احتجاج

احتجاج از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: احتجاج در قرآن - احتجاج در حدیث - احتجاج در کلام اسلامی - احتجاج در فلسفه اسلامی - احتجاج در عرفان اسلامی - احتجاج در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبط

احتجاج اقامه حجّت و دلیل برای اثبات حقّ.

واژه‌شناسی لغوی

احتجاج از باب افتعال به‌ معنای اقامه حجّت بر مدّعا است. "به چیزی احتجاج کرد یعنی آن را حجّت قرار داد" . حجّت در لغت به‌معنای دلیل و برهان است و علّت نام‌گذاری آن به حجّت، این است که از ریشه "حجّ" به‌معنای قصد گرفته شده و دلیلی که با آن مدّعا اثبات می‌شود، مقصود شخص احتجاج ‌کننده است. یا به واسطه دلیل، اثبات مدّعا قصد می‌شود. یا آنکه دلیل، خود قصد اثبات مدّعا را دارد. به گفته برخی، حجّت، دلالت روشن برای اثبات مقصد حق و درست است. و براساس نقل برخی دیگر، حجّت، چیزی است که بر صحّت ادّعا دلالت می‌کند.

حجّت در منطق، تصدیقات معلومی است که باعث نیل به شناخت تصدیق مجهول می‌شود. و آن بر سه قسم است: قیاس، استقرا و تمثیل. قیاس نیز از جهت مادّه، به صناعات خمس (برهان، جدل، خطابه، شعر و مغالطه) تقسیم می‌شود. و در اصول فقه، دلیلی است که واسطه اثبات احکام شرعی برای متعلّق خود باشد.

منابع

1. آقازاده، فتاح، دائرةالمعارف قرآن کریم