخواست [[امان]] کرده، گفته‌های پیشین خود را تکذیب کند و [[حکومت]] را مخصوص عباسیان اعلام دارد<ref>اربلی، کشف الغمه، ج۳، ص۹۳.</ref>.
[[محمد دیباج]] فرزند امام [[جعفر صادق]]{{ع}}(م ۲۰۳ق)، [[عموی امام رضا]]{{ع}} نیز از جمله قیام کنندگان در دوره [[زندگی امام رضا]]{{ع}} بود که به رغم موافق نبودن امام رضا{{ع}}، در [[مکه]] قیام کرد<ref>مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۱۱.</ref>. امام رضا{{ع}} به طور صریح به او فرمود: «ای عمو، [[پدر]] و برادر خود ([[امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{عم}}) را با این [[اقدام]] [[تکذیب]] مکن». او نیز پس از مدتی کوتاه، شکست [[سختی]] را متحمل شد؛ به گونه‌ای که مجبور شد همچون عباسیان [[لباس سیاه]] بپوشد و درخواست [[امان]] کرده، گفته‌های پیشین خود را تکذیب کند و [[حکومت]] را مخصوص عباسیان اعلام دارد<ref>اربلی، کشف الغمه، ج۳، ص۹۳.</ref>.
واکنش [[امام رضا]]{{ع}} به قیام‌های یادشده نشان می‌دهد که ایشان با [[شناخت]] کافی از قوا و تحرکات [[دشمن]] و شرایط [[فرهنگی]] و مذهبی عموم [[مسلمانان]]، این [[قیام‌ها]] را عقیم می‌دانسته و [[معتقد]] بود خیزش‌های آنان تنها سبب ریخته شدن [[خون]] [[علویان]] و محرومیت‌های بیشتر [[شیعیان]] از جهت [[سیاسی]]، [[اجتماعی]]، [[اقتصادی]] و حتی فرهنگی خواهد بود<ref>برای نمونه، ر.ک: صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۲۴.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]] ص ۹۱.</ref>
واکنش [[امام رضا]]{{ع}} به قیام‌های یادشده نشان می‌دهد که ایشان با [[شناخت]] کافی از قوا و تحرکات [[دشمن]] و شرایط [[فرهنگی]] و مذهبی عموم [[مسلمانان]]، این [[قیام‌ها]] را عقیم می‌دانسته و [[معتقد]] بود خیزش‌های آنان تنها سبب ریخته شدن [[خون]] [[علویان]] و محرومیت‌های بیشتر [[شیعیان]] از جهت [[سیاسی]]، [[اجتماعی]]، [[اقتصادی]] و حتی فرهنگی خواهد بود<ref>برای نمونه، ر.ک: صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۲۴.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]] ص ۹۱.</ref>
== قیام محمد بن جعفر صادق ==
دوران [[مأمون]] [[شاهد]] حرکت علوی دیگری بود که [[طبیعت]] و منشأ آن با دیگر حرکت‌ها متفاوت بود. این حرکت را محمد دیباج فرزند [[امام]] [[جعفر صادق]] {{ع}} در [[سال ۲۰۰ ق]]. در [[حجاز]] [[رهبری]] کرد. در مکه به عنوان [[امیرالمؤمنین]] با او [[بیعت]] شد و وی پس از تردید آن را پذیرفت<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۱۱۳ – ۱۱۴.</ref>.
[[حکومت عباسی]] در [[مشکلات]] داخلی فرو رفته بود و به این حرکت توجه جدی نشان نداد و حرکتی خطرناک توصیف نشد؛ زیرا که به مکه منحصر بود و همین مسأله به [[خلافت]] [[فرصت]] داد که به آسانی بر آن چیره شود و محمد دیباج به ناچار در انظار [[مردم]] خودش را [[خلع]] کند <ref>تاریخ طبری، ج۸، ص۵۳۸ - ۵۳۹.</ref>.
===اسباب شکست===
شاید مهم‌ترین اسباب [[شکست]] این حرکت به این قرار باشد:
# [[ناتوانی]] در [[سازمان‌دهی]] دقیق، نبود [[پایگاه مردمی]] که به آن تکیه کند، گسترش نیافتن آن در شهرهای بزرگ و کوتاهی پیروانش در مقابله با [[عباسیان]]؛
# تردید [[محمد بن جعفر]] {{ع}} در [[تبلیغ]] به نفع خودش و [[نفرت]] از آنکه پذیرش این کار با [[اصرار]] [[آل]] [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} و فرزندش، علی بود؛
# [[اعتماد]] به یارانی [[بدکردار]]: ارذال و [[اوباش]] [[مکه]]، برخی از [[سپاهیان]] و فرزندش، علی که باعث روی گردانی هوادارانش شد؛
# تردید برخی از [[مردم]] مکه در [[بیعت]] با وی و عدم پای‌بندی [[بیعت کنندگان]] به [[دوستی]] و [[تأیید]] خود از او<ref>لیثی، سمیرة مختار، جهاد الشیعه، ص۳۴۱- ۳۴۳.</ref>.<ref>[[محمد سهیل طقوش|طقوش، محمد سهیل]]، [[دولت عباسیان (کتاب)|دولت عباسیان]]، ص ۱۵۱.</ref>


=== دلایل شکست قیام ===
=== دلایل شکست قیام ===
۲۱۸٬۸۴۳

ویرایش